05

Dit artikel hoort bij: Alle Hens 08

‘De MLD is mijn grote liefde’

Tekst TLNT Djenna Perreijn
Foto Hans Roggen en Een eeuw Marineluchtvaartdienst | Header en tijdlijn: collectie NIMH

Laatste vlagofficier MLD Van Dijk zit soms nog in zijn Lynx

De Marineluchtvaartdienst (MLD) bestaat 100 jaar. In een serie artikelen laat Alle Hens verschillende prominente (oud-)MLD’ers aan het woord over hun tijd bij het vliegende marine-onderdeel. Dit keer het woord aan commandeur b.d. Anne van Dijk, die duizenden vlieguren maakte in verschillende helikopters en als commandant van het inmiddels opgeheven Marinevliegkamp Valkenburg ook Orion vloog.

Commandeur b.d. Anne van Dijk was de laatste vlagofficier van de Marineluchtvaartdienst.

“Als ik de jongens zie die nu leren vliegen in de NH90, ben ik best jaloers.” Voor oud MLD-vlieger Anne van Dijk (66) is het alweer 14 jaar geleden dat hij voor het laatst opsteeg. Gelukkig is hij nooit ver bij ‘zijn’ helikopter vandaan. Een Lynx staat in de traditiekamer van de Marineluchtvaartdienst op Maritiem Vliegkamp De Kooy. In ere gehouden door Stichting Vrienden van de Traditiekamer MLD, waar Van Dijk voorzitter van is. “Met de Lynx maakte ik ruim 3.000 deklandingen. Mijn taak was het uitvoeren van reddingen, het afzetten van mariniers om koopvaardijschepen te inspecteren en het opsporen van onderzeeboten om er desnoods een torpedo op te gooien. Dat laatste alleen tijdens oefeningen, gelukkig heb ik het nooit in de praktijk hoeven doen. Ik heb met de Lynx een fantastisch mooie tijd gehad, het is mijn baby. Soms ga ik er nog even in zitten. Defensie heeft me wel een contract laten ondertekenen waarin ik beloof dat er met deze kist niet meer mag worden gevlogen. Dat is misschien maar goed ook”, grapt de commandeur b.d.

Commandeur b.d. bij ‘zijn’ Lynx in de traditiekamer van het MLD op Vliegkamp De Kooy.

Liefde


De laatste vlagofficier van de MLD verliet de dienst in 2004, maar bleef altijd betrokken. “De Marineluchtvaartdienst is mijn grote liefde, ik ben er nog bijna dagelijks mee bezig. Vliegen en varen was een jongensdroom.” In zijn carrière vervulde Van Dijk functies als boordvlieger, squadroncommandant van het opleidings- en reddingsquadron 7, commandant van het fregat Hr. Ms. Piet Heyn, directeur van de Kustwacht, commandant van Valkenburg en VOMLD bij de marinestaf. “Ik vond het altijd een mooie afwisseling. Ik was veel van huis, maar keerde altijd enthousiast terug. De samenwerking en de onderlinge kameraadschap waardeerde ik het meest. Mijn kinderen moeten dat hebben gezien: 2 van de 3 kozen voor de marine. Als je talent hebt, krijg je bij ons kans je te ontwikkelen. Ik denk dat dat voor de hele krijgsmacht geldt. Ik ken veel matrozen die de dienst uitgingen als officier. Dat heeft mij altijd waanzinnig gemotiveerd.”

September 1984, Atlantische oceaan. Ongebruikelijk transport van een kwetsbaar rotorblad uit de voorraad van een ander fregat voor de boordhelikopter van Hr. Ms. Piet Heyn.
Commandeur Anne van Dijk geeft in oktober 2003 een afscheidsspeech als laatste vlagofficier Marineluchtvaartdienst bij de overdracht van het MLD-vaandel aan de groepsoudste.

