Tekst Arjen de Boer
Foto Paul Tolenaar
Militaire luchtverkeersleiding vindt nieuwe werkstek
De radarschermen in Nieuw-Milligen gaan in 2018 op zwart. Alle vliegverkeer in het lagere luchtruim, civiel en militair, wordt straks geleid vanaf Schiphol-Oost. “Het zal wennen zijn, maar voor verkeersleiders is Schiphol toch een soort walhalla.”
Op het radarscherm is een wirwar van stipjes te zien, bewegend in alle richtingen. Behalve in een gebied ‘op 11.00 uur’. Daar ‘kruipen’ slechts 3 vierkantjes in zuidoostelijke richting, tot er 1 wegbreekt. “Kijk, dit zijn F-16’s die boven de Noordzee een luchtgevecht oefenen”, wijst kolonel Ton van ’t Hof aan in de radarzaal van de Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL). Hij is nu nog een van de weinige luchtmachters in het gebouw op Schiphol-Oost. Maar de luchtmachtvlag bij de receptie maakt duidelijk dat er verandering op komst is.
Korte lijntjes
“Militaire en civiele verkeersleiders zitten hier straks schouder aan schouder. De afhandeling van vliegverkeer is dan flexibeler, omdat de afstand is verdwenen.” Aan het woord is commodore bd Paul Mulder, voormalig Directeur Operaties (DO) CLSK. Hij heeft, samen met Van ’t Hof en andere medewerkers van het programmabureau, een belangrijke klus: de verhuizing van het Air Operations Control Station Nieuw-Milligen (AOCS NM) naar Schiphol. Per 2018 wordt namelijk al het luchtvaartverkeer tot 24.500 voet boven Nederland – Flight Level (FL) 245, zo’n 8 kilometer hoogte – van hieruit geleid. Uniformen en spijkerbroeken zitten straks samen op 1 zaal op Schiphol-Oost.
The big picture
Maar waarom militaire en civiele organisaties op 1 locatie onderbrengen? De directe oorzaak is de zogeheten Luchtruimvisie waarin staat dat Nederland het aantal luchtverkeersleidingcentra moet verminderen, schetst Mulder. Nederland telt nu nog 3 organisaties:
- AOCS NM voor de militaire luchtvaart
- LVNL voor het civiele verkeer in het lagere luchtruim, plus het verkeer van en naar Schiphol, Rotterdam-The Hague Airport, Groningen Airport Eelde en Maastricht-Aachen Airport
- Maastricht Upper Area Control Center (MUAC) voor kisten boven 24.500 voet. Dit is een afdeling van Eurocontrol, de organisatie die zich bekommert om de realisatie van 1 Europees luchtruim (Single European Skies).
“Er is voor gekozen om 2 centra over te houden: LVNL op Schiphol-Oost en MUAC in Maastricht”, vertelt Mulder. “Dit betekende de verhuizing van de militaire luchtverkeersleiding en sluiting van Nieuw-Milligen.” (Zie kader ‘Stap voor stap’.) Maar de verhuizing naar Schiphol-Oost is géén integratie, benadrukt Mulder. “Het draait om samenwerken onder 1 dak, ieder met zijn eigen taak.”
Nieuw oefengebied
Hieraan gekoppeld vindt een reorganisatie van het ‘militaire luchtruim’ plaats. Het oefengebied TRA-12 (Temporary Reserved Airspace) boven Noord-Brabant verdwijnt. “Dit is gunstig voor commerciële vluchten vanuit het zuiden. Zij hoeven niet meer om te vliegen voor oefenende vliegtuigen”, zegt Mulder. “Het betekent echter ook dat de F-16’s, en straks de F-35’s, van Volkel een groter stuk boven land moeten vliegen om te kunnen trainen.” Want het nieuwe, veel grotere oefengebied CBA Land (Cross Border Area) ligt boven een deel van Noordoost Nederland en een flink stuk Duitsland. “Dit vergroot de trainingsmogelijkheden en maakt samenwerking met andere NAVO-partners makkelijker”, aldus de voormalig DO.
Even wennen
Terug naar de verhuizing. Hoewel luchtmachters straks naast burgers het luchtverkeer in het lagere luchtruim leiden, zijn ze geen vreemden voor elkaar. “Nu praten ze via een ‘touwtje’ of een radioverbinding”, zegt Mulder. “Straks zitten ze naast elkaar.” Van ’t Hof vult aan: “Zo kan je meteen bespreken wat de beste en veiligste oplossing is als zich een probleem voordoet.”
Champions League
Niettemin zijn het 2 verschillende culturen, “huishoudens met hun eigen manier”, zoals Van ’t Hof omschrijft. “Die 2 stijlen moeten we bij elkaar brengen. Maar ook de aanpassingen van systemen en opleidingen moeten veel aandacht krijgen.”
Niet iedereen stond aanvankelijk te juichen over de verhuizing. Schiphol-Oost ligt immers niet om de hoek voor verkeersleiders die in de buurt van Nieuw-Milligen wonen. “Maar mensen gaan het wel steeds leuker vinden”, merkt Mulder. “ Voor verkeersleiders is Schiphol toch een soort walhalla. Dit is werktechnisch gezien de Champions League.”
Stap voor stap
- Begin 2017: medewerkers van het AOCS Nieuw-Milligen zijn verhuisd naar Schiphol-Oost.
- Eind 2017: de TRA boven Brabant verdwijnt. Oefenvluchten vinden nu plaats in de CBA boven Noordoost Nederland en Duitsland.
- 2018: het luchtverkeer boven Nederland wordt geleid vanaf 2 locaties.
- Na de verhuizing worden de gevechtsleiding en Nationale Datalink Management Cel (NDMC) op vliegbasis Volkel gevestigd.
De hoogste sferen
AOCS Nieuw-Milligen regelt nu alle militaire vluchten, op welke hoogte dan ook. Maar de aanstaande verhuizing betekent een splitsing van werk: de verkeersleiding boven FL245, het hogere luchtruim, gaat naar het MUAC. “Het gaat dan om militair transitverkeer van A naar B dat Nederland kruist”, vertelt de verantwoordelijke kolonel Jan-Paul Apon van de Staf CLSK. “Verder gaat het op die hoogte bijvoorbeeld om vluchten naar oefengebieden en testvluchten.”
Momenteel wordt onderzocht of het civiele MUAC-personeel op termijn ook de militaire vluchten boven Nederland kan afhandelen en of dit wenselijk is. “Maar hierover is nog niets besloten”, aldus Apon. “In Duitsland gebeurt dit al; daar is het civiele en militaire ‘upper area control’ volledig geïntegreerd. Integratie is in Nederland vooralsnog niet aan de orde, onder andere omdat wij uitzendbare verkeersleidingscapaciteit willen behouden.”
