'De Grieken weten wat ze aan ons hebben'

Terugblik op 3 maanden Chios

De eerste rotatie van het Border Security Team keert begin april terug naar Nederland. De tweede rotatie van BST-I neemt vanaf 7 april het werk van de ‘pioniers’ om Griekenland te ondersteunen bij de instroom van migranten. Majoor Jos Klappe blijft ook tijdens rotatie 2 commandant BST-I. Hij blikt terug op wat er tijdens de eerste 3 maanden op het Griekse eiland Chios allemaal is veranderd en bereikt.

Na een zogenoemde fact finding missie in december 2015 startte op 4 januari een groep van 11 kwartiermakers op Chios om de komst van het BST voor te bereiden. Op 12 januari arriveerde de rest van het team. In totaal bestaat het BST uit 45 man, afkomstig van de Koninklijke Marechaussee, het Commando Zeestrijdkrachten, het Commando Dienstencentra, de Immigratie- en Naturalisatiedienst en later ook de Zeehavenpolitie. "Ik kon mij een beetje een voorstelling maken van wat het BST te wachten stond, maar ik had vooraf geen verwachting over hoe het zou gaan lopen", begint Klappe zijn verhaal.

De afgelopen 3 maanden, maar ook nu nog, ondersteunt het BST onder de vlag van Frontex de Griekse autoriteiten 24 uur per dag en 7 dagen per week bij taken in de vreemdelingenketen. Het multidisciplinaire team voert samen met de Grieken grenscontroles uit op zee en land. Ook werkt het BST in een speciaal ingerichte opvanglocatie voor migranten. Daar ondersteunen ze bij de screening, identificatie, registratie en debriefing van migranten. Ook proberen ze migratiestromen in kaart te brengen en signalen van mensensmokkel te onderkennen.

Trots

Zijn terugblik op de afgelopen maanden in één woord samenvatten is niet te doen. Maar het woord 'trots' gebruikt Klappe veelvuldig. Trots op zijn team, de saamhorigheid en trots op het werk dat het verricht. Vanwege dat werk is het Nederlandse BST inmiddels binnen en buiten Frontex bekend. "We hebben veel bezoeken gehad. De Europese Commissie, de Vaste Kamercommissie en ook de media zijn onder de indruk van onze manier van werken. Enkele landen denken er over onze werkwijze over te nemen. En als dan ook minister-president Mark Rutte belt om ons te complimenteren, dan besef je nog meer dat het BST er toe doet."

"Je bent hier als team langere tijd aanwezig en daar pluk je de vruchten van", vervolgt Jos Klappe. Het werk van het BST blijft hetzelfde, maar de omstandigheden veranderen. "Eerst werden de migranten opgevangen in een oude fabriekshal, nu in nieuwe portocabins. De Grieken nemen onze adviezen en ideeën om beter en efficiënter te kunnen werken over, zoals het automatisch kunnen lezen van de 'machine readable zone' van een document. We verzorgen sinds kort ook een documentenopleiding aan de Grieken. Ze weten wat ze aan ons hebben. We zijn hier niet om het over te nemen, maar om een zichtbare bijdrage te leveren."

Groot leed

Hoogtepunten en dieptepunten. Alles passeert volgens Klappe de revue. "De afgelopen 3 maanden zijn er ongeveer 35.000 migranten aangekomen op Chios. Je wordt geconfronteerd met klein en groot leed, het humanitaire deel van het werk. BST'ers verzorgden de Islamitische begrafenissen van 2 overleden kinderen. Ze stierven tijdens de oversteek. Een kind van 6 jaar door ondervoeding en een kind van 2 door verdrukking aan boord van een rubberboot. Maar er waren ook mooie momenten, zoals kinderen die je weer kunt laten lachen door ze een snoepje te geven."

Of het werk voor rotatie 2 anders wordt, weet Klappe nog niet. Dat heeft onder andere te maken met het recente akkoord tussen de EU en Turkije over het terugsturen van migranten. Momenteel verblijven ongeveer 1.400 migranten op Chios. Zij mogen niet doorreizen naar Athene. "We hopen dat dit nieuws ook bij de migranten die nu nog in Turkije wachten snel bekend is. Waarom zou je als migrant betalen voor zo’n gevaarlijke oversteek, als je weer wordt teruggestuurd? Wat er gaat gebeuren is nog afwachten."