Nederlandse onbemande en onbewapende toestellen blijven langer in Roemenië
Nederland verlengt de missie van onbewapende MQ-9 Reapers in Roemenië met nog eens twaalf maanden. Het afgelopen jaar vlogen drie onbemande toestellen langs de NAVO-oostflank om bij te dragen aan de bescherming ervan en om inlichtingen te verzamelen. “Wij zijn dingen aan het doen waar iedereen zich druk over maakt. Ook ‘de andere kant.’”
Tekst: Michael Simon | Beeld: Mediacentrum Defensie
De missie van de Reaper, die begin 2024 begon, zou initieel zes tot twaalf maanden duren. Nu is besloten deze termijn met een jaar te verlengen. Tot 31 maart 2026 dragen twee Nederlandse onbewapende toestellen bij aan zogeheten Air Shieldings-operaties. Doel is de situatie aan de oostgrens van het NAVO-verdragsgebied te monitoren. Luitenant-kolonel Jan Ruedisueli, commandant 306 Squadron, is detachementscommandant Guardian Reaper.
“De missie is verlengd omdat onze taak er nog niet opzit. Er is van alles aan de hand ‘aan de overkant’. Dus ik verwacht dat we daar nog heel druk mee zijn. De missie wordt ook niet heel anders, wel gaan we het met één vliegtuig minder doen.” Dat heeft geen invloed op de operatie, legt de commandant uit. “We vliegen sowieso maar met één toestel per dag, dus die twee gaan wat meer vliegen. Die andere gaat terug naar Nederland zodat we de vier Reapers netjes verdeeld hebben over beide landen.”
MQ-9 Reaper
Defensie beschikt sinds februari 2022 over vier MQ-9 Reapers. Deze onbemande vliegtuigen worden op afstand gevlogen. Met de Reaper, elf meter lang en een spanwijdte van twintig meter, kan vanuit de lucht data en informatie verzameld worden. Het toestel kan maximaal 27 uur vliegen en een vlieger en een sensoroperator voeren de missies uit. Ze hoeven hiervoor niet zelf aanwezig te zijn in het inzetgebied. Het systeem wordt daarom ook wel RPAS genoemd: Remotely Piloted Aircraft System.
Bij de inzet zijn ongeveer 120 medewerkers betrokken. Zo’n 35 militairen onderhouden en bewaken de vliegtuigen op luchtmachtbasis Campia Turzii in Roemenië. De meerderheid van het detachement voert op Vliegbasis Leeuwarden de taken uit. Die bestaan uit het plannen van de missie, besturen van de MQ-9 en het verwerken van de inlichtingenproducten. De Nederlandse Reapers zijn onbemand én onbewapend. Wel is munitie aangeschaft om de vliegtuigen te bewapenen. De eerste munitie moet eind dit jaar inzet gereed zijn en in 2028 volledig.
Dat er twee Reapers in Nederland zijn, is volgens Ruedisueli ‘logistiek slimmer’. “Zo heb je één vliegtuig achter de hand, mocht iets niet goed functioneren bij de andere. Dan kun je makkelijk overstappen.” Waarvoor de Reapers in Nederland ingezet gaan worden, is nog niet duidelijk. “Mogelijk voor de NAVO-top in juni in Den Haag, mogelijk voor andere nationale taken.”
Andere wereld, andere omstandigheden
De Reapers zijn in 2018 gekocht en in 2022 in gebruik genomen. “Toen we de aankoop deden, zag de wereld er nog heel anders uit”, aldus commandant Ruedisueli. “Ze waren bedoeld om in Afrika en Afghanistan informatie te verzamelen en om dus in die omgevingen te vliegen. Ze zijn ook uitgebreid getest op Curaçao, waar het klimaat natuurlijk behoorlijk wat uitdagingen biedt aan die vliegtuigen.”
Nu worden de MQ-9’s echter ingezet langs de oostflank van de NAVO, waar heel andere (klimatologische) uitdagingen in de lucht hangen. Vaak letterlijk. “Op Curaçao hadden we te maken met het Caribische klimaat, veel zout en vocht. Hier is het droog, meer een landklimaat, dat is beter voor je toestel. Maar in de zomer kan het hier warmer worden dan op Curaçao en heb je ook nog eens veel onweersbuien.”
Onbemand en (on)bewapend
Door het kantelende wereldbeeld en de focus op militaire gereedheid, is ook de functie van de Reaper aan verandering onderhevig. Zo is in 2023 onder meer munitie aangeschaft om de vliegtuigen te bewapenen. “Eind dit jaar hebben we de software om deze wapens in te zetten”, vertelt Ruedisueli. “Alle vliegers die nu in de opleiding zitten worden dan ook opgeleid om wapens te kunnen gebruiken. Maar dat is een transitie en die duurt even.” Het is dan ook geen onderwerp voor de huidige missie. “Als je naar de ontwikkelingen aan de oostflank kijkt, kan ik me zo voorstellen dat we hier de komende periode nog een belangrijke taak uitvoeren.”
De commandant van 306 Squadron is content dat hij dat in Roemenië kan doen. “De Roemenen doen hier hun stinkende best. Kijk alleen al naar het vliegveld. Er is hier de afgelopen anderhalf jaar zoveel bijgebouwd. Ze staan hier nu ook met F-16's. Die waren er niet toen we hier aankwamen. De Roemenen hebben bovendien de ambitie om hier over een paar jaar F-35’s neer te zetten. Ze zijn echt aan de weg aan het timmeren en zijn uitstekende gastheren.”
Steile leercurve
Dat neemt Ruedisueli niet voor lief, want het werken met de Reaper is nog altijd relatief nieuw. “We zijn nu nog geen 2,5 jaar bezig en gaan lerend voorwaarts. Die leerlijn is steep, zoals we dat noemen, steil. We leren hier zoveel, wat we weer operationeel kunnen gebruiken.” Alleen wat dat dan precies is? “Dat komt heel snel in het confidentiële, daar kan ik niet veel over zeggen. Maar zoals wij hier opereren zijn we nuttig bezig”, zegt hij trots.
“Wij zijn dingen aan het doen waar iedereen zich druk over maakt. Met iedereen bedoel ik ook ‘de andere kant.’ Hoe mooi is het om inlichtingen te verzamelen om je eigen mensen te kunnen beschermen indien noodzakelijk? Dat zijn gewoon belangrijke dingen en daar gaan we nog veel over leren de komende jaren.”
