‘We kunnen zelfs zien waar iemand heen kijkt’

OVG’en met VR-bril drukt militairen met de neus op de feiten

Wie ooit in Tsjernobyl is geweest, waant zich weer even in de Oekraïense plaats Pripjat waar zich in 1986 een nucleaire ramp voltrok. Een vervallen gebouw met roestige balken, afbladderende verf en grote muurschilderingen met Cyrillisch schrift is het decor voor het Optreden Verstedelijkt Gebied (OVG) met Virtual Reality (VR)-brillen. Het gebouw maakte ooit deel uit van een militair Sovjet-vliegveld. Met een beetje fantasie zie je hier Russische militairen rondscharrelen op weg naar de nog intacte landingsbaan op het terrein.

Maar op deze vrijdag in april zijn het geen Russen die voorbijkomen, maar Nederlanders. Al zal de huidige dreiging vast bij velen in het achterhoofd aanwezig zijn. Met een grote bril en een ‘rugzak’ met apparatuur trainen de Nederlanders het OVG. Voor de aanwezigen die niet meedoen aan de oefening is het oppassen geblazen, want als de militairen eenmaal hun bril op hebben, zien ze niks anders meer dan de beelden die hen worden voorgeschoteld. Met hun handen voor zich uit tasten ze af waar hun maten zich begeven om vervolgens met een wapen in de hand een huis binnen te gaan dat alleen zij zien.

Enthousiasme

“Ik ruik niet zo fris hoor”, lacht groepscommandant Remco als hij net zijn bril en rugzak afgedaan heeft. Met een rood hoofd en een nat shirt kan de sergeant buiten even uithijgen. Ook al ziet het er niet per se zo uit, het OVG’en met VR-bril is een inspannende bezigheid. “Maar als je bezig bent in de huizen tijdens een OVG-training, ga je ook wel een druppeltje zweten. Dus ik denk niet dat het storend was”, zo relativeert hij. “Het was goed om weer even onze drills aan te scherpen. We komen net terug van Operatie Interflex en hebben best wat andere dingen gedaan. Het was wel heel erg wennen met de VR-bril, maar iedereen was enthousiast. Door dat enthousiasme gingen we soms een beetje te snel. De volgende keer moeten we wat meer de rust bewaren voordat we de drempel over stappen.”

Een aantal complexen op Güz Altmark is vrijgemaakt voor het ‘traditionele’ OVG’en. Het veiligstellen van een echt gebouw ziet er spectaculairder uit en gaat gepaard met meer herrie. In het gebouw waar de infanterie traint met de VR-brillen gaat het er rustiger aan toe. Militairen lopen achter elkaar door een verder lege ruimte. Soms lijkt het net alsof ze acteurs in een toneelstuk zijn, maar niks is minder waar. Ze krijgen op hun bril situaties voorgeschoteld waarin ze in een split second moeten besluiten om te schieten of juist niet. Het mag er dan bij tijd en wijle wat komisch uitzien, voor Remco en zijn collega’s is het allesbehalve grappig. “Iedereen neemt het echt wel serieus. Ik vind het ook alleen maar goed dat we na afloop direct geconfronteerd werden met wat wel en niet goed ging. Dan kun je ook echt laten zien wat we de volgende keer in zo’n situatie beter kunnen doen.”

Scherm houdt alles bij

Hoofd NLD-Close Quarter Battle Trainer (CQBT) luitenant Sven en zijn collega’s houden via een groot scherm de verrichtingen van de militairen heel nauwkeurig bij. “De kracht zit echt in de after action review. We kunnen alles terugzien; waar iemand heen kijkt bijvoorbeeld en of iemand z’n wapen op safe heeft staan. Je kunt meteen feedback geven. Dit scherm is onze leugendetector, je krijgt geen ja of nee-discussie meer. Waar je in een ‘normale’ OVG een scheidsrechter nodig hebt, doet dit scherm dat hier.”

De militairen oefenen deze vrijdag hoe ze een gebouw veilig kunnen betreden. Maar op hun brillen zijn heel veel verschillende omgevingen te programmeren. “We beginnen met deuren. Alleen maar deuren openen en dicht doen”, zo legt Sven uit. “Daarna kunnen ze een scenario in met kleine huizen, maar we kunnen bijvoorbeeld ook een flatgebouw aanbieden. Met 1 druk op de knop zijn ze in een dorp in Afghanistan. En met weer 1 klik zetten we ze op een schip neer of in een vliegtuig. We kunnen vijanden, burgers en kinderen erin zetten. Alles wat in een ruimte van 30x30 meter past, kunnen we nabouwen.”

Geen vervanging maar een toevoeging

De vele scenario’s die binnen no-time op de brillen geprojecteerd kunnen worden zijn een groot voordeel, vindt groepscommandant Remco. “Je kunt best snel weer doortrainen. Het grote verschil vind ik dat dit minder tijd kost. Normaal moet je alles weer klaarzetten. Hier klik je gewoon, hup, dit huis pakken we nu en dan gaan we door. Voor de snelheid is het goed. Je kunt gewoon meer dingen oefenen in korte tijd, en moeilijkere scenario’s ook. Normaal ben je gebonden aan 1 huis.”

Ondanks de vele voordelen is virtual reality natuurlijk niet de echte wereld. Sven wil dan ook benadrukken dat de training geen vervanging is voor andere oefeningen, maar echt een toevoeging. “Het wapen doet bijvoorbeeld niet 100 procent wat het in het echt zou doen.  Je hebt geen terugslag, geen kruit. Op de porto’s zit ook een grotere vertraging dan normaal. Maar je kunt realistisch je procedures trainen.”

Voor de toekomst van het systeem heeft het hoofd NLD-CQBT dan ook nog wel wat te wensen. “We willen in 2027 bijvoorbeeld ook virtueel dingen in het bos kunnen doen, in bijvoorbeeld loopgraven. Daar is het systeem nu nog niet geschikt voor. Maar ook realistisch granaten kunnen gooien of door muren heen schieten waar je doorheen zou moeten kunnen schieten. We willen echt doorontwikkelen.”

Bekijk hier een video met een samenvatting van Bastion Lion: