‘Het is waanzinnig wat we nu al weten neer te zetten’
Space krijgt een steeds grotere rol binnen de luchtmacht. Zo deden onlangs zeven militairen mee aan de grote internationale oefening Global Sentinel op Vandenberg Space Force Base in Californië, werd vorige week de eerste operationele satelliet van onze krijgsmacht gelanceerd en was er dinsdag 1 juli een naamswijziging van Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) naar Commando Lucht- en Ruimtestrijdkrachten (CLRS). “We zijn echt een hele grote inhaalslag aan het maken.”
Tekst: kapitein Kirsten de Vries | Foto's: US Space Command
Majoor Scott, portfoliomanager Space Domain Awareness, is een van de zeven collega’s die deelneemt aan Global Sentinel. Vanuit de Luchtmachttoren in Breda blikt hij terug op een in zijn ogen succesvolle oefening. “Ik had van tevoren drie doelstellingen: de samenwerking met andere landen vinden, laten zien wat Nederland waard is en een tool van TNO testen. Alle drie zijn gehaald.”
‘Deze tool is een soort software achter je TomTom’
Wetenschappelijke fase
De tool bevindt zich nog in de wetenschappelijke fase, maar Scott heeft goede hoop dat hij volgend jaar, tijdens een nieuwe editie van Global Sentinel, volledig inzetbaar is. “Hij kan de baan van een satelliet berekenen”, legt Scott uit. “Dus als zo’n tool niet nauwkeurig is, weet je niet waar een satelliet vliegt en ga je de landmacht en de marine onwaarheden verkopen over waar de vijand is. Maar je kunt ook tegen een andere satelliet aanbotsen. Dus deze tool is heel belangrijk, het is een soort software achter je TomTom.”
Zo’n tool laat zien wat het belang van Space binnen de luchtmacht is: volwassen worden. Scott: “Dan kun je tegen Amerika of een ander land dat jouw broek nog ophoudt, zeggen: ‘Leuk dat jij ons een satellietbaan van een dag oud geeft, maar wij kunnen deze nu zelf berekenen’. Het is heel mooi dat Nederland nu voor het eerst vanuit eigen kennis en eigen makelij dit soort software voor ruimteoperaties maakt, in plaats van dat we het moeten kopen.”
Blind spot
Nederland gooit tijdens Global Sentinel hoge ogen met de SMART-L-radar en laat daarmee zien wat het waard is. Deze radar, ontwikkeld door Thales Nederland, wordt gebruikt op vier marineschepen en op Radarpost Noord van de luchtgevechtsleiding op het Air Operations Control Station Nieuw Milligen. “Wij waren bij de oefening de enige met een ruimteradar midden op de oceaan. Andere landen hadden soms een half uur een ‘blind spot’ omdat ze een object dan voor het laatst boven Amerika zagen en dan een half uur later pas weer door een telescoop in Europa. Dan moesten ze ons vragen: ‘vliegt dat object nog in dezelfde baan’?”
‘Andere landen keken daar ook wel even van op’
Geweldig
Door de ontwikkelingen binnen de krijgsmacht is het steeds meer geven in plaats van alleen maar nemen, zo wil Scott maar zeggen. Ook met de eerste van de in totaal vier SAR-satellieten (Synthetic Aperture Radar) die vorige week gelanceerd werd, zet Nederland zich in het internationale ruimtedomein meer en meer op de kaart (zie het verhaal in deze Vliegende Hollander). Deze radar kan onder alle weersomstandigheden, dus ook met wolken en in het donker, gedetailleerde beelden van de aarde maken. “Andere landen keken daar ook wel even van op; ‘Gaat Nederland nu al een eerste SAR-satelliet lanceren?’ Dat is ontzettend gaaf.” De lancering was voor Scott en zijn collega’s reden voor een klein feestje. “We hebben met z’n allen naar een livestream gekeken en een biertje gedronken. De satelliet is soeverein verworven en we gaan soeverein opereren. Dat is echt geweldig voor zo’n klein land.”
Alle inspanningen in het ruimtedomein zijn niet onopgemerkt gebleven binnen Defensie. Daarom gaat sinds 1 juli het CLSK door het leven als het CLRS. Een grote erkenning voor al het harde werk van een klein clubje mensen, aldus Scott. “We zitten hier met vijftien FTE. Het is echt waanzinnig wat we nu al weten neer te zetten. Mensen snappen Space niet altijd, maar als samenleving leunen we er enorm op. Ze hebben eigenlijk niet in de gaten wat voor impact de ruimte heeft op hun dagelijks leven. Het is onder meer nodig voor internet en GPS en daarvan maken we allemaal gebruik.”
‘We staan aan de vooravond van iets wat we nu nog niet beseffen’
Translunar of Mars
Ook de komende jaren staan er nieuwe ontwikkelingen en lanceringen op de Space-agenda. Zo gaat begin 2028 de militaire satelliet PAMI-1, ook van Nederlandse makelij, de ruimte in. Eind april ondertekende het Defence Space Security Centre een contract met het consortium van NOVA (Sterrenkunde faciliteiten Rijksuniveriteit Groningen, Radboud Nijmegen en Universiteit Leiden) en de TU Delft Lucht- en Ruimtevaarttechniek voor het ontwerpen, ontwikkelen en neerzetten van de eerste soevereine telescoopsystemen van Nederland. Maar Scott kijkt verder dan dat. “Internationale vrienden gooien wel eens een balletje op: ‘Hebben jullie beelden van dingen die naar de maan vliegen?’ De lagere banen om de aarde beginnen inmiddels vol te raken met satellieten, dus dan ga je naar de hogere banen kijken. Dan is Translunar, voorbij de maan, of Mars niet gek. Dan ben ik al met pensioen, maar we staan wel aan de vooravond van iets wat we nu nog niet beseffen.”
