980 Squadron aan de slag met vernieuwde gevechtshelikopters

x
Leestijd: 9 minuten

Twee gemoderniseerde Apache keerden op 7 december per C-17 transportvliegtuig terug naar Nederland na een flinke verjongingskuur in de Verenigde Staten. Nu is het aan 980 Squadron op Vliegbasis Woensdrecht om de toestellen binnen negen weken gereed en compleet te maken.

Tekst: kapitein Saminna van den Bulk | Foto’s: sergeant-majoor Mike de Graaf

De C-17 Globemaster landt op Woensdrecht met aan boord de kostbare lading van twee AH-64E’s.

Minutieus uit de C-17 gemanoeuvreerd

Het is een warm onthaal op een bijzonder gure winterochtend. De bulderende aankomst van de Amerikaanse C-17 trekt bekijks, maar eigenlijk zijn de toeschouwers vooral benieuwd naar wat het transporttoestel vervoert. Zodra de ramp zakt, snellen eerst de Koninklijke Marechaussee en een lid van het projectteam van het Commando Materieel en IT (COMMIT) naar binnen. Al snel worden ze gevolgd door Geert Maas (Hoofd Bureau Product Engineering van het 980 Squadron) en zijn collega’s.
Aan boord: De eerste twee gemoderniseerde Nederlandse Apache’s voor het 301 squadron op Gilze-Rijen, die minutieus uit de C-17 worden gemanoeuvreerd. Maas: “Zodra de wielen de Nederlandse bodem raken, zijn ze weer van ons.”

Aan boord van de C-17 vliegt een lid van het COMMIT-projectteam een kwaliteitsteam van de Amerikaanse krijgsmacht mee, die voor en na het transport de toestellen controleren.
De een met de neus naar voren, de andere naar achter wijzend; zo passen twee Apache’s met rotorbladen en horizontal stabilizers verwijderd, precies in een C-17.

Alles aangepakt

Het is de start van een nieuw Apache-tijdperk. De luchtmacht beschikt sinds 1997 over de gevechtshelikopter, als eerste in de A-versie. Vanaf 2000 tot nu vliegen Nederlandse vliegers met de Delta-variant. Maar na wereldwijde inzet en flink operationeel gebruik kunnen de kisten wel een update gebruiken. Van computers, sensors, radars en navigatie- en communicatiesystemen tot nieuwe cockpit displays; nagenoeg alles is aangepakt in de zogenoemde remanufacture tot AH-64E.

Het vrijgeven van de heli’s is nog een hele operatie.

‘Dit is een ketenprestatie van COMMIT, het CLSK en de squadrons’

Sneltreinvaart

In 2016 beginnen de gesprekken rondom de modernisering van de vloot van Nederlandse gevechtsheli’s. Een jaar later wordt de behoeftestelling goedgekeurd, waarna in 2018 het politieke fiat volgt en COMMIT (dan nog de Defensie Materieel Organisatie) met het project Apache Remanufacture aan de slag kan. Eind 2020 gaan de eerste Delta’s op transport naar de Verenigde Staten. Daar worden ze verder ontmanteld, de herbruikbare componenten gecontroleerd of geüpgraded en naar Boeing gestuurd, zie dit verhaal. In oktober 2022 rolt de eerste Nederlandse Echo de fabriek uit, zie dit artikel. Een modernisering in sneltreinvaart. Luitenant-kolonel John de Groot is er vanaf 2018 bij en weet het als projectleider bij COMMIT met zijn team voor elkaar te boksen. “Dit is een ketenprestatie van COMMIT, het CLSK en de squadrons”, zegt hij. “Daarbij maakt een goede afstemming met de Amerikanen het verschil. Ten derde is er bewust gekozen voor een gemeenschappelijke configuratie: geen unieke Nederlandse uitvoering, maar een Apache die hetzelfde is als die de Amerikanen zelf ook gebruiken en tegelijkertijd voldoet aan de Nederlandse operationele eisen.”

De horizontale stabilo’s werden op de laadklep van de C-17 vervoerd en moesten dus als eerste worden uitgeladen.
De Echo’s zijn uitgerust met nieuwe composieten rotorbladen.

‘We zijn een soort chirurgen van vliegende wapensystemen’

Viermaal M

Bij vertrek van de Delta’s naar de Verenigde Staten en terugkomst van als Echo’s is 980 een belangrijke speler. Of het nou gaat om groot onderhoud, modificaties, afstoting, hoger niveau assistentie (assistentie op afstand) of schilderwerkzaamheden. “We zijn een soort chirurgen van de vliegende wapensystemen”, vertelt squadroncommandant luitenant-kolonel Elvis Pinto Teixeira. “Ons doel: zorgen dat de gebruikers met een goed werkende en onderhouden kist op pad gaan. Wij moeten de luchtwaardigheid van het toestel kunnen garanderen.”
Al drie jaar geleden begint 980 met het uitdenken van de werkzaamheden die dit squadron moet gaan uitvoeren voor dit Apache Remanufacture-project. De sleutel? De vier ‘M’s’, legt Maas uit. “Hebben we de middelen voorhanden? En hoe zit het met de materialen die we nodig hebben? Van plaatwerk tot moertjes, je kan het zo gek niet bedenken. Dan de methodes; hebben we alle boekwerken voor het gereedmaken en het onderhouden van de Echo-variant? Tenslotte misschien wel het belangrijkste: de mensen. Die moeten capabel zijn om de klus te klaren.”

