Tekst Coen Heil
Foto SM Aaron Zwaal
Radarsysteem omvat priemende ogen van de batterij
Het vredige Vredepeel is het strijdtoneel voor de oefening Viking Sea 25, waarin 12 Luchtverdedigingsbatterij (12 Luverdbt) van het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando traint met al haar materieel. De wapensystemen van de batterij beschermen het ‘operationele vliegveld’ van de Luitenant-generaal Bestkazerne. “De oorlog in Oekraïne toont de relevantie van een goede luchtverdediging”, doelt commandant van de eenheid majoor Jeroen mede op het vele gebruik van drones.
Levensecht scenario
De taakstelling tijdens de oefening op het rustieke terrein in de Peel staat in het teken van het leveren van luchtverdediging met voorradige radarcapaciteit. Hiermee zoekt de batterij in het luchtruim naar ongewenste vliegende objecten. Behalve een simulatie van de situatie maken daadwerkelijke vliegtuigen het oefenscenario levensecht. ”Indien nodig kan mijn eenheid drones, helikopters, vliegtuigen en kruisvluchtwapens uitschakelen”, verklaart majoor Jeroen.
Indrukwekkend systeem
12 Luverdbt beschikt over het Norwegian Advanced Surface-to-Air Missile System (NASAMS), dat bestaat uit een radar, vuurleidingscentrale en lanceerinstellingen waarmee verschillende typen raketten worden verschoten.
Launchers zijn de 'vuisten' van de batterij
Opbouwen luchtbeeld
Voor het nabootsen van dergelijke scenario’s staan meerdere launchers, ofwel raketlanceerinstallaties, opgesteld. In de praktijk komt het erop neer dat de vuurleidingcentrale informatie ontvangt van de radars die het luchtbeeld opbouwen. Hierna volgt een afweging of het doel moet worden aangegrepen. Zo ja, volgt het commando in de centrale, waarna de verderop gelegen launcher de raket afvuurt op het doel. De radars zijn de 'ogen' van de batterij, de vuurleidingscentrale de 'hersenen' en de launchers de 'vuisten'.
‘Wij moeten razendsnel handelen’
Tijdige positionering lanceersysteem belangrijke taak
Groepscommandant wachtmeester-1 Clifford bedient een launcher. Tijdens de oefening draait hij shifts vanuit een voertuig. Daarbinnen staat een monitor waarop alle meldingen doorkomen. “Als er bijvoorbeeld ergens een storing optreedt, moeten wij dat weten als bedienaars”, vertelt hij. “Onze hoofdtaak is ervoor te zorgen dat het lanceersysteem tijdig is gepositioneerd, inzetbaar blijft en gereed staat om te kunnen vuren. Wij moeten dus razendsnel handelen en onderling goed communiceren.” Tegelijkertijd houdt de onderofficier zich deze oefening bezig met het intern opleiden van 2 toekomstige ploegcommandanten.
Radar ogen van batterij
De inzet van een geavanceerd radarsysteem is eveneens van immens belang voor een goede luchtverdediging. “Wij zijn de ogen van de batterij”, stelt wachtmeester Luuk heel duidelijk. “Zonder ons wordt er geen raket afgevuurd.” Tijdens Viking Sea houden Luuk en een collega het luchtbeeld continu zuiver. Toch lukt dat niet altijd. “Hoewel ons radarsysteem geavanceerd is, maakt het af en toe fouten”, plaatst de onderofficier een kanttekening. “We zien op de radar iets oppoppen waarvan het systeem ten onrechte denkt dat het een vliegtuig is of helikopter. Terwijl het dan bijvoorbeeld een reflectie is van een dak of windmolen.”
De batterijen moeten straks identiek worden
Mooi startkapitaal
12 Luverdbt bestaat pas sinds juli 2024, maar heeft als kersverse batterij genoeg uitdagingen voor de boeg. “We hebben een mooi startkapitaal ontvangen”, doelt majoor Jeroen op de mensen en middelen die vanuit 13 Luverdbt werden overgeheveld naar 12 Luverdbt.
Hoewel het nu nog 2 verschillende batterijen zijn, is het de bedoeling dat zij straks identiek worden. “Nu werkt de 13e batterij nog met de Stinger – een wapensysteem voor de korte afstand – en wij met de Advanced Medium Range Air-to-Air Missile (AMRAAM), voor de middellange afstand”, legt de officier uit. “Dat verandert als we vanaf 2028 met een nieuw, geavanceerd wapensysteem werken.”
Nieuwe middelen zorgen voor betere bescherming
De Luchtverdedigingsbatterij krijgt over 3 jaar de beschikking over nieuwe luchtverdedigingswapensystemen, CITADEL genaamd. “Met onder meer de Multi Missie Radar (MMR) en NASAMS 3, waardoor we behalve statische objecten ook in staat zijn bewegende eenheden aan de grond te beschermen”, vertelt de majoor handenwrijvend. Ook wachtmeester-1 Clifford juicht de komende verbeteringen toe. “Onze mobiliteit, flexibiliteit en bescherming worden aanzienlijk verbeterd. Alles gaat sneller en dat is nodig, gelet op de korte reactietijden van de vijand.”
‘We moeten ons wapenen tegen elektronische oorlogsvoering’
Lessen trekken uit oorlog in Oekraïne
Als de oorlog in Oekraïne 1 ding duidelijk heeft gemaakt, is het wel het belang van goede luchtverdediging. “Gelukkig zien anderen dat nu ook in”, benadrukt de officier. “We moeten echt strijden om luchtoverwicht te krijgen en te houden”, licht hij toe. “Het gevaar in Oekraïne schuilt niet alleen in drones of raketten, maar ook in de elektronische oorlogsvoering door de Russen. Onze radarsystemen werken allemaal in het elektromagnetisch spectrum. Het onzichtbare gevecht wordt steeds belangrijker. Daarom trekken wij lessen uit de oorlog. Het is niet alleen de luchtdreiging, maar ook het elektromagnetische spectrum en de vrijheid om daarin te kunnen blijven bewegen. Als we die niet hebben, hebben we een groot probleem.”
Verweer tegen drones
Je hoeft de televisie maar aan te zetten om te beseffen hoeveel gevaar drones stichten in met name Oekraïne en Rusland. En dat terwijl ze voor een habbekrats verkrijgbaar zijn in een elektronicawinkel. Desondanks blijken de onbemande vliegtuigjes vooralsnog lastig te bestrijden. “Ze zijn zo klein en vliegen zo ontiegelijk snel”, stipt wachtmeester 1 Clifford het probleem aan. “De nieuwe MMR is echter effectiever en kan drones straks sneller detecteren.”
