Verdediging tegen ballistische raketten

8 vragen over Ballistic Missile Defence en Early Warning Capability

Met de komst van de vernieuwde SMART-L ELR (Extended Long Range) krijgt de marine vanaf 2018 de beschikking over een Ballistic Missile Defence Early Warning Capability (BMD EWC). Ballistische raketten kunnen dan op een afstand tot 2.000 kilometer gedetecteerd worden. Welke rol gaat de marine met deze EWC spelen in de Europese verdediging tegen ballistische raketten? 

Wat verstaan we precies onder BMD Early Warning Capability*?

Met de vernieuwde SMART-L ELR kan een LCF op een afstand van 2.000 kilometer ballistische raketten detecteren en volgen, ook wel tracken genoemd. En, net zo belangrijk, het fregat kan het radarbeeld dan 1 op 1 doorsturen naar bijvoorbeeld het Air Operations Control Center (AOCC) in Nieuw Milligen of  NAVO-partners die capaciteit hebben om de raket uit de lucht te schieten.   

Het LCF kan dat zelf niet?

Nee. Ballistische raketten die een bereik hebben van meer dan 400 kilometer, leggen een deel van de route naar het doel buiten de dampkring af. Daar wil je wil je ze ook het liefst vernietigen. Reden is dat we eventuele nucleaire of chemische ladingen zo min mogelijk in de atmosfeer terecht willen laten komen. Je moet dus onderscheppingsraketten hebben die tot buiten de dampkring reiken en dat zijn niet de huidige Standard Missiles 2 (SM-2) aan boord van het LCF.

Wie kunnen dat dan wel in Europa?

Binnen de NAVO op dit moment alleen de Amerikanen met hun SM-3 raketten aan boord van Aegis schepen. De SM-3  is speciaal gebouwd om zijn doelwit buiten de atmosfeer te onderscheppen; ook wel exo-atmosferisch genoemd.  Volgend jaar wordt er ook een Amerikaans Aegis-systeem inclusief interceptie raketten in Roemenië neergezet. Dit grondstation kan dan raketten detecteren en neerhalen met SM-3’s. Onze eigen Patriots, sinds kort ondergebracht bij de landmacht, zijn zeer effectief bij het beschermen van specifieke objecten en steden tegen korte-afstandsraketten. Samen met EWC en exo-atmosferische interceptors complementeren zij de Ballistic Missile paraplu.    

Is daarmee het probleem van de ballistische dreiging dan niet opgelost?

Nee, het Europese continent is groot en dat kan het systeem in Roemenië lang niet helemaal afdekken. Zelfs niet met het nog te bouwen en vanaf 2018 in Polen te plaatsen tweede Aegis systeem. Daarnaast hebben de Amerikanen te kennen gegeven niet alleen voor de kosten van de verdediging van het Europese continent op te willen draaien. Kortom, Europa moet meer zelf gaan doen op dit gebied. De EWC van de Luchtverdeigings- en Commandofregatten past dus prima in dat plaatje. Naast Nederland hebben Duitsland en Denemarken een maritieme BMD EWC capaciteit toegezegd aan de NAVO. En dat is heel waardevol want met name het detecteren en tracken van een ballistische raket is een grote uitdaging. Ze zijn slank van vorm en gaan zeer snel (tot wel 8 kilometer per seconde / 30.000 km per uur). Dat is voor radars bijzonders lastig om te zien. 

Maar daarmee kunnen we ze nog steeds niet uit de lucht schieten.

Dat klopt. De Ballistic Missile paraplu bestaat uit sensoren, zoals de SMART-L ELR, en interceptors.  Deze interceptors zijn erg kostbaar. Tot nu toe heeft geen enkel Europees land zich gemeld voor het leveren van de interceptors. Een oplossing zou zijn om de raketten gezamenlijk in te kopen en vervolgens per toerbeurt een land aan te stellen dat de raketten aan boord neemt. De Nederlandse, Duitse en Deense fregatten kunnen relatief eenvoudig aangepast worden om deze raketten af te vuren. De kwestie stond hoog op de agenda tijdens de laatste NAVO-top maar door de crisis rond de MH-17 en de opkomst van IS is dit onderwerp uiteindelijk niet op tafel gekomen.       

Waarom heeft Defensie er destijds voor gekozen om zich te ‘specialiseren’ in deze niche capaciteit?

Door een combinatie van factoren. Ballistische raketten vormen in toenemende mate een bedreiging. De noodzaak om hier iets tegen te doen is dus logisch. Echter, de verdediging is een complexe en  kostbare zaak die niet door een enkel land is op te brengen. Vandaar dat lidstaten zich zullen moet specialiseren om uiteindelijk tot 1 geïntegreerde BM-verdediging te komen. Marineschepen zijn ideale platforms in dit plaatje. Het Aegis grondstation in Roemenië leverde bijvoorbeeld woedende reacties op bij de Russen. Landen voelen zich sneller bedreigd door wapensystemen aan hun landsgrenzen of bij verplaatsingen van militair materieel. Een marineschip op zee heeft dat effect veel minder. Daarnaast heeft de Nederlandse marine samen met TNO en Thales, de leverancier van de SMART-L (ELR), veel expertise in huis op het gebied van radartechnologie. Een win-win situatie voor de BV Nederland dus.

In hoeverre gaat het Concept of Operations van een LCF veranderen met deze nieuwe capability?

Hier moet nog over worden besloten maar feit blijft dat de BMD EWC  een extra aanvulling is op de al bestaande capaciteiten. Al naar gelang de situatie, kan het schip voor deze taak worden ingezet. De marine streeft ernaar om haar schaarse middelen en dus ook haar LC-Fregatten zoveel mogelijk multi-mission inzetbaar te houden. 

Kunnen we onderdelen van deze BMD EWC op korte termijn aan het werk zien?

Tijdens de At Sea Demonstration 2015 stuurt Nederland een LCF naar een gebied waar raketbeproevingen worden gedaan. Een LCF zal een Ballistic Missile-drone detecteren, tracken en doorgeven aan een Aegis-schip die de drone met een echte of gesimuleerde SM-3 zal onderscheppen. Tegelijkertijd komen twee vijandelijke vliegtuigdrones op een nabijgelegen Amerikaans en Canadees schip af. Het LCF, dat als taak heeft deze schepen te beschermen, zal de vijandelijke vliegtuigen detecteren en vernietigen met een SM-2 en ESSM raket.

* Early Warning Capability:

De BMD EWC bestaat uit een sensor-, communicatie- en een C2systeem respectievelijk de radar “SMART-L ELR”, Tactische Datalink Processor “Linpro”en het Combat Management Systeem “Guardion