‘Het is mooi dat je iets voor deze mensen kunt betekenen’
Kinderen die buiten spelen met stoepkrijt, blij rondrennen in het zonnetje of in een wachtruimte duplo-blokken opstapelen. En ouders die goedkeurend toekijken van een afstandje. Legerplaats Harskamp heeft deze maand heel andere bezoekers gehad dan normaal. Een deel van de kazerne werd namelijk bewoond door gezinnen uit Afghanistan die kortgeleden Kabul zijn ontvlucht, alles achterlatend. Om hun identiteit zo snel mogelijk vast te stellen, zette de Koninklijke Marechaussee in de Harskamp in rap tempo een identificatie- en registratiestraat (I&R) op, net als op de Willem Lodewijk van Nassaukazerne in Zoutkamp.
Slaapzalen die normaal dienst doen als vertrekken voor militairen werden 4 weken lang bevolkt door Afghaanse gezinnen. En één van de legeringsgebouwen was ingericht als I&R-straat, waarbij de bedden waren vervangen door kantoormeubilair. Over de grond liepen vastgetapete kabels voor de ict-voorziening. “Begin september hoorden we dat hier een I&R-straat moest komen, dus in de dagen daarna zijn veel collega’s binnen de organisatie druk geweest om alles in te richten”, vertelt teamleider eerste luitenant Arnold Schippers. “Collega’s van de landmacht hebben de verbindingen aangelegd voor mulan. De straat was snel operationeel. Alles werkte meteen, dus dat was top.”
‘De vluchtelingen zijn dankbaar en meewerkend’
Vingerafdrukken
Dagelijks maakten enkele tientallen Afghanen gebruik van de identificatiestraat, van wie een deel met bussen uit Heumensoord kwam. Stapsgewijs gingen ze langs de tijdelijke kantoren, waarbij ze onder meer werden gefouilleerd en gehoord. Ook werden hun papieren gecontroleerd en hun vingerafdrukken afgenomen. Ze kregen een vreemdelingennummer waarmee ze een asielaanvraag kunnen doen. Uiteindelijk leverden de marechaussees een kant en klaar dossier op, dat ze overdroegen aan het volgende loket: de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Die bepaalt vervolgens of de Afghanen een tijdelijke verblijfsstatus krijgen. Ondertussen droeg het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) zorg voor zaken als verblijf, eten en drinken.
Dankbaar
De sfeer in de I&R-straat oogde gemoedelijk. “De situatie is heel anders dan wanneer we bijvoorbeeld mensen aantreffen in trucks bij de grens”, ervoer Schippers. “Deze vluchtelingen zijn dankbaar, meewerkend en ze hebben hun papieren nog. Bovendien is de vluchtroute bekend.” Het gaat vooral om gezinnen waarvan een of meerdere leden voor de Nederlandse of andere westerse strijdkrachten hebben gewerkt, of voor de voormalige Afghaanse overheid. De meesten doen een asielaanvraag in Nederland. Sommige vluchtelingen hebben voor andere westerse landen gewerkt en reizen door naar die landen. “Naast deze taak is het natuurlijk belangrijk om scherp te blijven op de veiligheid van Nederland en onszelf”, benadrukt Schippers. “Er kunnen altijd Afghanen tussen zitten met andere intenties of achtergronden. Hierbij kun je denken aan mogelijke Talibanaanhangers of -strijders. Deze signalen werden in de straat nauwlettend in de gaten gehouden.”
‘De Afghanen voelen zich hier veilig’
Schippers was teamleider van de marechaussees in de identificatiestraat. Normaal gesproken werkt hij in Apeldoorn als teamleider luchthaven Lelystad, maar hij werd dit keer ingezet rond de komst van de Afghanen. “In eerste instantie hebben we op Schiphol ondersteund voor de reguliere grensbewaking, omdat de grensbewaking druk was met de aankomst van de Afghanen. Daarna hebben we deze I&R-straat opgepakt als team, aangevuld met collega’s uit Zevenaar.” Het team was divers, ieder met zijn eigen kwaliteiten en achtergronden, en dat was precies de kracht ervan, aldus Schippers. “We hadden bijvoorbeeld collega’s van Mobiel Toezicht Veiligheid (MTV), de recherche en de operationele intell.”
