Terugblik op 2 jaar BST
Januari 2016: Ze hadden de koffers nog niet uitgepakt toen het eerste rubberbootje met migranten zich al aandiende in de haven van Chios. Meteen werden de leden van het eerste Border Security Team met de neus op de feiten gedrukt. Tientallen migranten, jong en oud… door de kou bevangen, maar opgelucht dat ze in de late avonduren de haven van het Griekse eiland bereikten. Het was in 2016 het startpunt voor 8 rotaties BST van 3 maanden. Het startpunt voor bijzondere en ook heftige ervaringen…
Nederland stuurde begin 2016 ook een BST naar Lesbos. De inzet op Lesbos werd na 3 maanden weer afgebouwd. In december 2017 kwam een einde aan de Frontex-inzet van het Border Security Team op Chios. Vier BST'ers blikken terug op wat zij daar meemaakten.
In voorgaande edities van KMarMagazine is ook geschreven over het BST. Onderaan deze pagina staan enkele links naar die artikelen.
'Je werkte vanuit je hart'
"Ik herinner mij dat we echt teruggingen naar de oertijd. We begonnen vanaf nul. We ontvingen de migranten in een oude fabriekshal zonder verwarming. We moesten het doen met wat we hadden. En hoe ga je dan te werk? We wilden laagdrempelig instappen en de verbroedering zoeken met de Grieken. We aten met ze, speelden een potje voetbal, een hele aparte sfeer. Zo wilden we ze duidelijk maken dat we er waren om ze te ondersteunen en niet om hun werk af te pakken of om te vertellen hoe het moest. Toen het vertrouwen er was, gingen de spreekwoordelijke deuren open en konden we vernieuwingen doorvoeren. Ondertussen bleven de migranten per boot aankomen, soms tot wel 4.000 per dag.
Het BST was voor mij niet zomaar een inzet. Het was meer. Je stopte niet om 5 uur met werken, als er net een bootje met veel kleine kinderen was aangekomen. Moest er ’s nachts getolkt worden, dan deed je dat. Je werkte vanuit je hart. Een bijzonder en ingrijpend moment voor mij was dat ik heb geholpen bij een islamitische begrafenis van 2 kleine kinderen. Niemand had daar ervaring mee. Ik zocht op YouTube op hoe dit moest, zodat we ze op een humane manier en volgens hun geloof en gebruiken konden begraven. Met behulp van de Griekse autoriteiten is er grond vrijgekomen voor de overleden kindjes. Onder andere met hulp van een Islamitisch Geestelijk Verzorger van Defensie en het BST is er een islamitisch begrafenisprotocol in het Engels/Grieks vertaald om te gebruiken. Dat is toch iets unieks. Dat blijft je altijd bij."
'We hebben mooie dingen bereikt'
"In de periode van medio 2016 tot begin 2017 speelde de zogenoemde Turkije-deal. Dat hield in dat voor iedere migrant die werd afgewezen en terug moest naar Turkije, een migrant die wel aan de toelatingsvoorwaarden voldeed naar Europa mocht komen. Als gevolg van de Turkije-deal kwamen een heleboel migranten vast te zitten op Chios. Dat leidde tot onrust. Tijdens de eerste rotaties konden migranten nog wel snel doorreizen verder Europa in, en nu niet meer. Het was een hectische periode. Daarnaast probeerden enkele migranten zelfmoord te plegen, omdat ze hun situatie uitzichtloos vonden. Erg indrukwekkend voor onze BST'ers.
Hoewel ik er na mijn vertrek een streep onder heb gezet en het heb losgelaten, denk ik toch nog regelmatig terug aan mijn periode op Chios. Naast hefitige situaties hebben we ook mooie dingen bereikt. Op initiatief van de Nederlanders is bijvoorbeeld op het opvangkamp een schooltje opgericht voor de kinderen van de migranten en is er speelgoed ingezameld. Naast het werk als marechaussee, ben je namelijk ook betrokken bij een humanitaire ramp. Veel van onze mensen hebben hulp geboden. Ook hebben we de samenwerking verbeterd met de NGO's, die zich allemaal wilden laten gelden. In overleg is een protocol opgesteld, waarin bijvoorbeeld stond dat de migranten na aankomst eerst in contact treden met de Griekse autoriteiten. De samenwerking verliep daarna veel beter."
