Tekst Julian Heijtbrink en Evert Brouwer
Foto Sergeant-majoor Erik Bijker

Militairen in juli gevaccineerd

Het is een drukte van belang in de sporthal van de Oranjekazerne in Schaarsbergen. De mouwen van de bekende rode t-shirts staan strak om de vaak zichtbaar flink getrainde en ontblote bovenarm van de militairen: klaar voor ‘de prik’. Deze week is Defensie immers begonnen met het vaccineren van 18- tot 60-jarigen tegen COVID-19. “Mooi dat dit zo snel gaat”, zegt korporaal Volkert.

Bij de ingang van de hal staat rond het middaguur al een rij wachtenden voor de vier prikplekken. Verderop zit een man of 30 op anderhalve meter een kwartiertje te wachten. Zij zijn al aan de beurt geweest. Een voorzorgsmaatregel, mocht er een (zeldzame) reactie zijn, waardoor je onderuit kunt gaan. “We houden in alles letterlijk en figuurlijk de vinger aan de pols”, zegt tweede luitenant Joyce Noorman, praktijkmanager van het gezondheidscentrum op de kazerne. Een uitgebreide ‘administratiestraat’ zorgt ervoor dat de registratie zorgvuldig gebeurt. Doet er zich een medisch probleem voor, of zijn er vragen? Dan zit ook invaller-huisarts Sjoerd van der Knokken paraat. “We zien de bekende bijwerkingen terugkomen. Beetje grieperig, hoofdpijn, klappertanden. Maar de meesten die daarvan last hebben, zijn na een nachtje goed slapen weer het mannetje.”

Tweede luitenant Joyce Noorman.

‘Gevaccineerd worden, is vrijwillig’

Ook komt regelmatig de vraag voorbij wat je moet doen als ook de ‘burgermaatschappij’ op lijn komt voor een vaccinatie. “Laat ik duidelijk zijn: het is ieders keuze óf en waar je de prik haalt”, zegt commandant Eerstelijns Gezondheidszorgbedrijf (EGB), kapitein ter zee-arts Henk Dinkelberg. Wat dat eerste betreft: “Ja, het is vrijwillig, maar een weigering kàn gevolgen hebben bij een uitzending. Verder zien we liever dat militairen de prik op de kazerne halen. Daarmee haal je een deel van de druk weg bij de GGD én het staat bij ons direct centraal geregistreerd (met stempel in het gele boekje, red.). Mocht iemand toch door huisarts of GGD zijn ingeënt, vragen we wel dat direct door te geven.”

‘De opkomst ligt rond de 90%’

De organisatie rond de vaccinaties bij Defensie is in handen van dat EGB, een onderdeel van de Divisie Defensie Gezondheidszorg Organisatie. “Het is een hele operatie, maar ook hier in Schaarsbergen zie ik dat alles op rolletjes loopt”, constateert KTZ Dinkelberg. De vaccinaties gaan eenheidsgewijs en dus niet zoals landelijk op leeftijd. “De opkomst is tot nu toe héél goed, we zitten zeker boven de 90%”, weet luitenant Noorman. Afgelopen dinsdag (circa 300 man) en woensdag (200) zijn de meeste militairen van 11 en 12 Infanteriebataljon Luchtmobiel aan de beurt geweest, aldus Noorman.

Sergeant-majoor Rinus: “Zorgen over het Janssen-vaccin? Nee, hoor. We hebben al veel meer vaccins gehad, kijk maar naar mijn gele boekje. In ’94 had ik mijn eerste. Militairen zijn niet zo snel bang voor een prikje. Ik ben van mening dat je vooral bang gemaakt kan worden door sociale media.”

Gisteren kwamen de ondersteunende eenheden langs, zo’n 150 mannen en vrouwen. “Deze kazerne is als een van de zes prioriteiten aangewezen, dus iedereen komt deze week aan de beurt”, legt KTZ Dinkelberg uit. “Op andere locaties, Den Helder bijvoorbeeld, wordt soms onderscheid gemaakt tussen de eenheden, afhankelijk van hun belang.”

‘De angst voor de prik komt van de sociale media’

Korporaal 1 Wesley: “Zo, heb mijn steentje bijgedragen. Vooraf had ik er geen zorgen over. Iedereen wordt toch al van jongs af aan geprikt. Daarom heb ik het volste vertrouwen in de mensen die de vaccins samenstellen. We moeten het ten slotte met z’n allen doen. Ik heb nu nog last van de prikplek, maar ik maak niet zoveel zorgen. Morgen zien we wel of er bijwerkingen komen kijken.”

De aankomend commandant 11 Luchtmobiele Brigade, de kersverse brigadegeneraal Cas Schreurs meldde zich ook in de sporthal voor een vaccinatie.

Hoofdbrekens rond de organisatie zijn er genoeg, erkent kolonel Dinkelberg. “We zijn afhankelijk van het RIVM hoeveel en welke vaccins we krijgen. Er zijn nu 48.000 doses Janssen toegezegd, dus die prikken we weg. Een van de problemen daarbij is het vervoer dat op een speciale manier moet zijn geregeld, de opslag en ook het prepareren en toedienen verschilt per vaccin. Dat vraagt om een heel goede instructie, samenwerking en logistiek. Ook dat hebben we goed voor elkaar.” Zo is niet-medisch personeel, in Schaarsbergen, veelal van 11 Bevoorradingscompagnie, opgeleid tot bevoegd ‘prikker’. “Mooi om te doen”, zegt soldaat-1 Jaco. Hij volgde een scholing in Hilversum bij het Defensie Geneeskundig Opleidings- en Trainingscentrum (DGOTC). En die gaat na deze week niet verloren, want een aantal van hen ondersteunt vanaf volgende week de GGD in Arnhem en Barneveld bij het prikken van burgers. Soldaat 1 Jaco, zelf inmiddels ook gevaccineerd: “ik heb er nu drie dagen prikken opzitten en tot nu toe gaat alles voorspoedig. Ik heb het erg naar mijn zin en ben blij dat we elkaar maar ook andere mensen zo kunnen helpen.”

Het Janssen-vaccin

Het COVID-19 vaccin Janssen is een vaccin dat beschermt tegen ziekte door het coronavirus. Het is bestemd voor volwassenen van 18 jaar en ouder en stimuleert het afweersysteem van het lichaam. Voor coronavaccin van Janssen is maar uit 1 prik nodig om, na ongeveer 14 dagen, te zijn beschermd.

Er is een kans op bijwerkingen die doorgaans mild en van korte duur zijn (1-2 dagen). Deze zijn griepachtig en het gevolg van het lichaam dat aan de slag gaat om afweer op te bouwen. De klachten ontstaan binnen 1 of enkele dagen na vaccinatie en gaan vanzelf weer over. Jongeren hebben over het algemeen meer last van bijwerkingen dan ouderen. De bijwerkingen kunnen wel hinderlijk zijn en ertoe leiden dat een deel van de gevaccineerde personen niet inzetbaar is voor het werk gedurende een periode van 24-48 uur.