Dit artikel hoort bij: Landmacht 06
Tekst Jopke Rozenberg-van Lisdonk
Foto Louis Meulstee
Hoe hoger de temperatuur van de kruitlading, hoe krachtiger de uitwerking van het schot. Daarom meet de munitiewerker de temperatuur van het kruit en geeft dat door aan de stukscommandant. Die verwerkt het in het systeem van de Commanders Control Unit, waarna deze op basis van onder meer de doelcoördinaten en de kruittemperatuur berekeningen uitvoert en automatisch de schietbuis uitricht.
Hiermee schroeft de munitiewerker de mechanische schokbuis op het projectiel. Hij kan kiezen voor verschillende standen: super quick en delay. De eerste zorgt ervoor dat de granaat direct explodeert bij het eerste contact. In de tweede stand wordt de detonatie met 0,05 seconden vertraagd. Op deze manier ontploft het projectiel niet óp de grond, maar juist ín de grond van een ingegraven opstelling.
Deze sleutel gebruikt de munitiewerker op ongeveer dezelfde manier als een kookwekker. Hij kan er de mechanische tijdschokbuis (die bijvoorbeeld wordt gebruikt bij rookgranaten) op het projectiel mee bevestigen en afstellen. Zo zorgt hij ervoor dat de granaat ontploft op een ingestelde tijd tussen de 0 en 100 seconden na het schot. Raakt het projectiel eerder iets, zoals bladeren of een vogel, dan explodeert hij niet.
Met dit apparaat kan de munitiewerker de nabijheidsbuis en de elektronische tijdsbuis temperen. Hij voert de instellingen in, plaatst de sleutel over de buis en drukt op de gele knop. De data wordt dan op het besturingssysteem geladen. Met de nabijheidsbuis zorgt hij dat de granaat 10 meter boven de grond detoneert. Daarmee creëert hij scherfwerking rondom de ontploffing in plaats van naar één kant zoals bij inslag op de grond. De elektronische tijdsbuis werkt in principe hetzelfde als de mechanische variant (zie ‘M35 tempeersleutel’).
De Pantserhouwitser kan brisant-, rook- en lichtgranaten verschieten. Ze zijn meestal een kleine meter lang, wegen 40 tot 45 kilo en hebben een maximaal bereik tussen 18 en 50 kilometer. De Pantserhouwitser heeft een opslagruimte voor 60 projectielen en laadt deze met een elektrische aansturing automatisch in de schietbuis. De munitiewerker stopt er vervolgens handmatig een kardoes (zak met kruitlading) in en sluit de schietbuis gasdicht af. Op de foto staat een oefengranaat die men gebruikt in de simulator.
Voor het schoonmaken van de schietbuis gebruikt de bemanning een pompstok met borstel en 13 verlengstukken. Op de harde borstel (los op de foto) spuit men olie dat grof vuil losweekt. Vervolgens bevestigen ze om de zachte borstel een doek dat het vuil absorbeert. De bemanning gebruikt net zoveel doeken – die ze telkens van achter naar voren door de buis halen – tot de doek nagenoeg schoon uit de buis komt. Daarna spuiten ze de zachte borstel in met olie en smeren daarmee de binnenkant van de buis, tegen roestvorming.
Het eerste schot na onderhoud vuurt de bemanning om veiligheidsredenen altijd af op afstand. Het 25 meter lange koord bevestigen ze daarvoor aan het mechanische stelsel van afvuurstangen. Een simpele ruk zet de schietbuis in werking. Ging alles goed? Dan kunnen ze de volgende schoten elektrisch afvuren. Het korte afvuurkoord werkt volgens hetzelfde principe, maar wordt alleen gebruikt bij elektrische storingen. Vuren kan dan wél gewoon vanuit de Pantserhouwitser.
Op deze boordcomputer komt het vuurbevel binnen, voert de stukscommandant de gegevens in voor het lossen van het schot en vuurt hij het projectiel uiteindelijk af. In het bevel staat welke granaat, kardoes en tempering gebruikt moeten worden. Aan de hand van onder meer de doelcoördinaten en de kruittemperatuur berekent de computer de juiste hoek en elevatie van de schietbuis, waarna deze automatisch in positie komt. Na het schietklaar maken van de houwitser en het uitvoeren van diverse controles, vuurt de stukscommandant met de ‘fire’-knop.
Wachtmeester Robert
Stukscommandant Pantserhouwitser
VuursteunCommando, Operationeel Ondersteuningscommando Land
‘Supermooi om op het grootste en zwaarste wapen van de landmacht te werken’
“Verdekt staan we opgesteld in de bosrand. De ene keer op 2, de andere keer op 30 minuten notice to fire, afhankelijk van het gevecht. We leveren vuursteun wanneer de waarnemers van de infanterie dat nodig achten. Via het vuurleidingscentrum krijgen we het vuurbevel binnen. Op mijn teken ‘fire mission!’, komt iedereen in actie. De chauffeur rijdt de Pantserhouwitser naar de open vlakte die we vooraf verkend hebben. De 2 munitiewerkers, plaatsvervangend commandant en ik nemen onze posities in. Het scherm van de Commanders Control Unit toont de specificaties van het bevel: type granaat, kardoes en tempering. Als een geoliede machine maken we alles gereed. Op basis van onder meer de aangeleverde coördinaten en de temperatuur van de kruitlading zet de houwitser de schietbuis automatisch in de goede positie. Ik loop alles nog een keer na en druk dan op de vuurknop. Soms lossen we 1 schot, vaak meerdere. “Rounds complete!” roep ik naar de bemanning zodra alle gevraagde granaten eruit zijn.
Het is supermooi om op het grootste en zwaarste wapen van de landmacht te mogen werken. Binnen 2 minuten met je team een schot kunnen lossen geeft een kick. Aan de buitenkant lijkt het een log apparaat, maar door de automatisering van de systemen kunnen we snel verplaatsen en vuren. De bemanning vormt een vast team, waardoor we goed op elkaar zijn ingespeeld.
De functie van stukscommandant is een startersfunctie voor onderofficieren bij de artillerie. Ik had de keuze tussen werken op de Pantserhouwitser of met de 120mm-mortieren. Daar hoefde ik niet lang over na te denken. Het is een mooie carrièrestap na mijn periode bij de infanterie en de 81mm-mortieren.”
