“Eenmaal binnen ‘ben’ je ervan”
Met een bijeenkomst op Vliegbasis Gilze-Rijen over het belang van reservisten, beleefde de Groep Luchtmacht Reserve (GLR) afgelopen maand zijn twintig jarig bestaan. Commandant kolonel Michel Brevink stelt het onomwonden: “Het CLSK kan niet zonder reservisten. Ze verhogen de slagvaardigheid.” De reservisten zijn zelfs al meer dan honderd jaar met de luchtmacht verweven.
Tekst: Jack Oosthoek | Foto’s: Wijnand Vooijs
‘Reservisten moeten nooit het gevoel hebben dat ze tweederangs militairen zijn’
Hoe meer hoe beter
Om het belang van de reservist te onderstrepen, waren niet de eerste de besten uitgenodigd voor de samenkomst op Gilze-Rijen. Op dat moment nog Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht en tevens Inspecteur der Reservisten luitenant-generaal der mariniers Frank van Sprang, plaatsvervangend Commandant Luchtstrijdkrachten generaal-majoor Robert Adang en kolonel b.d. Peter Wijninga van The Hague Center for Strategic Studies, deelden hun visie met de honderdvijftig gasten. ‘De reservist is toegewijd, loyaal, bereidwillig en heeft onmiskenbaar toegevoegde waarde. Hoe meer reservisten, hoe beter. Anderzijds is hij beperkt beschikbaar, omdat hij een vaste civiele baan heeft’, zo viel te beluisteren.
Van Sprang: “Reservisten moeten nooit het gevoel hebben tweederangs militairen te zijn”. Wijninga legde een verband met de oorlog in Oekraïne. “Het leert ons hoe belangrijk een goed voorbereid en flexibel reservistenbestand is. Dat is onmisbaar om de krijgsmacht snel en effectief te versterken.”
Reservisten vinden uitzending naar ‘Verweggistan’ geen probleem
Legio mogelijkheden
Het CLSK telt momenteel rond de achthonderd reservisten, onder wie ook de leerlingen van het Dienjaar Defensie en het Defensity College. Binnengekomen op vacaturemeldingen, moeten ze als bij elk bedrijf voldoen aan de psychologische en fysieke keurings- en selectie-eisen. De uit het juiste hout gesneden reservist vindt uitzending naar ‘Verweggistan’ ook geen probleem.
Reservisten werken meestal in een functie die ze in de burgermaatschappij ook vervullen. Arts, jurist, brandweerman, logistiekeling, data-analist, ict’er: de mogelijkheden zijn legio. Reservisten verrichten ook operationele taken. Zo is een Nederlandse piloot van United Airlines in de Verenigde Staten tevens instructor-pilot op de F-35. “Dit is zeker niet de standaard, maar ook weer niet onmogelijk”, zegt Brevink die erop wijst dat ‘vrij’ solliciteren ook kan. ‘Ik wil bij de luchtmacht werken: dit is mijn achtergrond, deel mij in op basis van mijn kennis, kunde en vaardigheden’.
‘Eenmaal binnen doen we een beroep op je flexibiliteit en vrijwilligheid’
Niet vrijblijvend
Wie denkt dat de baan van reservist een min of meer vrijblijvende klus is, heeft het mis. “Eenmaal binnen, ben je ervan en doen we een beroep op je flexibiliteit en vrijwilligheid”, benadrukt Brevink, volgens wie de reservist aanzien geniet. “Hij is net als een beroepsmilitair professional. Je merkt het verschil vaak pas wanneer hij door zijn burgerwerk niet beschikbaar is.”
Waarom reservist worden?
Brevink omschrijft reservist zijn als ‘een uitdagende baan waarin je maatschappelijk bijdraagt’. “Je doet veel nieuwe ervaringen op en werkt in binnen- en buitenland in gebieden waar je normaliter niet komt. Reservisten zijn de afgelopen jaren ingezet tijdens missies in Afghanistan, Estland, Irak en Jordanië en op Cyprus en de Nederlandse Antillen. Het reservistenwerk brengt je overal.”