Gijzeling


Eén van de meest gedenkwaardige momenten uit de lange carrière van Van Dijk, moet wel de beëindiging van de treinkaping bij De Punt zijn geweest. “Ik was net 25 jaar en vloog in mijn eerste helikopter, de Agusta Bell. Daar voerden we vaak reddingsacties mee uit, maar dit was wel heel spannend. Werden we plotseling gedetacheerd bij de mariniers voor het transport van speciale munitie, het uitvoeren van verkenningen en we konden de mariniers BBE laten afdalen op moeilijk bereikbare plaatsen."

Boek


De afgelopen 3 jaar werkte Van Dijk aan het jubileumboek ´Een eeuw Marineluchtvaartdienst´. “Het is historie doorspekt met persoonlijke verhalen van MLD’ers, de zogenoemde ‘seastories’. Ik dook samen met 3 mede-auteurs opnieuw de archieven in en vond veel nieuwe informatie. Die komt de stichting goed van pas. Zo hebben we onlangs een nieuwe versie van de Gedenkrol-MLD gemaakt. Een boek waar alle 624 gesneuvelden uit 100 jaar MLD in staan, maar met meer toelichting dan in eerdere uitgaven. Ik ken inmiddels alle namen, velen vonden een zeemansgraf. Nabestaanden vinden het heel waardevol ze in onze stilteruimte in de traditiekamer te kunnen gedenken, op deze manier wordt hen respect getoond.”

Een ‘dipgang’ van twee Lynx-helikopters na een onderzeebootbestrijdingsoefening in de jaren ’90. Onderzeeboten werden bij voorkeur opgespoord met minstens twee helikopters, dat werd een dipgang genoemd.

Vrijwilligers


Naast de gedenkrol staat de traditiekamer vol met foto’s, medailles, oude toestellen en andere attributen uit de afgelopen 100 jaar. “Het meeste komt uit privécollecties van oud-medewerkers, het is een mooie nalatenschap.” Bijna 550 donateurs en zo’n 30 vrijwilligers zorgen samen met de stichting dat de MLD blijft leven. “Elke woensdag zijn onze vrijwilligers aan het werk met de collectie en archieven en staan ze klaar om gasten te ontvangen. De oudste is 84. Toen hij begon als vliegtuigmaker, zat ik nog in de luiers.”

SAR-vlucht in 1990 met Lynx-helikopters voor het Poolse vrachtschip m.s. Bytom waarvan de deklading was verschoven. Uit voorzorg werd een deel van de bemanning geëvacueerd. In één van de helikopters vloog Anne van Dijk.

Vertrouwen


De laatste 10 jaar van de Groep Maritieme Helikopters noemt Anne van Dijk ‘moeilijk’. “De Lynx liep op zijn laatste benen en de NH90 kwam veel later beschikbaar dan gepland.” Als vlagofficier van de MLD was hij al langer voorstander van de overheveling van de MLD naar het Defensie Helikopter Commando. “Als je het mij vraagt, is er te lang gewacht. Door bezuinigingen verdween personeel en daarmee kennis. We steunden al steeds meer op de luchtmacht. Als de stap eerder was gezet, was de verkoop van alle dertien Orions wellicht niet nodig geweest. Maar de geesten waren toen nog niet rijp voor zo’n samenwerking tussen krijgsmachtsdelen. Ik heb alle vertrouwen in het DHC.”

Op www.traditiekamermld.nl is de gedenkrol in te zien en te downloaden.

‘Helaas’ voor C-ZSK luitenant-generaal der mariniers Rob Verkerk krijgt hij niet nr. 1 van het boek uitgereikt. “Dát is namelijk voor de koning”, zegt Van Dijk. Met een brede lach neemt Verkerk nr. 2 in ontvangst. Nr. 3 is voor C-LSK, luitenant-generaal Dennis Luyt. (Foto: John van Helvert)

In verband met het 100-jarig jubileum hebben een aantal prominente oud-MLD’ers in opdracht van de Stichting Vrienden van de Traditiekamer MLD ( www.traditiekamermld.nl) een alomvattend boek geschreven over de enerverende geschiedenis van dit marineonderdeel.

