Tekst Bert van Elk
Foto DARPA
Militair instituut probeert tijd te winnen voor vaccinontwikkelaars
Overal in de wereld zoeken wetenschappers koortsachtig naar een middel dat de wereldbevolking beschermt tegen COVID-19. De invalshoeken voor het onderzoek verschillen, maar de uitkomst moet leiden tot bescherming tegen het virus. Tussen alle civiele onderzoekers valt 1 militaire club op, DARPA van het Amerikaanse ministerie van Defensie. Ze hebben al sinds 2017 een strijdplan tegen virussen.
Het Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) investeert al ruim 60 jaar lang in technologieën voor de nationale veiligheid van de Verenigde Staten. Het agentschap kijkt vaak op een andere, innovatieve manier naar een probleem en verzint daar een oplossing voor. Of het nu gaat om een technisch probleem of een virus.
In de afgelopen jaren heeft het onderzoek van DARPA geleid tot belangrijke ontwikkelingen. Denk aan internet en GPS, 2 toepassingen die we dagelijks gebruiken maar ooit werden bedacht bij DARPA. En ook voor écht militaire uitdagingen bedenkt DARPA een oplossing. Zoals de techniek voor precisiewapens, automatische doelherkenning en detectie van projectielen vanuit de ruimte. Of geautomatiseerde spraakherkenning en vertalingssystemen.
Het kan nog 1 á 1,5 jaar duren voordat er een goed werkend vaccin is
Tijd winnen
Het Pandemische Preventie Platform (P3) van DARPA heeft zich net als alle andere onderzoekers gelijk gestort op de zoektocht naar een manier om het coronavirus te stoppen. P3 zoekt echter niet naar een vaccin, het doel is vooral tijd te winnen tot er een dergelijk vaccin is. Dat duurt immers mogelijk nog meer dan 1 jaar. Het plan van DARPA is om kunstmatig zogenoemde monoklonale anti-lichamen te maken. Normaal worden deze door het menselijk lichaam zelf gemaakt, maar dat gebeurt pas ná een besmetting. Door nu een kunstmatig serum te ontwikkelen, wil men hetzelfde effect bereiken zonder dat er een besmetting heeft plaatsgevonden. Het lichaam wordt dus een beetje in de maling genomen. Het product moet in grote hoeveelheden geproduceerd kunnen worden, zodat de overbelaste ziekenhuizen meer lucht krijgen.
Oprichting DARPA
President Eisenhower richtte DARPA op, nadat de Sovjet-Unie in 1957 als eerste land ter wereld een satelliet in een baan om de aarde bracht. De Amerikanen waren afgetroefd en wilden dat niet voor een 2e keer laten gebeuren. De Amerikaanse overheid stelde daarom veel geld beschikbaar en werkte met alle sectoren in de maatschappij samen om technologische voorsprong op de Russen te krijgen én te houden.
DARPA telt rond de 220 overheidsmedewerkers. De meeste van de circa 250 onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma's hebben een looptijd van 4 tot 5 jaar en moeten dan resultaat hebben opgeleverd.
B-cellen
Het DARPA financiert onderzoek van bloedmonsters van herstelde COVID-19-patiënten. Die hebben de zogenoemde B-cellen in hun bloed die anti-lichamen maken tegen bepaalde micro-organismen. Iemand met veel B-cellen krijgt dus niet of veel moelijker corona. Door het geheim van die cellen te ontrafelen, is het wellicht mogelijk om antistoffen kunstmatig na te maken en in grote hoeveelheden te produceren.
De eerste tekenen lijken hoopvol. Volgens het hoofd van het P3 zouden de resultaten met een maand of 3 beschikbaar kunnen zijn. De meeste medische autoriteiten gaan er overigens van uit dat het nog 1 á 1,5 jaar duurt voordat er een goed werkend vaccin is.
‘Een anti-lichaam op grote schaal produceren kan nog 9 maanden duren’
9 maanden tot productie
Volgende stap is de nieuwe techniek uitvoeren op een levende variant van het virus in een speciaal laboratorium. Een team met Amerikanen, Belgen en Duitsers werkt aan ‘passieve vaccinatie’ die onmiddellijk beschermt, maar het lichaam niet prikkelt tot het maken van antistoffen. Dat zou snel medisch personeel kunnen beschermen, evenals ouderen. Net als hun Nederlandse collega's waarschuwden zij voor te groot optimisme. Ze verwachten dat het nog minstens 9 maanden duurt voordat het anti-lichaam op grote schaal is te produceren.
Wie de wetenschappelijke race naar een serum en vaccin wint, zal de komende tijd uitwijzen.
Duits onderzoek
Terwijl DARPA probeert om op een ingenieuze manier tijd te winnen wordt overal, ook in Europese landen, gewerkt aan een vaccin of geneesmiddel.
Half maart werd bekend dat het Duitse CureVac werkt aan een geneesmiddel en daarin vergevorderd is. Zo ver kennelijk, dat er vanuit Amerika pogingen zijn gedaan om het middel alleen aan de Amerikaanse overheid te verkopen. Het bedrijf weigerde dat, omdat een effectief vaccin voor de hele wereld beschikbaar moet zijn.
Nederlands onderzoek
Nederlandse wetenschappers van het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam en de Universiteit Utrecht meldden 14 maart dat ze een antistof hebben gevonden dat de groei van het coronavirus remt. De gevonden antistof werkte destijds ook tegen het SARS-virus. De onderzoekers ontdekten dat het anti-lichaam ook reageert op het coronavirus.
Het kan nog maanden duren voordat er een eventueel vaccin op de markt komt. Het Leidse farmaceutische bedrijf Janssen kreeg deze week van het Amerikaanse ministerie van Gezondheid en moederbedrijf Johnson and Johnson 900 miljoen euro voor de ontwikkeling van een werkend vaccin. De resultaten van een proef zijn hoopvol.
Belgisch onderzoek, in samenwerking met Amerikanen en Duitsers.
18 maart meldden ook Gentse onderzoekers dat zij mogelijk een anti-lichaam tegen het coronavirus hebben ontdekt. Dat deden ze samen met onderzoekers uit Austin (Texas) en Göttingen (Duitsland). Ze neutraliseerden een laboratoriumversie van het coronavirus door te voorkomen dat het zich aan menselijke cellen hechtte.