'Een zeer onrustige periode'
"In mijn periode was het aantal migranten dat de oversteek maakte afgenomen. Wat vooral speelde was dat de migratieprocedure veel langer duurde en migranten het eiland niet snel af mochten. Dat zorgde voor veel frustratie, zowel bij de eilandbewoners, maar vooral bij de migranten. Het was een zeer onrustige periode. Er was zelfs een periode dat wij ons werk niet konden doen, omdat onze veiligheid niet gegarandeerd kon worden. De opvangkampen waren overvol, er was een gebrek aan slaapplaatsen. Relletjes staken de kop op, vuurwerk, een steekpartij, een man die zichzelf in brand wilde steken, iemand die zijn polsen wilde doorbijten. Ik ben zelf op een man gesprongen die zichzelf met een scheermes aan het snijden was in zijn armen en buik. Bizar.
Tegenover de tragedie stonden ook veel mooie momenten. De saamhorigheid binnen het BST was optimaal. Ook lieten we uit Nederland snoepjes, knuffels en ballonnen opsturen om de machteloze kinderen van migranten op te vrolijken. En qua werk boekten we veel resultaten. We controleerden voor de Grieken alle afwijkende documenten. We onderschepten zo veel vervalste/valse documenten op het registratie- en identificatiecentrum en op de ferry waarmee de migranten door wilden reizen naar Athene. Daarnaast registreerden we veel verdachte situaties en gaven we documentcursussen aan de Grieken. Ik denk nog vaak terug aan die periode, zeker als je tijdens je werk in aanraking komt met migranten uit het Midden-Oosten… je weet wat ze hebben meegemaakt en hebben doorstaan. Dat helpt wel in je werk."
'Er zaten verschrikkelijke verhalen bij'
"Ik heb namens de politie een half jaar deel uitgemaakt van het BST op Chios. In principe ga je als politieagent voor een jaar, maar omdat het BST begin 2018 werd opgeheven, stopte het dus eerder. Het was de eerste keer dat ik samenwerkte met de KMar en dat is prima bevallen. Als ik dan een verschil moet noemen is het misschien de wijze waarop de KMar communiceert, er worden meer orders uitgedeeld. Maar daar zijn we uitgekomen, haha. In mijn periode kwamen er weinig bootjes aan en ook van ongeregeldheden heb ik zelf niet veel gemerkt. Ik heb wel een goed beeld kunnen vormen van de migrantenstroom: vluchtelingen, gelukzoekers en mensen op zoek naar een beter leven.
Als debriefer sprak ik met migranten, die wellicht informatie hadden voor het in kaart brengen van onder andere mensensmokkelnetwerken. Daar zaten verschrikkelijke verhalen bij. Het acht uur durende interview met een homoseksuele jongeman zal ik niet snel vergeten. Vanwege zijn geaardheid was hij in zijn land vreselijk gemarteld en vluchtte daarom samen met zijn vriend. Zij hadden tijdens het interview voor hun asielaanvraag niets verteld over hun geaardheid. Het verzoek van zijn vriend werd afgewezen. Vanwege die uitzichtloze situatie wilde zijn vriend zelfmoord plegen. In een vervolggesprek adviseerde ik hem dat hij en zijn vriend het hele verhaal alsnog moesten vertellen maar toen was het al te laat. Hij vertelde dat zijn vriend vermist was en kennelijk zelfmoord had gepleegd. Hij is zelf later wel toegelaten. Van zijn hele verhaal moest ik wel even een paar dagen bijkomen."
