Tekst Jack Oosthoek
Foto Rob Gieling | video: SGT Henry Westendorp

Nieuw ontsmettingssysteem in Vught

‘Ontsmetters’ in felgele astronautenpakken. Uitgestalde spullen als op een vrijmarkt. Handleidingen groot genoeg om een muur mee te behangen. Op de ‘strip’ van het Nationaal Trainingscentrum bij de Van Brederodekazerne test het Ontsmettingspeloton van 414 Chemische, Bacteriologische, Radiologische en Nucleaire Verdedigingscompagnie (CBRN) nieuwe apparatuur. Daarmee worden mensen, materieel en terreinen na een ongeluk met gevaarlijke stoffen snel en effectief ontsmet. Nu nog ermee leren werken. 

‘Hoe start ik hem?’

Hoe sluit ik deze pomp aan? Hoe start ik hem? Hoe vul ik het systeem met bestrijdingsemulsie? Hoe werkt de waterverwarming? Een greep uit de prangende vragen die in de test komen bovendrijven. Pelotonscommandant tweede luitenant Jeroen Velthuis: “We nemen elke bladzijde van de technische handleiding door. Dat is een kwestie van geduld en van pionieren, want voor dit systeem bestaat geen opleiding. Bij vragen of storingen is het ‘even Kärcher bellen’.” 

Linksboven: Hoe zien de slangen eruit? Hoe sluit je ze aan? Twee van de vele vragen die opkwamen tijdens de test in Vught. Rechtsboven: Het Ontsmettingspeloton snelt te hulp na een ongeluk met gevaarlijke stoffen. Onder: Wegwezen. Het bord bij de entree van de strip in Vught laat weinig aan duidelijkheid te wensen over.

Kans op fouten uitgesloten

Neusje van de zalm

Daarmee is de naam genoemd van de Duitse leverancier van de systemen die naast de bestaande ontsmettingsapparatuur worden gebruikt. Kärcher Future Tech verstrekte de landmacht 20 stuks: 9 voor 414 Verdedigingscompagnie, evenzoveel voor 101 CBRN Verdedigingscompagnie in Wezep. De overige 2 krijgen een plek bij de CBRN School in Vught.

Het systeem bestaat niet uit een futuristisch ‘Marsvoertuig’, maar uit op 4-tonners te plaatsen containers. Daarin een assortiment hypermoderne ontsmettingsinstrumenten als pompen, slangen, reinigingssystemen, compressoren, hogedrukspuiten, verwarming en een douchetent. Het neusje van de zalm: de panklare ontsmettingsemulsie in de vorm van een shampoo. Velthuis: “In de oude situatie maakten we ontsmettingsmiddelen zelf aan en was er altijd een kans op fouten. Dat kan nu niet meer gebeuren omdat de emulsie direct te gebruiken is.” 

Links: Personeel van het Ontsmettingspeloton test het metalen frame met materiaal dat na een druk op de knop vanuit container omlaag komt. Rechts: Tweede luitenant Jeroen Velthuis, commandant van het Ontsmettingspeloton.

Leraar natuurkunde

Wanneer de containers in de strijd worden geworpen? Na een ongeluk met gevaarlijke stoffen binnen Defensie en in de burgermaatschappij. Voorbeelden: een ongeval met een vrachtwagen met chemicaliën; problemen bij een chemische fabriek zoals enkele jaren geleden bij Moerdijk; een ontspoorde trein met gevaarlijke stoffen. En wat te denken van een terroristische aanslag met gevaarlijke stoffen? New York, Parijs, Brussel, Nice: de onveiligheid in de wereld groeit.

Ook bij ‘kleine’ incidenten komt het Ontsmettingspeloton in actie. Zo worden in 2013 in Ede in een kelderbox van een flatgebouw chemische stoffen aangetroffen. Eigendom van een leraar natuurkunde met de bijzondere hobby ‘chemicaliën verzamelen’. Na het overlijden van de man vindt de politie ze en komt onder meer 101 CBRN-verdedigingscompagnie in actie. 

Wat vindt het personeel?

“Tijd is je beste vriend”, zegt systeembedienaar korporaal Thierry Philippo over zijn eerste ervaringen. Inderdaad, aan iets nieuws wennen kost tijd. Tijd kost het ook om het systeem aan de praat te krijgen, omdat dit nogal wat voeten in de aarde heeft, vindt Philippo. “Maar het is allemaal wel mooi bedacht.”

Korporaal-1 Verschuren beaamt dat. En probleempjes of storingen houd je altijd, weet ook hij. “Dit is een mooie vernieuwing.” Zo lijkt sergeant-majoor Opleidingen & Operaties van 414 CBRN-compagnie Peter van Deursen er ook over te denken. Vooruitlopend op de introductie onderzocht hij het systeem nauwkeurig, samen met de Defensie Materieel Organisatie, Kärcher en de CBRN School. “We hebben de problemen zoveel mogelijk opgelost. Nu nog een opleidingsdocument maken. Een schone taak voor ons allemaal.”

Linksboven: Ook de ‘maanpakken’ ondergingen in Vught een uitgebreide test. Rechtsboven: Tijdens de proef op de strip in Vugt konden ‘ontsmetters’ in hun felgele astronautenpakken zich uitleven. Onder: Met een spuitlans oefenen in het schoonmaken van een met 'gevaarlijke' stoffen besmeurde Amarok.

Stabiel stuk grond

Aangekomen op de plek des onheils blijft de container op de 4-tonner staan. Met een druk op de knop zakt een metalen frame met vakken – een soort kast – omlaag en kan het personeel de benodigde spullen pakken. Vanwege de ervaringen van de Bundeswehr kregen de 4-tonners geen hijsarm. “De Duitsers”, vertelt Velthuis, “doen er ongeveer anderhalf uur over om de ‘bak’ op de grond te krijgen. Eerst moeten ze een stabiel stuk grond vinden en moet het voertuig stempels (stutten, red.) uitzetten. We verwachten dat onze techniek sneller werkt.” Medio 2018 hoopt het Ontsmettingspeloton ‘los’ te zijn op de nieuwe systemen. 

Tijdens een ontsmettingsactie blijft de container op de 4-tonner staan.

Check de clip!