Splinternieuwe helikopterdrone voor mijnenbestrijding

Mijnen ruimen met onbemande systemen

Een splinternieuwe vliegende drone voor de mijnenbestrijding is in aantocht: de Skeldar V-200. De eerste operators en technici van de Koninklijke Marine hebben onlangs hun opleiding bij de fabrikant in Zweden voltooid. “Heel leerzaam”, ervoer de ervaren drone-operator sergeant-majoor Jan, die les kreeg in theorie, praktijk en op de simulator. De Skeldar maakt deel uit van de nieuwe mijnenbestrijdingscapaciteit van de Nederlandse en Belgische marine. Er komen 10 stuks in totaal, die vanaf dit najaar gefaseerd worden geleverd. “Mijnen ruimen wordt veel veiliger.”

De nieuwe mijnenbestrijdingscapaciteit - de zogeheten Naval Mine Warfare Capability (NMWC) - bestaat uit een breed scala aan platformen en onbemande systemen. “Het project heeft een scope van 12 schepen, 6 voor Nederland en 6 voor België”, licht projectleider Kapitein-ter-Zee Eric Toebast van het Commando Materieel en IT (COMMIT) toe. Plus een simulator, een C2-container en maar liefst 78 onbemenste systemen. De Skeldar is één van die op afstand bestuurbare systemen, die toekomstige mijnenbestrijdingsoperaties sneller, beter en veiliger maken.

Op veilige afstand

De nieuwe mijnenbestrijdingscapaciteit leidt tot een volledig nieuwe manier van werken: op afstand. “Op dit moment gaan wij met het schip, de bemanning en de sonar het mijnenveld in om mijnen te jagen”, vertelt Toebast. “In de toekomst blijft de bemanning buiten het mijnenveld, dus het nieuwe concept is veel veiliger.” De huidige mijnenbestrijdingscapaciteit met als thuishaven Den Helder is na 40 jaar aan vervanging toe. Nederland koopt de nieuwe capaciteit samen met België, waarbij de zuiderburen de lead nation zijn. De volledige binationale mijnenbestrijdingscapaciteit is besloten in één enkel contract, inclusief het onderhoud voor 10 jaar. Een omvangrijk contract, aldus Toebast.

Dataverbinding

De belangrijkste taak van de vrij grote en robuuste Skeldar is de communicatierelay: hij vormt een dataverbinding tussen het moederschip en de vooruitgeschoven drones. “Om contact te houden met onbemande systemen buiten het gezichtsveld, moet je een drone in de lucht hebben”, licht Toebast toe. “Vooral voor contact met het Unmanned Surface Vehicle (USV 125), een op afstand bestuurbare boot.” Daarvan komen er 15 stuks voor de mijnenjacht en 2 stuks als mijnenveegcapaciteit. Deze USV 125 kan onder andere verschillende soorten onderwaterdrones voorttrekken of lanceren om mijnen te detecteren, identificeren of vernietigen

Scannen en signaleren

Daarnaast wordt de Skeldar ingezet voor het scannen van operatiegebieden op obstakels, zoals visnetten, boeien en schepen. “Ten derde kunnen we met deze vliegende drone – en dat kunnen we nu niet – mijnen signaleren die net op of onder het water drijven”, gaat Toebast verder. Daartoe wordt de Skeldar – naast optische en infraroodcamera’s – ook uitgerust met LiDAR: een nieuwe techniek om objecten te traceren die net op of net onder het wateroppervlak liggen. Verder heeft de marine een veel beter 'zeebeeldplaatje' met een Skeldar in de lucht, voegt Toebast toe. “Een normale radar van een schip komt maar tot de horizon. Maar als je die Skeldar voor je uit laat vliegen, heb je de hele Noordzee in beeld. Dat is heel mooi.”  

M941 Tournai

De eerste 2 nieuwe schepen van de mijnenbestrijding worden dit jaar geleverd, eentje voor België (BNS Oostende) en eentje voor Nederland (Zr.Ms. Vlissingen). De inzet van de Skeldar is voorzien vanaf schip 3 in 2026, de M941 Tournai, voor België. Na de komst van de M941 Tournai worden de eerste 2 schepen geüpdatet om ook met de Skeldar te kunnen vliegen. De eerste Skeldar zal naar verwachting dit najaar worden geleverd, aanvankelijk nog puur voor oefendoeleinden, boven de Ardennen.

Samen gereedstellen

Zaken gezamenlijk aanlopen met België is niet nieuw in de mijnenbestrijding. “Gereedstellen doen we al jaren gezamenlijk: opleiden, oefenen en trainen”, licht Toebast toe. “Maar de missies zijn nationaal; die worden aangestuurd vanuit Brussel en Den Haag. In het verleden hebben we wel vele missies gezamenlijk gedaan, zoals in de Rode Zee en in de Golf. Dus in de praktijk doen we veel samen. Maar beide landen hebben zelf het recht om schepen wel of niet militair in te zetten.”  

Europese aanbesteding

België heeft de verwerving van de MCM Europees aanbesteed, met een eisenpakket van zo’n 2.500 punten. De mijnenbestrijdingscapaciteit moest vooral sneller, beter en veiliger worden. Het moest ook geschikt zijn voor drijvende mijnen, verankerde mijnen en grondmijnen. Uiteindelijk hebben 4 consortiums gereageerd. Hun aanbod is beoordeeld op strategisch, financieel en operationeel niveau. Op alle punten kwam Groupe Naval samen met Exail Technologies als winnaar uit de bus. Deze bedrijven creëerden samen een consortium, Belgium Naval Robotics genaamd, BNR. Exail heeft de Skeldar op zijn beurt weer uitbesteed bij UMS Skeldar (eigendom van Saab), omdat ze zelf geen vliegende drones produceren. 

Uitzoeken en afstemmen

Momenteel kent de mijnendienst geen vliegende drones. “Eigenlijk is de Skeldar een luchtmachtproject, maar het valt in een maritiem project. En dat hebben we geweten”, analyseert Toebast. “Gedurende het project hebben we steeds meer moeten leunen op de kennis van de luchtmacht, de luchtvaartsystemen bij COMMIT en de Militaire Luchtvaartautoriteit (MLA).” Dat dit helemaal nieuw is, betekent dat er veel uitgezocht en afgestemd moest worden. “Wij zijn de eerste grote klant van Skeldar”, schetst Toebast. Dat betekende bijvoorbeeld veel uitzoekwerk qua vliegcertificering, waarbij de militaire luchtvaartautoriteiten van de beide landen verschillende normen hanteren. Bovendien mag een luchtvaartsysteem slechts in één land geregistreerd zijn. Daarom is ervoor gekozen de Skeldars voorlopig alle 10 in België te registreren en te laten certificeren.

Windmolenparken

Al deze inspanningen hebben een belangrijk doel: een veiligere, betere en snellere mijnenbestrijding. Hoe belangrijk deze aankoop voor hoofdtaak 1 is? “Dit ís hoofdtaak 1”, benadrukt Toebast. “Mijnenbestrijdingscapaciteit is verdediging van je eigen grondgebied in het hoogste geweldspectrum.” Mijnenbestrijding is overigens een van de weinige capaciteiten die ook worden ingezet in vredestijd. “Wekelijks worden er explosieven uit de Tweede Wereldoorlog gevonden in de Noordzee bij de aanbouw van onder meer windmolenparken. En die worden door deze capaciteit ook aangepakt.”