‘Dit is een oorlog tegen de democratie’
Al ruim duizend dagen woedt er in hun land een oorlog. Afgelopen week spraken zes academici van de Nationale Defensie Universiteit van Oekraïne op verschillende militaire locaties in het land. Welke lessen uit hun strijd moet onze krijgsmacht leren? ‘De mens maakt het verschil.’
Tekst: kapitein Saminna van den Bulk | Foto: sergeant Jasper Verolme, sergeant-majoor Hille Hillinga, sergeant-majoor Jan Dijkstra
Na onder meer Letland, Litouwen, de Verenigde Staten en Japan bezoekt de delegatie Nederland. “De dreiging van Rusland stopt niet bij de Oekraïense grenzen. Dit is een oorlog tegen democratie”, vertelt een vrouwelijke kolonel. Vanwege veiligheidsredenen blijven haar naam en die van haar collega’s achterwege. “De oorlog is dichterbij dan je denkt. Met onze lessen willen we onze militaire collega’s aansporen actie te ondernemen, om je voor te bereiden op wat een conflict vandaag de dag betekent. Want wie weet, gaat het gevecht ooit over jullie ‘thuis’.”
In sneltreinvaart praten onderzoekers van het Mobiel Training Team (MTT) de militairen bij. De Defensiekrant was aanwezig tijdens de eerste bijeenkomst. Deze was voor personeel van de Nederlandse Defensie Academie op de Trip van Zoudtlandtkazerne te Breda.
‘Want wie weet, gaat het gevecht ooit over jullie ‘thuis’’
De Nederlandse Defensie Academie (NLDA) nodigde de delegatie uit. Een landmacht-, luchtmacht- en een marineofficier deelden hun kennis. Daarna namen experts op het gebied van cyberoperaties en national resilience het woord. Een kolonel besloot de presentatie met haar bevindingen op het gebied van strategische communicatie. Het Oekraïense team reisde in een week tijd door heel het land. Ze spraken met officieren in spe op het Koninklijk Instituut voor de Marine en op de Koninklijke Militaire Academie en wetenschappers van de Faculteit Militaire Wetenschappen. In Ermelo stond de delegatie voor een grote groep landmachtcollega’s en ondersteuners van het Defensie Ondersteuningscommando en het Commando Materieel en IT. Afsluitend bezocht het MTT de staf van de luchtmacht, de marine en medewerkers van de Bestuursstaf.
Innoveer, pas je aan
Aan het begin van de grootschalige invasie in 2022 ontbrak het Oekraïne aan alles. Er was een tekort aan munitie. Luchtafweer was er amper. Rusland viel meteen de vitale infrastructuur aan, zoals vliegbases. Het mag niet verrassen: aanpassingsvermogen is een onmisbare pijler in het Oekraïense gevecht. Een landmachtofficier neemt de toehoorders mee in hoe de grondtroepen manoeuvreren om de vijand te stoppen. Bovendien waren hun jachtvliegtuigen amper uitgerust om het op te nemen tegen de Russische jagers. Wees creatief, is het devies. Ongeacht hun verouderde systemen, wisten ze de Russen meermaals te overdonderen met ‘hinderlagen in de lucht’.
De toekomst zit echter wel in de techniek. “Moderne wapens zijn een belangrijke factor in de manoeuvre”, vertelt een van de officieren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan sterke luchtverdedigingssystemen. De Oekraïners maken bovendien veel gebruik van drones, maar ook van innovatieve systemen die drones van de vijand kunnen opsporen. Ook onder water maken ‘zeedrones’ (ofwel unmanned undersea vehicles) een verschil.
Oekraïne experimenteert dan ook volop met eigen systemen. De oorlog had er echter heel anders voor gestaan zonder de donaties van de NAVO-landen. De Amerikaans-Noorse NASAMS (luchtafweersysteem, Norwegian Advanced Surface-to-Air Missile System) worden alom geroemd in het gevecht. Nederland doneerde F-16’s aan het door oorlog verscheurde land. De luchtmachtofficier: “Rusland had een groot luchtoverwicht, zeker aan het begin van de full scale invasion. Dankzij jullie vliegtuigen verandert dat.”
Het bezoek van het MTT is een eerste stap van een samenwerking tussen de Nationale Defensie Universiteit Oekraïne in Kyiv en de NLDA. De lessen uit de oorlog tussen Oekraïne en Rusland zijn van groot belang in de shift naar een warfighting-mindset van de krijgsmacht.
