Vanaf vreemde locaties flexibel optreden

Landen op een snelweg. Nederlandse straaljagerpiloten deden dit voor het laatst in 1984 met de F-16. Afgelopen maand gingen tien F-35-vliegers opnieuw de uitdaging aan. “Met de huidige dreigingsanalyse is het goed deze vaardigheid weer onder de knie te krijgen.”

x
Leestijd: 4 minuten
Scroll naar beneden voor de video

Tekst: Jopke Rozenberg-van Lisdonk | Foto’s: sergeant-majoor Cristian Schrik | Video: adjudant Arnoud Schoor

Hoewel voor de buitenwacht de snelweglanding een spectaculair hoogtepunt van de oefening Agile Tiger is, is dit voor 313 Squadron ‘slechts’ een onderdeel van de driedaagse. De uitdaging zit ‘m volgens detachementcommandant luitenant-kolonel ‘Swinger’ vooral in het uitvoeren van een hoogwaardige jachtvliegoperatie met een zo klein mogelijk detachement in een onbekende omgeving. In die setting samenwerken met de eigen vijfde generatie gevechtsvliegtuigen, geïntegreerd met vierde generatie vliegtuigen van een NAVO-partnerland, maakt de bijzondere opgave compleet.

Een F-35 raakt met de wielen de snelweg waarbij stofwolken onder de wielen vandaan komen.
De beoefende snelweglanding tijdens de NAVO-oefening mag officieel geen landing heten, maar een ‘touch and go’. De vliegers zetten de wielen aan de grond maar geven daarna weer vol gas.
Een F-35 trekt op vanaf de snelweg net voor een bocht, aan de kant staan lantaarnpalen.
Swinger: “Tijdens de oefening maakten we alleen ‘touch and go’s’, dat was voor de eerste keer voldoende training. Wellicht dat we een volgende keer voor een fullstop gaan, inclusief tanken en herbewapenen.”

Met minimale aantallen mensen en middelen

Light concept

Met een goede voorbereiding vliegt het behoorlijk uitgedunde detachement – slechts 35 militairen en een hoeveelheid materieel die daarbij in een A330 MRTT passen – maandagochtend 26 mei richting Finland. “We deployen volgens het light concept”, legt Swinger uit. “Dus met minimale aantallen mensen en middelen. Ter vergelijking: met het medium concept opereren we met tachtig tot honderd mensen en bij ‘heavy’ werkt een volledig squadron van twee- tot driehonderd militairen mee. Wat we nu doen, is dus behoorlijk uitdagend.”

Drie vliegers lopen met hun tassen richting de F-35’s.
De snelweglandingsprocedure is vooraf goed doorgesproken met Finse vliegers. Een simulatoroefening maakte ook deel uit van de grondige voorbereiding.

Bekijk onderstaande video over de oefening inclusief de spectaculaire snelweglanding.

Dubbel zoveel

Vier F-35-vliegers draaien tijdens de heenreis direct hun eerste operatie met vier Finse F/A-18 Hornets. Als oefenvijand zetten de Finnen nog eens acht van deze gevechtsvliegtuigen in. Het detachement gaat er vanuit dat ze in drie dagen tien sorties kunnen maken, maar in plaats daarvan weten ze het dubbele te vliegen. “We hebben het aan de ondersteuning op de grond te danken dat we zoveel uren konden klokken”, zegt Swinger. “Iedereen heeft keihard gewerkt en zichzelf overtroffen. Daardoor kon elke vlieger twee missies vliegen en twee tot vijf ‘touch and go’s’ op de snelweg maken. We hebben alles eruit gehaald wat erin zat.”

Twee militairen in gele hesjes zien toe hoe vracht het vliegtuig wordt ingeladen.
Op een plek waar je nog nooit bent geweest een werkplek inrichten en met minimale middelen een F-35-operatie ondersteunen. Dat was het doel van het grondpersoneel van 313 Squadron.
Militairen van de technische dienst werken aan een F-35.

Het maakt vliegoperaties onvoorspelbaarder

Overal ter wereld

Vanaf vreemde locaties opereren, is iets dat het squadron graag vaker wil beoefenen. “Het is nou eenmaal niet slim om alles te concentreren op één plek”, zegt Swinger. Het is één van de lessen die hij en zijn collega’s trekken uit de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. De vaardigheid een snelweg als landingsbaan te kunnen gebruiken, zorgt voor een nog grotere flexibiliteit en mobiliteit. Het maakt vliegoperaties onvoorspelbaarder en minder afhankelijk van landingsbanen op luchtmachtbases. “We hebben een sterke wens om dit concept ook in de Indo-Pacific te beoefenen. De oversteek van zo’n twintig uur – ten opzichte van de twee uur naar Finland – is dan de grootste uitdaging. Onderweg heb je dan drie tankvliegtuigen nodig. Het zit ‘m dus vooral in de externe ondersteuning om zo’n operatie te laten slagen. Ons doel is dit concept overal ter wereld te kunnen uitvoeren.”

Een Finse F/A-18 frontaal vlak boven een viaduct, op de achtergrond bebossing.
Anders dan voor Nederlanders, is de snelweglanding voor Finse luchtmachtvliegers een integraal onderdeel van zowel de vliegeropleiding als het jaarlijkse curriculum.
Een F-35 vliegt vlak boven een viaduct en snelweg.
Finland, Noorwegen, Polen, Zweden en sinds vorig jaar ook weer Zwitserland kunnen snelwegen als ‘roadstrip’ inrichten. Gevechtsvliegtuigen kunnen er herbewapenen en tanken.

Snelweglandingen in Nederland

In Nederland zijn snelweglandingen nog niet aan de orde. Een wirwar van matrixborden en palen maakt het grootste deel van de Nederlandse wegen totaal ongeschikt. Mogelijk komt er een inventarisatie van wegen die als landingsbaan kunnen dienen.

Een Finse F/A-18 vlak voor de landing op een snelweg, op de achtergrond een wegafsluiting.
Een Finse F/A-18D landt op de snelweg. In Finland geldt een ‘whole of society’-aanpak: overheid, bedrijfsleven en burgers dragen gezamenlijk de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van het land. Zo zorgen militairen, reservisten of welke andere groep ook bij een oproep voor een veilige landingsbaan in ‘the middle of nowhere’. Dat houdt in: baan afsluiten, bewaken en sweepen van losliggend materiaal.