Kopie
Een van de teamleden was documentendeskundige wachtmeester-1 Mart, die de paspoorten, visa en aktes op echtheid controleerde. De Afghaanse documenten waren niet nieuw voor hem, maar hij had ze niet eerder in zulke grote getalen onder ogen gehad. “Sommige Afghanen hebben valse id-bewijzen, zoals een kopie, maar niet altijd met kwade bedoelingen”, weet hij. “Het is voor hen namelijk niet ongebruikelijk om een kopie op zak te hebben en de echte thuis te laten. Als Afghanen hun documenten bijvoorbeeld zouden moeten afgeven aan de Taliban, hebben ze de echte nog.”
'Het is niet ongebruikelijk om een kopie op zak te hebben'
Wanhoop
De marechaussees voelen zich betrokken bij het lot van de Afghanen en namen speelgoed mee voor de kinderen. “Een collega heeft een stapel stoepkrijt gekocht. Zo probeerde je de kids toch enigszins te vermaken.” De Afghanen hadden niks meer. In de chaos en de wanhoop is alles achtergelaten. “Het enige dat ze hadden is de kleding die ze droegen, hun papieren en wat geld”, weet wachtmeester-1 Sven. Het laat de marechaussees niet onberoerd. Hoewel ze geen asielgerelateerde vragen stellen en zich puur richten op het vaststellen van de identiteit, horen ze de schrijnende verhalen wel. Gelukkig voelen de Afghanen zich hier veilig, vult Schippers aan.
Betekenis
Adjudant Pito Slot heeft de I&R-straat mede opgezet en alles afgestemd met de ketenpartners. “Vooraf hebben we veel overleg gehad. Daardoor liep het proces als een geoliede machine.” Ook hij is blij dat hij een bijdrage kon leveren. “We hebben de vluchtelingen er zo vlot mogelijk doorheen geholpen zodat ze snel verder konden.” Slot controleerde aan het eind of het hele proces goed is verlopen en het dossier klopt.
De adjudant vindt de Afghaanse vluchtelingen plezierig in de omgang. “Ze komen zelf met hun documenten, ze zijn transparant, dankbaar en meewerkend. Het is een mooie taak. Dit is het begin van hun start in Nederland. Je kunt echt iets voor ze betekenen.”
Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB)
De BSB heeft een belangrijke rol gespeeld bij de evacuatie van Afghaanse vluchtelingen uit Kabul, direct na de val van het Afghaanse regime. Samen met het Korps Commando Troepen (KCT) en het NLMARSOF hebben zij – onder zware omstandigheden - geprobeerd zoveel mogelijk mensen het land uit te helpen, naar veiliger oorden. De 3 eenheden werden op 18 augustus naar Afghanistan gebracht om de evacuatie-operatie uit te voeren, onder leiding van het Special Operations Command (SOCOM).
De eenheden maakten onderling een taakverdeling. Doel was zoveel mogelijk mensen uit het gebied halen. De operators van NLMARSOF vlogen ter beveiliging en begeleiding mee. Het KCT zorgde voor de beveiliging van de buitenste ring. En de operators van de BSB beveiligden het resterende personeel van Buitenlandse Zaken (zoals de ambassadeur, diplomaten en leden van het Snel Consulair Ondersteuningsteam). In een leegstaand pand op de luchthaven werd een compound ingericht. Hier vandaan opereerden de eenheden samen met het personeel van Buitenlandse Zaken. Ook sprong de BSB bij waar gaten vielen. Zo vervoerden ze evacués naar zogeheten holding areas, liepen ze samen met collega's van KCT en NLMARSOF de wacht en voerden ze medische handelingen uit.
Voor het volledige artikel over de BSB-bijdrage, zie de Defensiekrant: https://magazines.defensie.nl/defensiekrant/2021/34/01_bsb-kabul_34.
