Tekst kapitein Henny de Boer
Foto Rob Gieling
‘Maximaal 3 uur slapen’
Binnen 24 uur een operationeel hoofdkwartier bouwen voor de Commandant der Strijdkrachten. Voor die uitdaging stonden 180 deelnemers van onder meer JIVC, de operationele commando’s, IT-partners en (maatschappelijke) organisaties. Er moest een grote tent worden gebouwd, inclusief IT-verbindingen, 180 werkplekken en een visueel overzicht van het operatiegebied. “Het was een krankzinnige challenge, maar het is gelukt.”
24 uur non-stop werken aan een project. De meeste krijgsmachtdelen zijn dat wel gewend. Maar voor IT’ers is het minder gangbaar, lacht organisator Marc Kiel van het Joint Informatievoorziening Commando (JIVC) van het Commando Materieel en IT (COMMIT). Toch ging een deel van de deelnemers van de ‘24Hour Challenge’ ook in de nachtelijke uren door met het bouwen van de ultieme Operation Room (OpsRoom) op de Prinses Margrietkazerne in Wezep. “Je mocht maximaal 3 uur slapen. Op de kazerne kon je een bed krijgen, maar velen zijn echt 24 uur doorgegaan. Dat maakte de ervaring bijzonder. Je kijkt samen wat je maximaal in een etmaal kunt realiseren.”


‘Het was een krankzinnige challenge’
Crisissituatie
Het doel was zoals gezegd om een militair hoofdkwartier te bouwen. Die moest zo ingericht zijn dat de Commandant der Strijdkrachten tijdens een crisissituatie vanuit daar het commando kon voeren over de operationele commando’s, en kon samenwerken met NAVO-partnerlanden en organisaties als de Kustwacht en het Rode Kruis. Met man en macht gingen de deelnemers aan de slag, want de tijdsdruk was reëel. De deelnemers waren opgedeeld in gemengde teams van defensiemedewerkers en leveranciers, met functies als dataspecialisten en operators.

Juiste beslissingen
Een essentieel onderdeel van dit hoofdkwartier was het creëren van een overzicht van de operatie, de zogeheten Common Operational Picture. “Je wilt in één scherm een beeld van de situatie hebben”, legt Kiel uit. “In dit ene beeld probeer je 3 dimensies te vangen: de fysieke, virtuele en cognitieve.” Fysiek (1) betekent de locaties van onder meer bruggen, treinen en eigen troepen. Het virtuele domein (2) betreft de cyberwereld met zaken als spionage-acties. En de cognitieve dimensie (3) gaat over social media en desinformatiecampagnes. Elke expert krijgt zijn eigen beeld met de informatie die diegene nodig heeft om de juiste beslissingen te nemen. Een cyber-expert krijgt bijvoorbeeld een ander beeld te zien dan een politiek adviseur.

Strategisch wapen
Programmaleider 24H Dennis Gooijer van JIVC onderstreept dat informatie een strategisch wapen is van Defensie en het hoofdbestanddeel vormde van de OpsRoom. “We hebben veel informatie verzameld, van zowel eigen als openbare bronnen. En dat breng je samen in die OpsRoom.” Het is uiteindelijk een realistische OpsRoom geworden, benadrukt Gooijer. “Wat we hebben gemaakt is bruikbaar. Het is een werkend systeem. We hebben in 24 uur een compleet datacenter uit de grond gestampt, met een cloud, Artificial Intelligence (AI) en andere functionaliteiten. In nauwe samenwerking met 30 IT-partners.”

‘Een compleet datacenter uit de grond gestampt’
Scherp
Op de kazerne werd gewerkt op 3 locaties. “Er was 1 grote tent waar alles gebeurde”, legt Gooijer uit. “En we hadden werkruimtes ingericht in het nabijgelegen bedrijfsrestaurant. Alles wat daar ontwikkeld werd, werd via een internetverbinding met de OpsRoom gedeeld, zodat die daar meteen gebruik van kon maken. En in een ander gebouw voerden we om de zoveel tijd overleg om alle neuzen dezelfde richting op te houden.” Ook om half 12 ’s avonds. “Dan slaat de slaap toe, maar moet je toch weer een slag maken. Maar het was fantastisch, mensen bleven scherp.”


Defensie kan een beroep doen op de bevolking
Bevolking
Wat te doen als de OpsRoom te maken krijgt met een cyberaanval en het Defensienetwerk uitvalt? Ook dat is getest, de zogeheten Disaster Recovery naar een publieke cloud. JIVC heeft de hulp van een omwonende ingeroepen door te vragen of haar internetverbinding gebruikt mocht worden. “Ik ben zelf naar die woning gelopen, dus ik moest wel even mijn best doen om dat voor elkaar te krijgen”, herinnert de programmaleider 24H zich. “Ik heb die vrouw uitgelegd dat Defensie in een conflictsituatie een beroep kan doen op de bevolking. En dat begreep ze.” Gooijer vindt dit een mooi voorbeeld van out-of-the-box-denken. “Je bedenkt een creatieve oplossing als uitwijkmogelijkheid en het lukt nog ook. We zagen dat het scherm 5 minuten bleef hangen tijdens de overgang op de externe verbinding, maar daarna gewoon weer begon.” Dit was een van de unieke oplossingen die in korte tijd is gerealiseerd, blikt de programmaleider tevreden terug. “De genie heeft de kabel naar de OpsRoom getrokken en KPN heeft ons geholpen met de connectie. We hebben veel gebeld om dit mogelijk te maken. Dankzij het enthousiasme van de deelnemers is het binnen een paar dagen gelukt.”

‘Zowel qua techniek als werkwijze een succes’
Kosteloos en naadloos
Dat de OpsRoom zo snel is neergezet, is een enorme prestatie, benadrukt Gooijer. “Normaal duurt zo’n project een jaar, vanwege alle juridische en andere procedures.” Maar ditmaal waren alle regels opzij gezet. Dat leidde tot veel creativiteit en energie. Bovendien hebben de IT-partners kosteloos producten geleverd, zoals servers, server-racks, (speciale) schermen en videowalls. Ook hebben zij vrijwillig meegewerkt, naast hun reguliere werkzaamheden. “Daardoor hebben we dit op de mat kunnen leggen. We hebben als 1 team samengewerkt, naadloos, zonder contract. Daardoor was de operatie zowel qua techniek als qua werkwijze een succes.”

Vliegende start
De teamleider en de programmaleider benadrukken het belang van dit project, dat volgens hen nog niet eerder is vertoond. “We hebben het Nederlandse Joint Force Command (NLD-JFC) een vliegende start gegeven”, licht Dennis toe. “We hebben veel zaken ontwikkeld die we 1 op 1 kunnen doorgeven aan het NLD-JFC. En daarvoor deden we dit deels. Om zaken klaar te hebben staan en te laten weten dat JIVC als IT-dienstverlener in staat is om zoiets te ontwikkelen. Dit is een state-of-the-art, high-end, Operation Room, die aan de eisen voldoet. Deze capaciteit zou je kunnen kopen, maar als Defensie wil je in staat zijn om die kennis in huis te hebben of er zelf de regie op te kunnen voeren. Zeker met het oog op hoofdtaak 1, het verdedigen van eigen grondgebied. En het is mooi om te zien dat we dat kunnen.”