‘Voorbereiden op oorlog en zorgen dat die nooit uitbreekt’

Nieuw operationeel hoofdkwartier gaat 24/7 operaties aansturen

Tekst: kapitein Nico Schinkelshoek | Foto’s: sergeant-majoor Mike de Graaf | Video: Mediacentrum Defensie

De betrokkenheid bij grootschalige operaties is voor de krijgsmacht uiteraard niet nieuw, de manier waarop dat vanaf nu gebeurt wel. Minder gericht op details, meer op de hoofdlijnen. Als voorbeeld noemt de luchtmachtgeneraal de F-35’s die momenteel in Polen zijn gestationeerd. Vanaf daar bewaken ze het luchtruim van de oostflank van het NAVO-gebied. Van Deventer: “Of we daarheen gaan of niet en wat we daar gaan doen, is waar het NLD JFC zich mee bezighoudt. Net als de kaders en het effect dat we daarmee willen bereiken. Hoe een Defensieonderdeel dat vervolgens doet, laten we aan hen over.” Dat is niet zonder reden. De organisatie groeit de komende jaren namelijk fors. “Zo kunnen we de massa straks beter aansturen en houden we meer tijd over om nieuwe plannen uit te werken.”

Het zwaartepunt voor het NLD JFC ligt op zogenoemde multi-domeinoperaties. Conflicten kunnen zich namelijk tegelijkertijd afspelen op zowel land als in de lucht, op zee en in space én in het cyberdomein. “Er is geen krijgsmachtdeel meer dat iets helemaal alleen kan”, benadrukt de kersverse commandant.

Focus op Hoofdtaak 1

Maar ook de huidige, dreigende veiligheidssituatie verlangt een nieuwe aanpak. Meer dan voorheen ligt de focus voor de krijgsmacht op Hoofdtaak 1; het beschermen van het eigen grondgebied en dat van NAVO-bondgenoten. “We moeten weg van de uitzendgedachte dat je weet waar je naartoe gaat en na zes maanden terugkomt. De mindset gaat zijn: ‘de oorlog komt misschien naar ons toe en we moeten hem voeren én winnen’. Daarmee beschermen we Nederland”, aldus Van Deventer.

Het nieuwe NLD JFC is met in totaal zo’n driehonderd militairen en burgermedewerkers in staat zo’n mogelijk scenario te plannen en uit te voeren. Want stel: de NAVO wordt aangevallen door Rusland, dan wordt een deel van onze troepen aan het oostfront onder bevel van het bondgenootschap gesteld. Maar er liggen ook draaiboeken op de plank met daarin de taken die Nederland op zich neemt. Denk aan het verplaatsen en operationeel houden van de militairen, het doorvoeren van materieel en het veilig houden van ons grondgebied hier. Ook cyber en speciale operaties blijven onder nationaal gezag. “Als we die plannen in werking moeten stellen, geven we vanaf hier de orders aan bijvoorbeeld de landmacht, luchtmacht en marine”, legt de generaal uit. “Dat doen we altijd in overleg, zodat zij hun tactische plan daar overheen kunnen leggen.”

Plannen maken en wijzigen

Naast het plannen van dit gecombineerde optreden, is het NLD JFC ook verantwoordelijk voor de aansturing tijdens zo’n mogelijk conflict. Zo houdt de nieuwe eenheid het operatiebeeld nauwlettend in de gaten. Vraagt dat om koerswijzigingen? Dan geeft het NLD JFC daar ook opdracht toe. “Bijvoorbeeld omdat de situatie toch anders blijkt dan gedacht, of omdat er schaarste ontstaat in materieel”, geeft de commandant als voorbeelden. “Dan bepalen wij wat prioriteit heeft om het gevecht zo goed mogelijk te kunnen blijven voeren.”

Tot slot evalueert het operationele hoofdkwartier de situatie continu. “Dat is de cirkel die we doorlopen: een goede informatiepositie opbouwen zodat we weten wat er gaande is in de wereld, plannen maken, opdrachten geven, die opdrachten controleren en tot slot de uitwerking beoordelen.” Deze systematiek wordt overigens ook toegepast voor de verantwoordelijkheden in onder meer het Caribisch Gebied.

Aansturing via NASOC

Voor de luchtmacht specifiek geldt sinds een aantal jaar dat het National Air and Space Operations Center (NASOC) verantwoordelijk is voor de operationele aansturing. Via deze weg ontvangen de verschillende commands hun opdrachten. Dat verandert niet, alleen het niveau daarboven gaat vanaf nu dus anders te werk. “Er zijn lijnen tussen het NLD JFC en de Commandant Lucht- en Ruimtestrijdkrachten luitenant-generaal André Steur, en tussen ons en het NASOC. Maar vanaf hier gaan wij bijvoorbeeld niet het Air Combat Command aansturen”, legt Van Deventer uit. “Als wij met die eenheden te maken hebben, zullen we informatie uitwisselen, maar we willen juist de commandanten en hoofdkwartieren in hun kracht zetten en ons niet met de details bemoeien.”

Transformatie naar ‘warfighting headquarters’

Het NLD JFC werkt achter de schermen. “Als je in de krant iets leest en denkt ‘dat heeft invloed op Nederland’, ga er dan maar vanuit dat wij dat monitoren en opties genereren om te zien hoe wij de Nederlandse belangen kunnen beschermen. Voor het hele Koninkrijk”, aldus Van Deventer.

In 2030 moet het NLD JFC op maximale sterkte draaien. In datzelfde jaar verhuist het commando naar een nieuwe locatie. Tot die tijd zitten de militairen en burgers allesbehalve stil. Zo is het hoofdkwartier actief bezig met operaties in de zogenoemde grijze zone. “We transformeren naar een warfighting headquarters. Je kan niet wachten tot de oorlog uitbreekt. Je bent effectief door de vijand af te schrikken. Dat doe je onder meer door goed getraind te zijn en goede plannen te hebben. Dat betekent dat we de komende jaren werken op de grens van gereedstelling en inzet. Als we dat goed doen, breekt die grote oorlog nooit uit.”