Dit artikel hoort bij: de Vliegende Hollander 10 | 2015
Heli’s voorbij de horizon
AIR Café in teken toekomstscenario’s helikopteroperaties
Apache, Chinook, Cougar en NH90. Voor de komende jaren weet het Defensie Helikoptercommando waar het qua materieel aan toe is. Maar hoe is de situatie voorbij de horizon van de lopende operaties? Wat vliegt er over pakweg 20 jaar? Lijkt de helikopter van 2035 überhaupt nog op de toestellen van vandaag de dag? De vragen over de toekomst van het zogeheten vertical lift stonden centraal tijdens het AIR Café op vliegbasis Gilze-Rijen. De Vliegende Hollander borrelt na en fantaseert over 3 mogelijke helitypes van de toekomst.
Alziend oog
Onhoorbaar, nauwelijks zichtbaar. Maar ze zijn er. Altijd. Overal. Big Brother is airborne in 2035. Mini-helikopters beslaan elke vierkante meter van het inzetgebied. Met hun geavanceerde sensoren vormen de miniatuur wentelwiekjes de operationele zintuigen van de infanterie-eenheid. Ze gaan voor de troepen uit en stalken de tegenstanders. Ze zijn verkenner, spion en waakhond in één. Maar dan met rotorbladen.
Dankzij razendsnelle datalinks delen de ‘alziende ogen’ hun informatie nagenoeg real time met hun eenheid. Infanteristen krijgen via de heli’s een heel scala aan extra gegevens. Routeplannen, terreingesteldheid, mogelijke dreigingen. Instant situational awareness. Wat is de beste plek om een instap in een gebouw te maken? De slimme sensorheli gaat voor de troepen uit. Pelotons- en groepscommandanten, maar ook de hogere leiding maakt dankbaar gebruik van deze datastofzuigers. Ze zijn goedkoop, maar robuust en dienen onder zelfs de zwaarste omstandigheden.
Krachtdadige ZZP’er
De ZZP’er maakt flink carrière. De ‘Zelfstandige Zonder Piloot’ vormt het vliegende slagzwaard van elke grondeenheid. Want waarom zou je anno 2035 nog vliegers in gevaar brengen door laag over de grond te scheren? De zelfdenkende gevechtshelikopter kan zijn missie ook in de moeilijkste omstandigheden uitvoeren. Hij zet al zijn bits & bytes in om de opdracht te voltooien. Niet linksom, dan wel rechtsom. En zonder zweet.
Dankzij de explosief toenemende rekenkracht van de microprocessoren kan de autonome helikopter op termijn net zo snel denken als het menselijk brein. Singulariteit, heet dat. Autonome helikopters kennen de commanders intent en zijn onvermoeibaar en uiterst inventief in het nastreven van de missiedoelen. Ze brengen slagkracht met chirurgische precisie. En waken daarbij ook voor nevenschade. Vergeet de Terminator: de autonome helikopter denkt verder.
Optioneel bemand transport
2035, een vooruitgeschoven post in een missiegebied plaatst een bestelling voor voedsel, reservedelen en munitie in een oogwenk. Vrij letterlijk, want logistiekelingen zijn via hun hersenen ingeplugd op het militaire logistieke netwerk. Af en aan vliegende onbemande helikopters leveren de goederen binnen een mum van tijd.
Voorheen bepaalde de crew rest de frequentie van helikoptervluchten. Zat de bemanning aan haar uren, dan zat het vliegen voor die dag erop. Onbemand kunnen de heli’s daarentegen zo lang vliegen als de brandstof en het onderhoudsschema het toelaten. De mens is niet langer een beperking voor de vliegoperaties.
De transporthelikopters zijn anno 2035 ‘optioneel bemand’. Ze kunnen zowel met als zonder bemanning vliegen. Troepentransporten, aeromedevacs, daar zet je aircrews voor in. Want waarom onbemand vliegen als je toch al mensen aan boord hebt? Ook wanneer snel schakelen vereist is, zitten collega’s achter de stick.
Het vliegen onder moeilijke omstandigheden als hitte met brown outs, in kou met white outs of onder vuur vergt ervaring, intuïtie en creativiteit. ‘Onbemand’ biedt daarvoor nog niet voldoende zekerheden. Maar welke eenheid onder vuur laat de kans op een extractie lopen vanwege het simpele feit dat niemand in de cockpit zit? Uiteindelijk zal ook hierin de militair de pionier zijn.
‘Denk in heel andere operatieconcepten’
Majoor Niels van den Berg, hoofd future ops 298 Squadron
“Vanuit AIR willen we collega’s prikkelen om niet alleen over de operaties van vandaag na te denken, maar ook over die van de toekomst. Zie dat niet zozeer in de vorm van geleidelijke vernieuwing als meer snelheid en meer bereik. Wij willen toe naar heel andere operatieconcepten.
De helikopters gaan genetwerkt optreden, worden net als de F-35 datastofzuigers. Op de Apache hebben we al honderden dingen die we monitoren, alleen doen we dat nu achteraf. Hoe gaan we ermee om als we al die data real time kunnen monitoren? Onbemand vliegen, dat gaat gewoon gebeuren. Is het luchtmobiel optreden in 2035 überhaupt nog van de tijd?
Welke vorm krijgt vertical lift na de Apache, Chinook en NH90? Die discussie willen we hier in het AIR Café met elkaar opstarten. We laten de problemen van alledag los om na te denken over morgen. Als Defensie Helikoptercommando vormen we een kleine innovatieve gemeenschap. Samen kunnen we de Staf CLSK helpen om een visie op de toekomst te ontwikkelen. Want er is één zekerheid: als wij in ons denken stil blijven staan, halen anderen ons in.”
Tekst: Ingmar Kooman
Foto’s: Herman Zonderland
