Nieuwe luchtverdediging voor korte- en middellange afstand

‘IT-systeem dat raketten verschiet’

Nederland beschikt over een aantal jaar weer over moderne gelaagde lucht- en raketverdediging. Met de aanschaf van luchtverdedigingssystemen voor korte en middellange afstand wordt een gat in deze capaciteit gedicht en tegelijkertijd een flinke uitbreiding gerealiseerd. De Noorse leverancier Kongsberg Defence & Aerospace levert tot 2030 het wapensysteem waarvan de raketlancering slechts het einde van een keten is. Diverse typen luchtdoelraketten, radarsystemen, radio’s, bijbehorende voertuigen en vooral heel veel IT maken dit wapensysteem echt compleet.

Het is een uitdagend project met meerdere sporen die over een aantal jaar samenkomen in twee volledig uitgeruste luchtverdedigingsbatterijen. Elke batterij gaat beschikken over één peloton Medium Range Air Defense (MRAD) en twee pelotons Short Range Air Defense (SHORAD). Daarnaast komen nog eens vier MRAD-pelotons die zelfstandig of samen met de batterijen kunnen worden ingezet. Geavanceerde IT-technieken kunnen al die eenheden aan elkaar koppelen en onderling doelinformatie uitwisselen.

Complexe IT-systeem

Projectleiders Jarno en luitenant-kolonel Ronald werken met een integraal team aan de realisatie van deze versterking. “Eigenlijk verwerven we een IT-systeem dat raketten verschiet”, vertelt Jarno over de complexiteit van het geheel. “De MRAD-launcher is relatief eenvoudig. Maar de IT daarachter maakt het geheel zo krachtig. De basis daarvan ligt bij het commandovoeringssysteem van Kongsberg Defence & Aerospace (KDA), het Fire Distribution Center (FDC). Dat is aanwezig in de MRAD-pelotons en op het hogere batterijniveau. In deze vuurleidingscentra komt alle data vanuit aangesloten radars en andere sensoren binnen en via straalzenders wordt een eenduidig beeld verspreid naar andere FDC’s, de commandoposten in de SHORAD-pelotons, de individuele lanceerinrichtingen en andere commandocentra. Dat kan over tientallen kilometers, mede door het gebruik van relay-stations die het signaal oppikken en weer doorsturen.” Het project onderzoekt de mogelijkheden om deze gerubriceerde informatie met andere transmissiemiddelen over nog grotere afstanden te delen.

NAVO- en eigen netwerk

“Wat het project ook bijzonder maakt zijn de twee aparte netwerken”, vervolgt Jarno. “Aan de ene kant heb je het Engagement Operations-netwerk. Dat is een NATO-secret luchtverdedigingsnetwerk dat KDA levert, inclusief radio’s, software en een deel cryptobeveiliging. Door middel van een Link-16 dataverbinding kan het systeem contact maken met andere NAVO-partners. Daarnaast levert JIVC LAND IT een grote bijdrage met de commandovoering-IT, dat de netwerkmogelijkheden voor Force operations biedt, waarmee onder andere de verbinding wordt gelegd met andere eenheden. Het koppelen van beide netwerken met verschillende beveiligingsrubriceringen kan niet zomaar en zou het project gecompliceerder maken dus daar is voorlopig van af gezien. Het doel is altijd geweest dat we beproefde concepten aanschaffen met zo min mogelijk eigen aanpassingen.”

Voertuigen

Vanuit het commandocentrum, de FDC, kunnen naar gelang de dreiging zowel de MRAD- als SHORAD-capaciteit worden ingezet. Dat hoeft niet altijd met raketten te gebeuren. Het rupsvoertuig waarop het SHORAD-systeem gemonteerd is, heeft als secundaire bewapening een Remote Controlled Weapon Station (RCWS) met .50-machinegeweer en jammer waarmee kleine drones geneutraliseerd kunnen worden. Het zogenaamde Armoured Combat Support Vehicle (ACSV) rupsvoertuig is ook uitgerust met een eigen radar, vuurleidingssysteem en meerdere Sidewinder luchtdoelraketten. Met deze combinatie kan NOMADS, zoals de Noren dit wapensysteem hebben genoemd, zelfstandig blijven opereren, ook wanneer de verbindingen niet meer werken. De ACSV is een van de vele voertuigen die binnen het project worden aangeschaft. Samen met Noorwegen werkt Nederland aan verschillende varianten, zoals de genoemde lanceerinrichting en een SHORAD-commandopost.

Alles komt samen

De MRAD-pelotons hebben een groter wagenpark waarvan niet alle voertuigen worden geleverd door KDA. “Dat is voor ons een andere uitdaging”, aldus Jarno. “Je koopt een wapensysteem maar daar komt veel meer bij kijken. De commandocentra en lanceerinrichtingen worden vervoerd op wissellaadsystemen, alleen moeten die vrachtwagens en opleggers nog worden aangeschaft. Bij iedere radarpost en launcher komt een aangepaste versie van de 12 kN Manticore als commandopost. Het Armoured Combat Support Vehicle (ACSV) moet nog geleverd worden en hetzelfde geldt voor bepaalde radio’s, IT-systemen en software. Er lopen dus heel veel verschillende sporen in dit project die op het juiste moment samen moeten komen.”

Missile mix

Zoveel mogelijk van de plank kopen. Dat is het devies binnen COMMIT en ook binnen dit project. De behoefte vanuit de grondgebonden luchtverdediging was helder: eenvoudig, snel en zoveel mogelijk ‘van de plank’ (MOTS, Military off-the-shelf, red.). De complexiteit van het geheel maakte dat het marktonderzoek naar deze nieuwe capaciteit zich uiteindelijk toespitste op het Noorse KDA. Zij waren de enige leverancier in de markt die een gecombineerd en geïntegreerd MRAD/SHORAD-systeem konden leveren, inclusief een beproef geavanceerd IT-systeem voor de commandovoering en verbindingen. Deze keuze betekende automatisch dat de munitie door het Amerikaanse Raytheon wordt geleverd. “Hoewel MRAD staat voor middellange afstand biedt de lanceerinrichting van KDA meer mogelijkheden”, legt Jarno uit. “Vanuit een launcher kunnen drie verschillende raketten worden verschoten, de AMRAAM Extended Range voor het grootste bereik, de AIM-9X Block 2 Sidewinder voor de kortere afstanden en AIM-120C-8 voor de afstand daar tussenin. Die laatste twee missiles worden ook gebruikt door de F-35 wat operationele en instandhoudingsvoordelen oplevert.”

Nederlands tintje

Jarno vervolgt: “Uniek aan dit project is dat we de Multi Missie Radar (MMR) van Thales Nederland volledig integreren in het netwerk. Dit is niet vanzelfsprekend omdat normaliter het MRAD-systeem van KDA, NASAMS genaamd, een Amerikaanse radar integreert. Na een uitvoerige lobby is de toestemming van de Amerikaanse overheid hiervoor verkregen en daar zijn we heel trots op”. “Bijna 15 jaar nadat de luchtverdediging nagenoeg is gehalveerd, komt het sterker terug met systemen die modern, robuust en volledig geïntegreerd zijn”, sluit Ronald af.