Tekst kapitein Henny de Boer
Foto sergeant Jasper Verolme

Defensie koopt 46 gloednieuwe Leopard 2A8-gevechtstanks

Klik kier voor meer informatie over de tank

“Een hele belangrijke dag”, “groot feest” en “fantastisch”. Op de Bernardkazerne in Amersfoort heerste een positieve stemming vanwege de aanstaande terugkeer van de Leopard-gevechtstanks. Bij de contractondertekening op 14 mei bedankte de commandant van het Commando Materieel en IT (COMMIT) vice-admiraal Jan Willem Hartman alle partijen voor hun inspanningen om de aankoop mogelijk te maken. Met het zetten van de handtekeningen werd de aanschaf van 46 hypermoderne Leopard 2A8's definitief, met een optie voor 6 meer. Dit betekent dat de Koninklijke Landmacht vanaf 2028 weer over eigen gevechtstanks beschikt.

De contractondertekening op de Bernardkazerne door staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman, hoofd afdeling contracten Martin Winter van BAAINBw (het Duitse COMMIT), Ralf Ketzel en Rainer Fichtner van fabrikant KNDS.
De contractondertekening op de Bernardkazerne door staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman, hoofd afdeling contracten Martin Winter van BAAINBw (het Duitse COMMIT), Ralf Ketzel en Rainer Fichtner van fabrikant KNDS.

‘Contract extreem snel gesloten’

De ondertekening bij het Cavaleriemuseum Amersfoort trok veel belangstelling. “Dit leeft enorm”, merkte inkoopmanager Jaapjan van COMMIT al tijdens het inkoopproces. Speciaal voor de plechtigheid kwamen twee Leopard 2A6-gevechtstanks uit Duitsland naar de Bernardkazerne. Tegen de achtergrond van de imposante ‘koning van het slagveld’ zetten de betrokken partijen hun handtekening. “Mooi dat Nederland volledig terug is in de Leopard-familie”, sprak Ralf Ketzel van de Frans-Duitse fabrikant KNDS tijdens de ondertekeningsceremonie.

Snelle verwerving

COMMIT haakt voor de aankoop van de ultramoderne tanks aan bij een initiatief van de Duitse regering. “Duitsland koopt zelf 123 gevechtstanks en nodigde ons uit om aan te sluiten bij hun contract”, vertelt Jaapjan. “Toen het kabinet vorig jaar besloot dat Nederland weer een tankbataljon krijgt, hebben we gelijk gebruik gemaakt van het Duitse aanbod.” Ook Litouwen heeft eind 2024 ingetekend op de beschikbaar gestelde slots voor snelle verwerving en productie. Duitsland leidt als lead nation de onderhandelingen met de industrie, in samenwerking met de partnerlanden. Aanhaken bij Duitsland heeft meerdere voordelen. “Voor onze samenwerking met het Duitse leger is het hartstikke fijn dat we precies hetzelfde materieel krijgen”, aldus de inkoopmanager. “En wij konden sneller tot opdracht overgaan omdat al duidelijk was welk systeem we gingen kopen.”

De commandant van COMMIT houdt een toespraak.
Hartman benadrukt dat het aankoopproces in sneltreinvaart is doorlopen dankzij het strategische partnerschap. “Dit is in 7 maanden afgerond. Dat is extreem snel.” C-COMMIT onderstreepte verder dat gezamenlijke aankoop en standaardisatie de sleutel tot succes zijn bij snelle verwerving en gezamenlijk optreden. “Als je samen vecht, is het ook beter om samen materieel te verwerven.”

‘Dit leeft enorm in de organisatie’

Lohheide

Nederland beschikt momenteel over 43 Leopardtanks: de geniedoorbraaktank (Kodiak), de bergingstank (Buffel) en de brugleggende tank (Leguaan). Ook leaset Defensie 18 Leopard 2A6-gevechtstanks van Duitsland. En daar komen over een paar jaar dus minimaal 46 hypermoderne Leopard 2A8-gevechtstanks bij, die gestationeerd worden in het Duitse Lohheide. Voor COMMIT is het een van de grootste contracten van dit jaar, van meer dan een miljard euro.

Na de verkoop in 2014 van de laatste 100 operationele Leopard 2A6-gevechtstanks aan Finland, en de opheffing van de tankbataljons, wegens bezuinigingen, wordt deze ontbrekende zware gevechtscapaciteit over enkele jaren weer ingevuld. “Dit is een hoogtepunt. Iedereen voelt hier iets bij”, merkt ook projectleider Carolina van COMMIT. “Iedereen is blij dat de gevechtstanks terugkomen.”