Multidomein
Een krijgsmacht moet optreden als een orkest. Alle inspanningen vanaf de grond, lucht, zee en in het elektromagnetische terrein (denk bijvoorbeeld aan cyber) moeten op elkaar afgestemd zijn. In militaire taal: multidomein optreden. De landmachter onderschrijft bijvoorbeeld dat ‘air control’ de sleutel is tot een succesvolle grondoperatie. Daarin speelt de techniek wederom een belangrijke rol. Nieuwe sensoren zorgen tezamen voor het ‘complete plaatje’ van het gevechtsveld. Alleen door die optimale samenwerking tussen alle onderdelen en de techniek kun je de vijand voor zijn.
Beeld en geluid
Cadet-korporaal Erik was aanwezig bij het Oekraïense bezoek. “Het was een unieke aangelegenheid waar ik zelf erg naar uitkeek. Ik werd positief verrast door de verschillende expertisegebieden die vertegenwoordigd werden vanuit alle domeinen (land, lucht, zee en cyber, red.). Door de verschillende expertises kreeg je een beeld van alle facetten van de oorlog in Oekraïne, waarbij wij hebben kunnen leren van hun ervaringen. Daarnaast heb ik meer beeld en geluid gekregen bij de uitdagingen die Oekraïne doormaakt. Zowel op technisch vlak met drones, Electronic Warfare en verschillende wapensystemen. Dit gebeurt ook op mentaal vlak, met Russische (des)informatiecampagnes en het bewust aangrijpen van civiele objecten in winterperiodes door Rusland. We zijn als toekomstige leiders meegenomen in het huidige conflict en hebben waardevolle lessen en ervaringen mee kunnen nemen in onze rugzak. Wij zijn dan ook erg dankbaar dat deze Oekraïense officieren tijd hebben vrijgemaakt om hun kennis en ervaringen te delen.”
Alert op en buiten het front
Hoewel de oorlog in Oekraïne woedt, heeft de strijd gevolgen voor de internationale veiligheid. Dat betoogt de Oekraïense marineofficier. Als voorbeeld noemt hij het graan dat Oekraïne exporteerde naar Afrika. Rusland bezette landbouwgebieden en het blokkeerde handel via de Zwarte Zee. Vrije doorvaart werd bemoeilijkt door de Russen. Bovendien is er een groot zeemijnengevaar. “Dat raakt de internationale gemeenschap.” Stap voor stap legt hij uit hoe de Oekraïners de controle over het gebied proberen te herwinnen.
‘Deze oorlog raakt ons allemaal’
Alertheid is geboden, betogen de sprekers. “Deze oorlog raakt ons allemaal.” Dit geldt ook buiten het front. In tijden van oorlog wil je paniek voorkomen en de krachten verenigen. Cyberaanvallen kunnen een land platleggen. In het jaar dat Rusland Oekraïne binnenviel, probeerde de vijand het land op allerlei wijzen te ontregelen. Onder andere overheidswebsites werden aangevallen. Diplomatieke targets werden het slachtoffer van phishing, vertelt de cyberexpert.
Die ontregeling is ook te zien in informatievoorziening. “Oekraïne zou slechts een onderdeel van Rusland zijn”, vertelt de onderzoeker op het gebied van strategische communicatie. “Ze proberen het publiek te beïnvloeden met nepberichten en propaganda.” Het doel? Angst zaaien, twijfel veroorzaken. Het narratief kan ook de aandacht van een andere kwestie afleiden of Oekraïners in diskrediet brengen. “Deze desinformatie wordt vaak gemixt met ‘gewoon’ nieuws. Dit verschijnsel kan je bestrijden met je eigen sterke narratief: de waarheid. Maar bovenal is het belangrijk mensen te trainen. Leer mensen hoe ze nieuws moeten lezen en teksten kunnen analyseren. Zo onderscheid je nepnieuws van het echte.”
Mens maakt het verschil
“The will to conquer is the first condition of victory”, luidt de beroemde quote van generaal Foch uit de Eerste Wereldoorlog. De Oekraïners zijn het er allemaal over eens: resilience, weerbaarheid op alle fronten en zeker ook in de samenleving, is de weg naar de overwinning.
Die weerbaarheid is op het gezicht van de Oekraïners af te lezen. De nacht voor de presentaties klinkt in Kyiv het luchtalarm. Russische bommenwerpers zouden onderweg zijn, met meerdere kruisraketten aan boord. Uit voorzorg sloten de autoriteiten de stroom af, vertelt een van de Oekraïense officieren. “Het was een slapeloze nacht voor ons allemaal. Onze gezinnen wonen daar, mijn dochter van zeventien is in Kyiv. Als je rookpluimen boven je eigen stad ziet, of je zit in de winter in de kou, omdat de kritieke infrastructuur is aangevallen: dan is de oorlog opeens bij jouw thuis. Het raakt ons allemaal.”
De strijdbaarheid is echter groot. “We zijn een onafhankelijke natie. We zullen niet stoppen tot we gevrijwaard zijn van Russische aanwezigheid of invloed, met internationaal gerespecteerde grenzen.”
