Tekst Jack Oosthoek
Foto SM Barend Westerveld
‘Probeer er niet aan te denken wat ze daar kan overkomen’
Instructeurs van de landmacht hebben de afgelopen maand op een Duits oefenterrein Oekraïense militairen geleerd hoe ze het de Russen aan het front moeilijk kunnen maken. Medio november zat de Assault Sapper Section Course, onderdeel van de European Union Military Assistance Mission (EUMAM), er op. De landmachters kijken met voldoening terug. “Het voelde fijn om voor het ‘echie’ iets voor ze te kunnen betekenen.”
Dagelijks tussen 08.00 uur en 08.01 uur was de oorlog in Oekraïne even dichtbij. Op het oefenterrein werden de gesneuvelden herdacht, een even triest als indrukwekkend moment.
Het moreel van de Oekraïners lijdt er echter niet onder, blijkt in een geelbruin herfstbos. Onder het toeziend oog van internationale instructeurs veroveren ze een gebouw met daarin volgens het oefenscenario Russen. Ze stralen uit: ‘de Russen krijgen ons er niet onder’.
Gebouw ‘lezen’
Voorzichtig manoeuvrerend, met een mijndetector in de hand, schuifelen de Oekraïners richting de voorgevel van het gebouw. Ze kijken de raamkozijnen na op mogelijke boobytraps. Even later vliegen oefengranaten naar binnen. Via een trapje wippen ze het pand in. Bevelen en schoten weerklinken.
Een door een tolk geflankeerde Belgische instructeur evalueert de ‘missie’. “Leer een gebouw te ‘lezen’”, houdt hij de Oekraïners voor. “En communiceer. Dat kan beter bij jullie.” Een Britse trainer valt hem bij: “Well done, maar doordat niet iedereen elkaar kent en jullie achtergronden verschillen, begrijpen jullie elkaar soms niet. The more training, the better it goes.”
‘Communiceer! Dat kan beter bij jullie’
Wat houdt de cursus in?
De Assault Sapper Section Course is bedoeld voor álle Oekraïense militairen, beroeps- en dienstplichtigen. Hij wordt gegeven door instructeurs uit Duitsland, Groot-Brittannië, Litouwen, Slovenië en Nieuw-Zeeland.
Het lespakket omvat zelfhulp- en kameradenhulp, wapenkennis, humanitair oorlogsrecht en omgaan met mijnen en metaaldetectoren. Maar ook: optreden in het bos, op de heide, in stedelijk gebied en manoeuvreren in loopgraven. “De Assault Sapper Section Course”, benadrukt eerste luitenant Vincent van 11 Pantsergeniebataljon, “is echter geen volwaardige opleiding. We reiken ‘slechts’ handvatten en inzichten aan. In 4 weken tijd kun je een militair nu eenmaal niet volledig trainen.”
Kille werkelijkheid
Terwijl hij de Oekraïners gadeslaat, spreekt opleidingsondersteuner, eerste luitenant Vincent, van een heel bijzondere training. “Dit is niet zomaar een oefening, maar één voor de kille werkelijkheid. Straks in Oekraïne moeten ze immers een échte oorlog in. Zoals eerder met andere cursisten is gebeurd, sneuvelen sommigen. Toch voelt het fijn om voor het ‘ecchie’ iets voor ze te kunnen betekenen.”
‘Sommigen sneuvelen misschien’
Hoewel het met hun kennis goed lijkt te zitten, valt op sommige fronten best wat te verbeteren. Bijvoorbeeld bij drills in het ruimen van mijnen. Vincent: “Waar Nederlanders een procedure volgen, zeggen Oekraïners: ‘we hebben een mijn gevonden; opblazen dat ding’. In vergelijking met ons werken ze minder gestructureerd en systematisch. Snelheid staat voorop.”
Met de motivatie van de Oekraïners lijkt in zijn ogen alles oké. “De meesten vechten graag voor hun land, al zeggen sommigen ook: ‘als ik in deze cursus een been breek hoef ik tenminste de oorlog niet in’.” Volgens Vincent discussiëren de Oekraïners trouwens graag. “Wij Nederlanders ook, maar bij hen gaat het wat verder. Waarschijnlijk zit dat in hun cultuur.”