Onbemande systemen

De tanks stromen gefaseerd binnen vanaf 3 jaar na de contractondertekening. In eerste instantie worden er 46 stuks aangekocht, plus mogelijk 6 extra. Dat hangt af van een project met onbemande systemen. “Het moderne tankoptreden wordt aangevuld met onbemande systemen die onder meer verkennings- en bewakingstaken op zich nemen met camera’s en wapensystemen”, legt inkoopmanager Jaapjan uit. “Een heel innovatief concept.” Mochten die autonome systemen niet bijtijds beschikbaar zijn, dan kunnen die extra tanks worden gekocht.

Inkoper Jaapjan en projectleider Carolina van COMMIT.
De ceremonie bij het Cavaleriemuseum trok veel belangstelling.
De ceremonie bij het Cavaleriemuseum trok veel belangstelling. Militairen zitten op een gevechtstank, staan ervoor, en lopen er langs.

Aansluiten

Om de zaak zo snel mogelijk rond te krijgen werkten projectleider Carolina en Jaapjan van COMMIT de afgelopen maanden intensief samen met hun Duitse evenknie: BAAINBw. Jaapjan is enthousiast over de samenwerking. “BAAINBw moet formeel het werk voor ons doen, want we sluiten aan bij hún contract. Zoiets zou stroperig kunnen verlopen, maar zij hebben ons afgelopen half jaar uitstekend bediend en ondersteund. De Duitse collega’s hebben de zaken snel en serieus opgepakt. Echt een voorbeeld van hoe dat zou moeten in Europese samenwerking.”

Eigen radio’s, intercom en antennes

COMMIT was sinds oktober bezig met deze aankoop. Daarbij ging de aandacht vooral uit naar specifieke afwijkingen voor Nederland. “We stoppen ons eigen communicatiesysteem in die tank: radio’s, intercom en antennes. En onze eigen persoonlijke wapens en uitrusting moeten erin passen, dus daar moeten enkele aanpassingen voor worden gedaan”, vertelt inkoper Jaapjan. Het was een intensief half jaar. “De levertijd begint pas te lopen bij de contractondertekening, dus die moest liefst zo snel mogelijk plaatsvinden. Daarom hebben we echt druk gezet om snel duidelijkheid over de Nederlandse afwijkingen en een bindende offerte te krijgen.”

Tweede batch

Duitsland koopt de tanks in twee partijen. “De leverancier is nu met de eerste serie bezig en wij doen mee aan de tweede batch”, verduidelijkt projectleider Carolina. De eerste serie van 18 stuks wordt medio dit jaar geleverd aan de Duitsers, die ze vervolgens een jaar lang gaan testen. Wellicht volgen uit het gebruik van de eerste serie nog wijzigingen.

Inkoopmanager Jaapjan en projectleider Carolina

Trainingsmiddelen

Tijdens het afgelopen half jaar lag het zwaartepunt van COMMIT bij de inkoop. Voor het projectteam begint het meeste werk nu. “Het allerbelangrijkste voor het projectteam is het regelen van de instandhouding. In het huidige contract zijn wel reserveonderdelen besteld, maar niet de instandhouding”, legt Carolina uit. “Daarnaast gaan we allerlei trainingsmiddelen aanschaffen, zoals simulatoren en e-learningmodules”, voegt de projectleider toe. “Daar gaan we komende periode mee aan de slag, samen met JIVC voor het IT-deel en samen met de landmacht. Daarbij zijn de kernvragen: wat zijn de behoeftes, wat kan de industrie bieden en wat kunnen we zelf ontwikkelen?”   

Adjunct-directeur-generaal Anke Meyer van het Duitse ministerie van Defensie houdt een toespraak.
Adjunct-directeur-generaal Anke Meyer van het Duitse ministerie van Defensie: “Dit is een belangrijke stap voor Nederland en Duitsland en voor onze nauwe samenwerking. Dezelfde tank voor elke partner. Dat is echte interoperabiliteit.”

‘Gevechtstanks van onverminderd belang in het moderne conflict’

43 Gemechaniseerde Brigade

De tanks zijn bestemd voor 43 Gemechaniseerde Brigade, die sinds maart 2016 onderdeel is van de 1e Duitse Pantserdivisie. “De oorlog in Oekraïne laat zien dat gevechtstanks van onverminderd belang zijn in het moderne conflict”, schreef staatssecretaris van Defensie Gijs Tuinman in oktober 2024 aan de Tweede Kamer over de verwerving. “De NAVO roept Nederland op om met prioriteit te investeren in zwaardere gevechtscapaciteiten voor het landoptreden. Daarom heeft Defensie in de Defensienota 2024 besloten om de gevechtscapaciteit van de zware infanteriebrigade met een volwaardig tankbataljon te versterken.” Het nieuwe bataljon telt zo’n 500 militairen, inclusief ondersteuning en logistiek.

Staatssecretaris Gijs Tuinman spreekt met enkele militairen naast een tank.
Tuinman: “Nederland geeft met deze aankoop gehoor aan de NAVO-oproep om met prioriteit te investeren in zwaardere gevechtscapaciteiten voor het landoptreden.”