Nederlandse instructeurs leiden Oekraïners op de Pantserhouwitser-2000NL op
Het kan niemand zijn ontgaan: begin deze week was het drie jaar geleden dat Rusland buurland Oekraïne binnentrok. Commandant der Strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim hield maandag een herdenkingsbijeenkomst en Europa zegde nogmaals grote steunpakketten toe. Waaronder wapens om de Russen tot stoppen te dwingen, zoals de Pantserhouwitser-2000.
Tekst: Evert Brouwer | Foto’s: Jacqueline Spijkerman en sergeant-majoor Barend Westerveld
Nederlandse instructeurs, geplaatst op de Duitse Artillerieschüle in Zuid-Duitsland, verzorgen sinds mei 2022 de opleiding op dit zelfrijdende kanon. Ze maken deel uit van de militaire bijstandsmissie van de Europese Unie (EUMAM UA, Oekraïne) die is gericht op het versterken van de capaciteit van de Oekraïense strijdkrachten. “Met deze buitenlandplaatsing is de samenwerking met de Oekraïners een kers op de taart”, vindt instructeur wachtmeester 1 Johan. “We doen geweldig goed werk.”
Bij de aanschaf van de Pantserhouwitser-2000 (PzH-2000NL) is de gezamenlijke instructiegroep opgericht in de Artillerieschüle. Ook de Duitse collega’s verzorgen opleidingen aan de Oekraïners. “We wisselen alles uit op het logistieke en innovatievlak om het wapen zo slim mogelijk in te kunnen zetten. De Duitse Pantserhouwitser verschilt trouwens wel iets. Zij hebben bijvoorbeeld alle instructies op de bedieningspanelen in het Duits”, vertelt Johan, “de onze zijn in het Engels. Je moet dus wel bijvoorbeeld het verschil, of in dit geval overeenkomst, uitleggen tussen fortsetzen en continue.”
‘Ze willen vaak handmatig aan het werk’
Met de hand
De kennis en opleiding van de Oekraïense militairen verschilt. “Qua richten hoef je de mannen niet veel te leren. We hebben een groep gehad die bij een batterij met de Poolse AHS Krab heeft gezeten. Die moderne houwitser heeft een aantal overeenkomsten met de PzH. Waarmee ze wel moeite hebben, is een aantal geautomatiseerde taken. Ze willen vaak handmatig aan het werk. Soms is dat helemaal niet zo gek, want bij een storing wil je toch zo snel mogelijk doorgaan. Dat pakken ze goed op. Daar leren wij ook van.”
Fysieker
Ook in de omgang zijn er grote verschillen, vertelt Johan. “De Oekraïners zijn veel botter, fysieker. Dat begrijp ik ook wel. Als het om leven en dood gaat, heb je geen tijd om de zaken tussendoor te evalueren, zoals bij een oefening. Het is opdracht uitvoeren en mars. De commandant beslist, er is geen ruimte voor ‘ja, maar…’”
Na de opleiding in Zuid-Duitsland is er geen contact meer met de leerlingen. “Je moet een gezonde afstand houden. We krijgen wel souvenirs als ze weggaan. Dat zorgt weer voor een reactie bij de nieuwkomers. Die herkennen de spullen van hun eenheid. Via de liaisons horen we nog wel eens wat en ook generaal Swillens had info dat de PzH het daar goed doet. Dat heeft dan weer als nadeel dat de pantserhouwitser een belangrijk doelwit is voor de Russen. Al zitten deze jongens niet aan het front, maar wel binnen bereik van drones. Ik kijk tegenwoordig met een andere bril naar sociale media. Ik scrolde een keer langs een filmpje dat de eerste PzH was vernietigd. Dat kon niet op dat moment, want de houwitsers waren daar nog niet in actie. Ik heb me dus zoveel mogelijk afgesloten voor die propaganda.”
‘We brengen ze iets bij waardoor ze een grotere kans hebben om te overleven’
Zelfredzaamheid
Wachtmeester 1 Johan is ervan overtuigd dat iedereen het maximale doet, zowel instructeurs als de zeer gemotiveerde artilleristen uit Oekraïne. “We brengen die mannen iets bij waardoor ze een grotere kans hebben om te overleven: zelfredzaamheid, het voertuig inzetbaar houden en de taak kunnen uitvoeren. Onze eigen mensen bij de afdeling leiden we hier multi-inzetbaar op: als lader, afvuurder en richter van de PzH. Daarvoor hebben we in het geval van de Oekraïners geen tijd. Wel is hun programma véél intensiever. We maken als instructeurs soms erg lange dagen omdat we het maximale willen bieden. Eerst theorie, praktijk op de simulator en in het laatste deel een live firing exercise met het hele peloton. Dat is echt heel intensief.”
‘De PzH’s zijn snel afgeleverd en inzetgereed gemaakt’
Enorme prestatie
Hoeveel PzH’s er inmiddels de grens zijn over gegaan en hoeveel man precies is opgeleid ('meerdere batterijen'), is niet voor de openbaarheid. Maar Johan is bijzonder onder de indruk van de snelheid waarmee de artillerie beschikbaar is gekomen. “In mei 2022 was een aantal PzH’s beschikbaar, maar die stonden in de opslag. Alle spelers bij Defensie, waaronder met name het Commando Materieel en IT en de Mechanisch Centrale Werkplaats in Leusden, hebben een enorme prestatie geleverd. De PzH’s zijn ondanks de schaarse onderdelen en soms met improvisatie snel afgeleverd en inzetgereed gemaakt.”
In die twee jaar heeft Johan veel herinneringen opgedaan. “Wie me zijn bijgebleven? Een pelotonscommandant die echt heel goed Engels sprak en zeer Europees georiënteerd was. En een stukscommandant, een man van, ik schat, eind vijftig. Zwaar gemotiveerd, maar hij kon het verband tussen het beeldscherm en de techniek niet leggen. In plaats van opgeven, bleef hij maar terugkomen met vragen. Voor zo’n man wil je alles doen om hem zo goed mogelijk voorbereid terug te sturen.”
‘Olie van het plaatselijk pompstation werkt soms ook’
Olie
Hoe wrang ook, de inzet van de PzH in Oekraïene heeft de tactiek en de inzet van artillerie veranderd. De Nederlandse afdelingen artillerie worden flink uitgebreid en met de komst van de PULS is er ook een raketsysteem voor de langere afstand. “Wij hebben na twintig jaar inzet bij onze krijgsmacht ook van hen nieuwe dingen geleerd over de PzH. Als Nederlanders zijn we erg van de regeltjes; van wat je wel en niet kunt doen. Ook heel kleine dingen, zoals welke olie je in het voertuig mag stoppen. Maar wat doe je als je geen bevoorrading hebt en op jezelf bent aangewezen? Dan moet je wel iets anders bedenken en ga je langs bij het plaatselijke pompstation. Tenminste, dat doen zij. En het werkt.”