Langzaam geeft de C-17 zijn kostbare lading vrij. Net als de nieuwe CH-47F Chinooks, zijn de AH-64E’s hetzelfde als de modellen waarmee de US Army in grote aantallen vliegt.
De toestellen komen rechtstreeks van fabrikant Boeing. Daar ondergingen ze na de assemblage naar de AH-64E-configuratie al een test- en acceptatieproces, inclusief testvlucht.

Apache denkbeeldig in tien stukken verdeeld

Chirurgische operatie

Van de CLSK-monteurs op Woensdrecht is negentig procent inmiddels Echo-ready: zij werden de afgelopen jaren opgeleid in een cursus van vier tot vijf weken op Fort Cavazos in de Verenigde Staten. De rest zal snel volgen. Niet voor niets, want voor het vlieggereed maken moet er nog veel gebeuren. Een proces dat op Woensdrecht tot in de puntjes is voorbereid.
Zo zijn er bij het gereedmaken van het toestel meerdere specialisten – avionica, mechanica, plaatwerkers, kunststofmedewerkers en schilders – in veel gevallen tegelijk aan een toestel bezig. Daarvoor wordt de Apache denkbeeldig in tien stukken verdeeld, zodat iedereen een eigen verantwoordelijkheidsgebiedje heeft om aan te sleutelen. Om het proces nog verder te versnellen zijn bakken met benodigde onderdelen ‘uitgekit’: in een bak zit precies wat jij nodig hebt voor jouw gebied.

Alleen de kenners zien aan de buitenkant de verschillen tussen de Delta en deze Echo-configuratie, maar het toestel is volledig gemoderniseerd.

Robots

Buiten het materiële is er het digitale. Alle serie- en onderdeelsnummers moeten gecontroleerd en ingevoerd worden in SAP. “De instandhouding van de Echo is eigenlijk volledig gedigitaliseerd”, voegt Pinto Teixeira toe. De commandant van 980 benadrukt daarom het belang van databeheer en het feit dat alle gegevens in SAP moeten kloppen. “Zonder dat zouden we een kapot onderdeel niet eens kunnen vervangen.” Het COMMIT-projectteam en CLSK Programma Management Apache bereidden dit proces voor. Hiervoor zijn zelfs speciale Apache softwaretools en robots ontwikkeld, die zorgen voor tijdwinst en minder werklast.
In negen weken worden van de heli’s de onderdeelsnummers nog eens een laatste keer gecontroleerd. Ook worden de kisten gereedgemaakt in de AH-64E configuratie met alle ‘toeters en bellen’, door het installeren van de resterende mission kits zoals zelfbeschermingsmiddelen. In diezelfde periode zijn ook de Functional Check Flights opgenomen. De eerste twee helikopters worden uitgebreid getest, omdat het ook het eerste duo op Nederlandse bodem betreft. Na het verkrijgen van een Bewijs van Luchtwaardigheid van de Militaire Luchtvaart Autoriteit gaan de toestellen naar 301 Squadron.

Op 15 december vond de overdracht van de eerste toestellen in Nederland plaats. Het 302 Squadron op Fort Cavazos in Texas vliegt al sinds december 2022 met de Echo-variant van de Apache. Foto: sergeant-majoor Hille Hillinga
Voormalig Apache-vlieger commodore Harold Boekholt – nu Directeur Projecten van COMMIT – neemt de Apache’s van de US Army in ontvangst en draagt ze over aan het CLSK in de persoon van commodore Erwin van Beljouw Commandant Air Support Command (in oprichting). Foto: sergeant-majoor Hille Hillinga

‘Net als een nieuwe auto – daarmee wil je direct aan de slag’

Spic en span

Maar zover is het nu nog niet. Maas, Pinto Teixeira en collega’s wacht een flinke klus. De handen jeuken, geeft Maas aan: “Uiteraard staat veiligheid voorop, maar het project is wel een beetje gas geven. Ondertussen is het enthousiasme binnen de club erg groot. Het is net als wanneer je een nieuwe auto koopt. Daarmee wil je direct aan de slag.” Maas is al veertig jaar in dienst, maar zo’n nieuw toestel blijft bijzonder, vindt hij. “De Echo is een bijna volledig vernieuwd wapensysteem. Dat maakt ons werk zo leuk: we werken aan alle toestellen en er is continu verandering. Tegelijkertijd krijgen we alle vertrouwen vanuit de squadrons. We maken de kisten spic en span, zodat het Defensie Helikopter Commando er over een paar weken – en bij wijze van spreken – zo mee kan wegvliegen.”

Simulators

Gelijktijdig met de komst van deze twee Echo’s in NL wordt ook de eerste van twee nieuwe Apache flight simulators op Gilze-Rijen geïnstalleerd. De eerste is medio januari gereed en zal gelijk worden gebruikt voor het converteren van de resterende vliegers naar de Echo-configuratie. De tweede simulator volgt later in 2024.