Tekst Leo de Rooij
Foto Mediacentrum Defensie
Laatste patrouilleschip naar CZSK, eerste op antipiraterij-missie
Het kan raar lopen. Als Zr. Ms. Friesland officieel wordt overgedragen van de Defensie Materieel Organisatie aan het Commando Zeestrijdkrachten (CZSK), is het zusje Zr. Ms. Groningen reeds druk doende met de zwaarste missie uit haar nog prille bestaan: de jacht op piraten in de Golf van Aden. Feit is dat de 4 Oceangoing Patrol Vessels (OPV) van de Holland-klasse al geruime tijd volop meedraaien in de operaties van de Koninklijke Marine.
Met de officiële overdracht van de Friesland wordt de laatste stap gezet in de afronding van het OPV-project. Al varen de 4 OPV's al enige tijd rond, het papierwerk rondom de overdracht ijlt altijd wat na. Met de ondertekening van het overdrachtsprotocol aan boord van Zr. Ms. Friesland, 27 augustus, is de totale exploitatie, inclusief alle onderhoudsaspecten, van de patrouilleschepen nu overgegaan naar de Directie Materiële Instandhouding van CZSK.
‘Het was binnen de tijd, binnen het budget en we hebben grotendeels gekregen wat we wilden’
Goed voorbeeld
“Een goed voorbeeld hoe je door eendrachtig samenwerken resultaat bereikt”. Zo omschrijft kapitein-luitenant-ter-zee Walter Hansen, commandant van Zr. Ms. Groningen, het OPV-project aan de vooravond van zijn vertrek naar de Golf van Aden. “Het was binnen de tijd, binnen het budget en we hebben grotendeels ook gekregen wat we wilden hebben. Er blijft natuurlijk altijd wel iets te wensen over”, lacht hij.
Zoals ruimte. Met een voor deze missie opgetopte bemanning van 98 personen zit de Groningen echt aan het maximum. Naast de reguliere bemanning moest er plaats gevonden worden voor onder meer een vliegploeg, boardingteam en medische module. Dat betekende passen en meten.
Vertrouwen
Dat de OPV's kenmerken combineren van zowel een klein bovenwaterschip (kleine bemanning, manier van bedrijfsvoering) als van een groot schip (taakstelling, manier van optreden), daar zal door de marine organisatorisch op ingespeeld moeten worden. Hansen: “Het leveren van een ceremonieel peloton matrozen lukt qua aantal al niet. Ook voor het lopen van wachtdiensten in de haven heb ik erg weinig bemanning.”
De ervaringen tot nu toe bij verschillende vormen van operationele inzet (drugsbestrijding, schip van de wacht, inzet bij noodhulp, reddingsacties) geven vertrouwen in het nieuwe concept. Hansen: “Met een kleine bemanning heb je een hechtere groep en voelt men zich verbonden met het héle schip, in plaats van alleen met de eigen dienst. Er ligt ook meer verantwoordelijkheid op een lager niveau. Dat heeft als keerzijde wel extra werkdruk. Dus moet je efficiënter werken, in zowel tijd als capaciteit.”
‘Deze piraterijmissie is eigenlijk het hoogste wat we aankunnen’
Goed toegerust
Voor de anti-piraterijmissie acht commandant Hansen zijn schip uitstekend toegerust. “We zijn oceangoing, dus kunnen we langere tijd waar ook ter wereld zelfstandig op zee een missie uitvoeren. We hebben uitstekende sensoren voor onze situational awareness, en kunnen daaraan vervolg geven met onze NH90-helikopter en de 2 snelle boten van het type FRISC. Die zijn echt meer dan alleen transportmiddel en geven operationele meerwaarde boven een RHIB. Daarbij natuurlijk wel de opmerking dat een OPV ontworpen is voor maritieme security (veiligheid & handhaving) en maritieme safety (dienstverlening). Dus uitdrukkelijk niet voor oorlogsvoering in het hogere geweldsspectrum. Bestaat ergens de kans op luchtdreiging of onderwaterdreiging, dan heb ik daar met een OPV niets te zoeken.”
“Deze piraterijmissie is de ultieme test voor een OPV. Het is eigenlijk het hoogste wat we aankunnen”, denkt KLTZ Hansen. Hij somt op: “Klimatologisch zwaar (warm water, hoog zoutgehalte, hoge luchtvochtigheid), geen steunpunt dichtbij, zoals in de West, varen met maximale bemanning, hoogst mogelijke dreiging in het lage geweldsspectrum. Het wordt echt een test voor het platform, het OPV-bedrijfsvoeringsconcept en voor de verschillende modules om met elkaar samen te functioneren. Dat wordt de komende tijd een interessante uitdaging!”
‘Fregatten ontlasten’
“De keuze voor het OPV-concept werd destijds gemaakt in een tijd van ontspanning, toen optreden in het hogere geweldsspectrum minder opportuun leek”, stelt commandeur Rob Kramer, commandant Netherlands Maritime Force, zeg maar het ‘maritieme inzet- en opwerkcluster’ voor CZSK. “Het OPV is specifiek ontworpen voor veiligheidsoperaties, maritieme security, politietaken. Hoewel de wereld er inmiddels wel anders uitziet, blijft het OPV uiterst geschikt om taken voor de marine uit te voeren in het lagere geweldspectrum. Pluspunt is verder dat we door het inzetten van dit type schip onze fregatten ontlasten, waardoor we ze kunnen klaarstomen voor opwerken, training en inzet in NAVO-verband in dat hogere geweldsspectrum.”
Net als KLTZ Hansen heeft commandeur Kramer alle vertrouwen in de anti-piraterijmissie van het OPV. “Je moet bij elke missie kijken naar het inzetgebied en de taakstelling. Het OPV kan voor de Somalische kust binnen het mandaat uitstekend en effectief optreden, het schip is daarvoor specifiek ontworpen.”
De voortschrijdende technologie, verdere integratie van de systemen, het varen met een kleine bemanning; de ervaringen die worden opgedaan in het OPV-concept zijn van groot belang voor de toekomst. “De lessons learned gaan we zeker doortrekken bij het Project Vervanging M-fregatten”.
