Tekst Djenna Perreijn
Foto Cristian Schrik, KPL-1 Brian Vonk
‘Lekker, dat briesje’
Defensie start het ene na het andere innovatieproject. Het Commando Landstrijdkrachten heeft er zelfs een speciale sectie voor: de afdeling Innovatie. In deze rubriek belicht dit e-zine bijzondere trajecten die deze groep initieert of ondersteunt. Ditmaal het Respire draagvest, in de toekomst een belangrijk wapen tegen hittebelasting voor de uitgestegen militair. Bij het Defensie Expertise Centrum Militair & Uitrusting ligt het klaar voor gebruik.
Het is mei in Dodgi, Senegal. De temperatuur in de schaduw stijgt tot 45 graden Celsius. De gevoelstemperatuur is 50 graden Celsius. Het is windstil en de lucht is kurkdroog. Onder de genadeloos hete zon staan als onderdeel van oefening African Lion schietoefeningen met contactdrills op het programma. Er is één voordeel; de komende 3 dagen dragen de militairen van 44 Pantserinfanteriebataljon het Respire draagvest.
Verfrissend
Het ventilatievest weegt 800 gram en heeft aan de binnenkant 4 ventilatoren die op het lichaam staan gericht om lichaamswarmte naar de omgeving af te voeren. Het is met klittenband te bevestigen onder een scherfvest of combatshirt. “Bij het shirt werd meer verkoeling ervaren”, vertelt adjudant Richard Stuivenwold, project- en logistiek ondersteunend medewerker. Samen met onderzoekers van TNO begeleidde hij de testen in Senegal. “Er is zelfs in geslapen, want het bleef ’s nachts 30 graden Celsius in de slaaptenten. Sommige collega’s goten ook nog eens koud water in het vest. Als de ventilatoren daarop bliezen, was het extra verfrissend. ‘Lekker, dat briesje’, was een reactie. Fijn, maar hierbij moet je oppassen voor schijnveiligheid: het systeem werkt niet oneindig en alleen de sensatie van verkoeling betekent niet dat de kerntemperatuur van het lichaam daadwerkelijk daalt.”
'Je moet oppassen voor schijnveiligheid’
Uit eerdere testen met helikoptervliegers bleek dat het systeem zweetverlies vermindert, de kerntemperatuur verlaagt en cognitieve (denkvermogen, red.) prestaties verhoogt. In Senegal werkte de pantserinfanterie met de nieuwste versie van het vest, die beter op het lichaam aansloot dan de variant die de vliegers testten. “We passen het vest nog iets aan voor uiteindelijke productie, want met nog minder tussenruimte ontsnapt er minder koele lucht.”
Teamwork
Het Defensie Expertise Centrum Militair & Uitrusting ontwikkelt het Respire draagvest samen met de Nederlandse organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek, beter bekend als TNO, en industriepartner Inuteq. De innovatie maakt deelt uit van het Nationaal Technologie Project.
‘Een militair krijgt steeds meer info binnen’
Veel informatie
De reacties uit Senegal waren dus veelbelovend. “Bij de combinatie van zware arbeid, beschermende kleding en langdurige blootstelling aan hitte denken we eerst aan afnemende fysieke prestaties, bijvoorbeeld door hitteletsel.” Terecht, maar ook cognitieve resultaten lijden onder warmte, en die worden steeds belangrijker volgens luitenant-kolonel Mark van Baal, plaatsvervangend Hoofd van het Defensie Expertise Centrum Militair & Uitrusting. “Vroeger kreeg de militair een sector om waar te nemen: zeg, 45 graden, 500 meter diep. Tegenwoordig draagt iedereen een radio, vaak met een tablet, waar veel informatie op binnenkomt. We werken steeds meer met remote controlled wapensystemen. Dankzij (drone)camera’s zien we op schermen onze tegenstander op een battlefield management system. Die icoontjes veranderen steeds omdat drones het gebied live in kaart brengen. Al die informatie moet je zien te verwerken. Dat is lastiger als je door de warmte slecht hebt geslapen en daardoor minder goed kunt nadenken.”
Het vest heeft ook een tactisch voordeel
Verrassingseffect
Hoewel de primaire focus op het verbeteren van prestaties in hoge temperaturen ligt, blijkt het vest ook een ander, tactisch waardevol, voordeel te hebben. Het verlaagt de warmte van de drager, zelfs al draagt hij dikke isolatiejassen tijdens een verplaatsing. Daardoor ben je moeilijker te detecteren door warmtebeeldcamera’s op drones. “Uit de lessons learned in Oekraïne weten we dat de kans op overleven veel groter is als je niet gezien wordt in het gevechtsveld. Door de temperatuurverlaging kun je het verrassingseffect bij de tegenstander vergroten.” Het vest kan dus ook van pas komen in andere operationele contexten. “Denk aan nachtoperaties, missies in stedelijke gebieden of scenario’s waarin geavanceerde vijandelijke detectietechnologie een rol speelt.”
Doorontwikkeling
Jaren geleden leverde het Defensie Expertise Centrum Militair & Uitrusting al de eerste versie van het ventilatievest af. Van Baal: “De focus lag toen meer op hoofdtaak 2 (het bevorderen van de (internationale) rechtsorde en stabiliteit, red.) en uitzendingen brachten collega’s naar hele warme gebieden.” Inmiddels is het dusdanig doorontwikkeld dat het klaar is voor de uitrol. Onder meer eenheden op Curaçao en de pelotons Hoog Risico Beveiliging van de marechaussee hebben al interesse getoond. “Ook nu het accent meer op hoofdtaak 1 ligt, is de behoefte dus nog steeds relevant.”
Het vest integreert met het Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS). “De vertraagde uitrol daarvan is ook hierbij een tegenvaller”, stelt Stuivenwold, “Maar nu we weten dat het goed werkt, willen we zo snel mogelijk tot inkoop overgaan. Wij kijken uit naar de eerste daadwerkelijke inzet met het koelvest.”