In Een eeuw Marineluchtvaartdienst wordt een onbelemmerde blik achter de schermen geboden, waardoor veel gebeurtenissen en beslissingen worden verhelderd. Het boek bevat veel unieke foto’s en is doorspekt met seastories over de soms dramatische belevenissen van de maritieme luchtvarenden en het grondpersoneel. De omslag is ontworpen door Leentje Linders. De luxe gebonden uitgave van ruim 450 bladzijden in hard cover verschijnt bij uitgeverij Geromy (www.geromybv.nl ). De prijs bedraagt €59,90 en bij voorintekening € 49,90.

Hoewel de eigenlijke verjaardag al op 18 augustus is, viert de MLD op vrijdag 15 september de honderdste geboortedag. Dat begint op Maritiem Vliegkamp De Kooy met een herdenkingsceremonie. C-ZSK LTGENMARNS Rob Verkerk en krijgsmachtdeeladjudant Jack Gouda leggen een krans ter nagedachtenis aan hen die vielen. (Foto’s: John van Helvert)

Met op de achtergrond 1 van de toestellen uit de geschiedenis van de MLD, een Agusta-Bell AB-204, marcheren de Tamboers & Pijpers van het Korps Mariniers, onder leiding van tambour-maître AOOMARNALG Ed Oosterom het paradeterrein op. Achter hen volgt de Marinierskapel der Koninklijke Marine, geleid door MAJMARKAP Arjan Tien.

Na de toespraak van groepsoudste MLD, tevens commandant Defensie Helikoptercommando, commandeur Gerhard Polet, voormalig vlagofficier Anne van Dijk en een overdenking van de dominee, volgt de fly-by. 5 NH90 maritieme gevechtshelikopters vliegen een missing man-formatie waarbij 1 toestel boven de paradeplaats uit de formatie breekt.

’s Middags is het tijd voor de vliegshow, de opmaat naar Heldair Maritiem, wat op zaterdag wordt gehouden. Onder andere 2 NH90's geven een demonstratie van hun kunnen, bijvoorbeeld met fast roping door mariniers.

Tegelijkertijd met de vliegshow vindt de reünie plaats voor actief-dienend en voormalig MLD-personeel. 2 van hen genieten in een najaarszonnetje en halen verhalen van weleer op.

Anderen gaan met elkaar op de foto, bijvoorbeeld bij het huidige vliegende platform waarop MLD-personeel werkt. De NH90 is de komende decennia dé helikopter die opereert van Zijner Majesteits schepen. De sticker op de zijkant van de helikopter omvat precies wat de MLD inhoudt: vliegen en varen eeuwig verbonden.

Voor oud en jong is er voldoende te beleven. Bijvoorbeeld bij de Brandweer. Naast vliegtuigen en helikopters hebben ook de rode E-One crashtenders een grote aantrekkingskracht.

De vliegshow omvat onder andere een optreden van The Flying Bulls Aerobatic Team. Het demonstratieteam met 4 XtremeAir aerobatic-vliegtuigen, gesponsord door het welbekende energiedrankje, gaf een wervelende show.

Terwijl een NH90 vliegt, wacht een North American T-6 Texan geduldig op het platform totdat de lenzen weer op hem gericht zijn. Het lesvliegtuig, beter bekend onder de Britse naam Harvard, was van 1946 tot liefst 1971 in gebruik bij de MLD voor de gevorderde vliegeropleiding

Het type dat eigenlijk niet mag ontbreken op de viering is de Westland SH-14 Lynx. Gelukkig vliegen ze nog bij de oosterburen. De Duitse Marineflieger vaardigde een exemplaar af naar De Kooy, waar het type in 36 jaar zijn MLD-thuis had, van 1976 tot 2012.

Heldair Maritiem is een 5-jaarlijkse luchtvaartfestijn dat de marine samen met Den Helder Airport organiseert. Uiteraard is dit jaar het thema ‘100 jaar MLD’. Het aantal types op De Kooy dat in het verleden bij de MLD vloog bleef wellicht iets achter bij de verwachting, maar voor het (jonge) publiek was er genoeg te genieten.