‘De meesten vechten graag voor hun land’
Schuifelend voorwaarts
Dat laatste blijkt wel tijdens een oefening in loopgraven. Overal gebarentaal en gepraat. Wanneer een lichtkogel wordt afgevuurd als teken dat de training begint, valt er echter een doodse stilte. Als wolven die op een prooi loeren, schuifelen de Oekraïners voorwaarts door de loopgraaf. Waar zit de vijand? “Er valt hier en daar wat bij te schaven, maar zolang hun motivatie hoog blijft, komt dat goed,”, merkt instructeur sergeant-majoor Hessel van 43 Gemechaniseerde Brigade op.
‘Na elke training krijg ik van veel Oekraïners een ‘boks’’
“Bunker clear”, weerklinkt het na een paar minuten. “Questions”, vraagt Hessel? “Na”, luidt het antwoord in het Oekraïens. Waarna de training doorgaat. “De Oekraïners pakken de leerstof goed op. De kracht zit ‘m in de herhaling. Na elke training krijg ik van veel van hen een ‘boks’. Dat schenkt voldoening”, lacht Hessel.
‘Als je hoort wat voor wapens de Russen gebruiken…’
Veel kinetischer
Ook hij beseft het terdege: vanzelfsprekend gaapt er een diepe kloof tussen de Assault Sapper Section Course en de werkelijkheid aan het front. “Het gaat er daar veel ‘kinetischer’ (beweeglijker; red.) aan toe. Als je hoort wat voor wapens de Russen gebruiken… Die vallen hier moeilijk na te bootsen. Ik probeer er maar niet aan te denken wat deze mannen aan het front kan overkomen...” Intussen trainen de Oekraïners energiek door. Een Duits oefenterrein als opstap naar een hopelijk betere toekomst.
‘We zouden wat meer tijd mogen hebben om alles góed te leren’
‘Vrees is de vijand van een mens’
De 47-jarige vrijwilliger Korneliu werd militair om, benadrukt hij, ‘de vijand te bevechten’. “Als Oekraïense man vind ik dat ik mijn familie moet beschermen.”
Korneliu leerde in Assault Sapper Section Course vooral veel over boobytraps en struikeldraadsystemen. Hij omschrijft de instructeurs als ‘goede kerels’. “Ze zijn vriendelijk en luisteren naar ons.” Wat hem betreft had de cursus langer mogen duren, dan had hij meer tijd gehad om alle informatie te verwerken. “We zouden wat meer tijd mogen hebben om alles góed te leren.”
Dat Korneliu naar het front moet, vindt hij vanzelfsprekend allesbehalve prettig. “Tegelijkertijd besef ik dat vrees de vijand van een mens is. Trouwens, ik heb geen keus. Ik ben immers militair. Als ik in Duitsland zou blijven, zou ik me niet comfortabel voelen.”
‘Mijn motivatie blokeert mijn angst’
‘Risico’s houden me niet weg van slagveld’
Iwan werd een jaar geleden beroepsmilitair omdat hij carrière wilde maken. Maar ook omdat de oorlog met Rusland in zijn ogen weleens láng zou kunnen duren. “Door voor mijn land te vechten, help ik de agressor te stoppen. Ik ben happy in het leger.”
Iwan omschrijft de Assault Sapper Section Course als ‘een goede basiscursus’. “Mijn angst om naar het slagveld te gaan wordt als het ware geblokkeerd door mijn motivatie om dit werk te doen. De strijd tegen de Russen zal moeilijk worden; de risico’s houden me echter niet weg van het slagveld. Oekraïners zijn gemotiveerd om de Russen te verslaan. Of ik een boodschap heb voor de buitenwereld…? Open uw ogen.”
‘Oekraïne ziet uit naar victory, maar of dat lukt…?’
‘Misschien zijn er nieuwe leiders nodig’
Train je in Duitsland, schenkt vrouwlief thuis in Oekraïne het leven aan een jongetje. Vader worden ‘op afstand’. Het overkwam Dan. Enkele dagen later omarmde hij de baby.
Dan genoot in Duitsland vooral van de rust. “In Oekraïne word je constant met alarm geconfronteerd.” Ook hij heeft in de Assault Sapper Section Course veel geleerd. Zo kreeg hij de kans om zijn eerder in een soortgelijke cursus in Spanje opgedane kennis op te frissen en uit te bouwen. “Van herhalen word je beter.”
Hoewel hij vanzelfsprekend stond de trappelen om naar Oekraïne terug te keren, proefde hij bij zichzelf evenals bij zijn collega’s ook weerstand. “De Russen rukken steeds verder op. Oekraïne ziet uit naar victory,maar of dat lukt…? Misschien zijn nieuwe leiders nodig.”
