Versterkte NAVO-aanwezigheid met F-35
Slechts enkele dagen na de aankomst van vier Nederlandse F-35’s in Estland, kwam de luchtmacht al in actie voor de eerste onderscheppingen van drie Russische toestellen in het NAVO-luchtruim. Niet voor niets spreken de collega’s van het gastland regelmatig hun dankbaarheid uit. Operatie Baltic Lightning moet de Baltische Staten geruststellen en de Russen afschrikken.
Tekst: luitenant ter zee 2OC (SD) Djenna Perreijn | Foto’s: sergeant-majoor Jan Dijkstra | Video: sergeant-majoor Max Baars
‘Zo’n inzet blijft dus bij niemand onopgemerkt’
“De missies verliepen perfect”, blikt vlieger luitenant-kolonel Pascal ‘Smiley’ Smaal terug. Hij is de detachementscommandant van enhanced Air Policing (eAP)-missie. Op Ämari Airbase wonen, slapen en eten de collega’s vlakbij de vliegtuigen. “Zo’n inzet blijft dus bij niemand onopgemerkt. Dan gebeurt er wel wat. Iedereen is erop getraind en voorbereid; we leven om airpower te genereren. Als je zó snel operationeel inzetbaar bent, heeft de club zijn zaken goed voor elkaar. Dat vind ik indrukwekkend.”
Het detachement in Estland was zo snel operationeel door de inzet van collega´s van onder meer de CIS en Logistiek.
Sergeant Kelly (25), Communicatie en Informatie Systemen (CIS), Transmissie
“Vijf weken voor collega’s op Ämari arriveerden, was ons team al ter plaatse om alle verbindingen op de vliegbasis aan te leggen. Zodra ze aankwamen kon men werken met alle benodigde veilige verbindingen. Als Specialist Transmissiesystemen heb ik de taak om back-up-systemen te verzorgen. Als internet wegvalt, loopt de verbinding via verschillende schotels.
Na het opstarten konden enkele collega’s naar huis; met zes anderen blijf ik de komende maanden. De verbinding moet de gehele periode stabiel blijven, dus finetunen we systemen en voeren we regelmatig onderhoud uit. Vooral met slecht weer kunnen er storingen optreden. Nu sneeuwt het bijvoorbeeld. Dan moeten we soms systemen opnieuw uitrichten en bijvoorbeeld harder zenden om data te kunnen ontvangen.
Ik heb het goed naar mijn zin omdat geen dag hetzelfde is. We zijn heel divers opgeleid; ik trek kabels, verzorg de camerasystemen van Object Grond Verdediging en de radio’s van de Ops. Alles is op afroep; heeft een collega een hulpvraag, dan staan we klaar.”
‘Een belangrijke boodschap naar Rusland: We willen afschrikken’
Belangrijke boodschap
Met air policing bewaakt het detachement een groot gebied: het luchtruim boven Estland, Letland en Litouwen, plus het NAVO-territorium boven de Oostzee en de Finse Golf. Radarsystemen op de grond houden het luchtruim op de grens van het NAVO-verdragsgebied 24/7 in de gaten. Komt een vliegtuig het luchtruim binnen zonder zich te identificeren? Houdt de vlieger zich niet aan de regels, reageert hij niet op de radio? Of zendt de transponder niet de juiste coderingen uit? Dan wordt de eenheid gealarmeerd.
Air policing is in eerste plaats bedoeld om het luchtruim veilig te houden. Het detachement wordt de komende maanden dan ook direct aangestuurd door de NAVO. “Hiermee geven we een belangrijke boodschap af naar Rusland. We willen afschrikken”, vertelt Smaal. “Bovendien geeft onze inzet een signaal aan onze bondgenoten. De Baltische Staten grenzen direct aan Rusland. Met onze aanwezigheid stellen we de bevolking gerust. We leveren onze bijdrage om hen te beschermen.”
Meer zien van Operatie Baltic Lightning? Check dan deze video!
Opplussen
“Dat we direct konden laten zien waarvoor we hier zijn, werkt motiverend”, vervolgt Smaal. “Het zou best kunnen dat dit de komende maanden vaker gebeurt; het zijn bekende vliegbewegingen van de Russen. Toch is het lastig in te schatten hoe vaak. Er zijn veel variabelen waar wij niet van – kunnen – weten.”
De vier Nederlandse F-35’s kunnen dus binnen enkele minuten opstijgen. “Samen met de inzet van Italiaanse en Franse vliegers in dit gebied hebben we aan deze vier stuks in principe genoeg. Er is de mogelijkheid om tijdelijk op te plussen, bijvoorbeeld om een groter signaal af te geven. Of we dat gaan doen, bekijken we tijdens de missie. Ook in Nederland hebben we de F-35’s hard nodig. De opleidingen en trainingen gaan gewoon door.”
Eerste luitenant Emma (26), Operational Logistic Support (OLS)
“Met ons opbouwteam waren we als eerste ter plaatse om alles op te bouwen. Het maken van de werkplekken, het aanleggen van stroom en verbindingen had prioriteit. Ämari Airbase werd vorige maand heropend, na een renovatie van acht maanden. Zeker 275.000 m2 oppervlakte (bijna veertig voetbalvelden, red.) werd vernieuwd. Bepaalde infrastructuur, zoals de landingsbaan, onderhoudshangaar en de infra voor de QRA-toestellen stonden er al. Ons materieel kwam steeds volgens planning binnen. Daardoor konden we op tijd alle kantoren en werkplekken inrichten en natuurlijk zorgen dat alles klaar stond om de F-35’s te ontvangen.
Het was voor ’t eerst dat ik vanaf het begin betrokken ben bij zo’n deployment. Ik had er lang naartoe gewerkt en had er zin in. Er stond een duidelijke opdracht: als de vliegtuigen en het grootste gedeelte van het detachement binnenkomen, moet alles klaarstaan. Ik vond het mooi om te zien hoe alles dankzij team-effort samen kwam. Hoe klein of groot iemands bijdrage in het hele plaatje is; ieders specialisme is even hard nodig om uiteindelijk de klus te klaren.”
De NDMC is meegereisd om zulke informatie veilig te delen
Superieur
Smaal ontvangt alle ondersteuning én dankbare berichten van host nation Estland. “Ze zijn blij dat we er zijn, dat voelen we heel sterk.” De spanningen aan de oostflank van het NAVO-gebied blijven alsmaar groeien. Nederland deed de afgelopen jaren dan ook al ervaring op met het bewaken van het NAVO-luchtruim met de F-16 in Polen (2014) en Litouwen (2017) en met de F-35 in Bulgarije (2022) en Polen (2023). “De missie en de manier waarop we air policing uitvoeren is hetzelfde, maar we blijven steeds lessen leren over onderhoud en logistiek: hoeveel containers en mensen neem je bijvoorbeeld mee?”
Ook het luchtwapen is met de komst van de F-35 uiteraard verbeterd. “Het tactisch concept blijft hetzelfde, maar met toestellen van de vijfde generatie werken we met het beste van het beste”, vervolgt Smaal. “Dat draagt bij aan een krachtige signaalwerking. Door de superieure sensoren hebben we bijvoorbeeld meer en betere inlichtingen dan met de F-16. En dankzij betere antennes kunnen we die info gemakkelijker delen met anderen, zoals marineschepen.” De Nationale Datalink Management Cel (NDMC) is meegereisd om zulke informatie veilig te delen. Zij zorgen voor veilige datalinks, waarmee alle informatie over het luchtbeeld van alle eenheden samenkomt. “Dat maakt ons heel interoperabel.”