‘We zouden met asfalteerbedrijven kunnen afspreken om personeel reservist te maken’
Maatschappelijk belang
Kijkend in de toekomst wordt de rol van de reservist wat Brevink betreft mogelijk nog belangrijker. Zo kunnen ze taken op zich nemen die essentieel zijn in een verhoogd dreigingsniveau. Als voorbeeld noemt hij de voormalige Rapid Runway Repair-organisatie die mogelijk nieuw leven wordt ingeblazen. “We zouden met asfalteerbedrijven kunnen afspreken om personeel reservist te maken”, oppert de kolonel, gewend om met bedrijven om de tafel te zitten. “Daarbij kijken we altijd naar een win-winsituatie. ‘Wat jouw werknemer bij Defensie leert, is van meerwaarde voor jouw bedrijf’. Denk aan teamspirit, leidinggeven en mentale flexibiliteit. De meeste bedrijven herkennen die meerwaarde, maar kunnen een werknemer vanwege hun arbeidsproductiviteit soms niet missen. Toch zijn er maar weinig bedrijven die geen werknemers willen afstaan voor een reservistenfunctie. Als dit wel gebeurt, heeft dat meestal te maken met een gebrek aan belangstelling voor het maatschappelijk belang”, weet Brevink.
Meer verantwoordelijkheid
Als het aan hem ligt, krijgen de operationele commando’s van het CLSK in de toekomst meer verantwoordelijkheid voor de reservisten die onder hun paraplu vallen. Dan kan een commandant zelf bepalen hoe, wanneer en waar hij ze inzet. “Maar,” plaatst Brevink een kanttekening, “hierdoor bestaat de kans dat de GLR zijn bestaansrecht verliest.” Om er relativerend aan toe te voegen: “De commandant vindt dan vast wel weer een andere baan. Belangrijker is dat de reservisten door de genoemde opzet nog beter tot hun recht komen.”
De rol van de reservist wordt volgens de jongste Defensienota nóg belangrijker
De historie van de reservist
Zolang de luchtmacht bestaat, werkt die met reservisten. In 1915 zwaait de poort van de vliegeropleiding voor het eerst open voor reserveofficieren, in 1916 ook voor reserve-onderofficieren. Na de Eerste Wereldoorlog verdwijnen reserve-vliegers naar de KLM, maar blijven gewoon reservist.
In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog bestaat het Wapen der Militaire Luchtvaart voor ongeveer negentig procent uit reserveofficieren, circa tienduizend man. In de oorlog zoeken veel reservisten hun heil bij de Royal Air Force. Zo wordt reserve-luitenant-vlieger Bob van der Stok commandant van 322 Dutch Squadron, nog steeds het oudste Britse luchtmachtsquadron. Hij geldt als de meest gedecoreerde Nederlandse oorlogsvlieger. Ook naar hem is een C-130 Hercules vernoemd.
Tijdens WO II sneuvelen circa 75 reservisten, onder wie reserve-waarnemers, -telegrafisten, -boordmonteurs, -luchtschutters, -vliegtuigmakers. Een van hen, reserve tweede luitenant-waarnemer Ben Swagerman, ontvangt voor zijn heldendaden postuum de Militaire Willemsorde. Later worden een luchtmachtkamp en de eerste C-130 Hercules naar hem vernoemd.
In de naoorlogse wederopbouw blijft de behoefte aan reservisten groot. Met wervingsposters wordt geprobeerd om – naast beroepsmilitairen – ook hen binnen te roeien. Om specialistische functies te kunnen vullen, roept Defensie dienstplichtige officieren met de juiste academische of hbo-opleiding op zich te melden. ROAG’s worden ze genoemd: Reserve Officieren Academisch Gevormd. Ze zijn vaak bouwkundige, jurist, tandarts, bedrijfskundige.
Sinds ze onder de Groep Luchtmacht Reserve (GLR) vallen, worden reservisten voor steeds meer taken ingezet. Zo ondersteunen ze Prinsjesdag, de abdicatie destijds van koningin Beatrix, staatsbegrafenissen, de toekenning van vaandelopschriften, de uitreiking van dapperheidsonderscheidingen, luchtmachtherdenkingen en open dagen. Reservisten hielpen ook bij de terugkeer van de slachtoffers van de MH-17-ramp op Vliegbasis Eindhoven en de Nucleair Security Summit in Den Haag. Ook gaan ze op uitzending.
Zoals aangegeven wordt de rol van de reservist volgens de jongste Defensienota nóg belangrijker. Achtergrond is Hoofdtaak 1 van Defensie, bescherming van het eigen grondgebied en dat van de bondgenoten. Reservisten brengen civiele expertise in en hebben militaire discipline. Het zijn flexibele arbeidskrachten die snel kunnen worden opgeroepen als de omstandigheden daarom vragen. Eveneens belangrijk: het DNA van de reservist herbergt de can do- en de pioniersmentaliteit van de beroepsmilitair. De gedachte ‘één team, één taak’ is eveneens aan hem besteed. Allemaal zaken die belangrijk zijn in de krijgsmacht van deze tijd. Bron: presentatie reserve-luitenant-kolonel Rolf de Winter.
