Eerste spijkerbroek op de MQ-9 Reaper

Aan de start van een geheel nieuwe manier van opereren

Ze is de eerste Nederlandse ‘spijkerbroek’ met een vliegbrevet voor de MQ-9 Reaper. En óók nog eens de eerste Nederlandse vrouw. Maar nuchter als Charlotte (31) is, vindt ze dat laatste zelf niet zo heel speciaal: “Ik ben gewoon een persoon die de MQ-9 opleiding heeft gehaald; in mijn optiek is dat voor iedereen even bijzonder.” We spreken haar op haar eerste werkdag bij het 306 Squadron in Leeuwarden. 

Zo’n 2 jaar geleden rondde ze de Elementaire Militaire Vlieger Opleiding af. Niet zoals gebruikelijk in Nederland, maar in België. Voor de Vliegende Hollander was dat destijds reden om Charlotte en haar collega-vliegers in opleiding eens op te zoeken. Haar droom was toen vliegen op zowel de F-16 als de F-35. De MQ-9 was nog helemaal niet in beeld voor beginnende vliegers. “Toen ik in 2016 op de KMA begon, stond de MQ-9 nog niet op het voorkeurenlijstje”, vertelt ze. Ze vinkte net als zovelen ‘fighter’ aan.

Even wennen

Maar eenmaal in de vliegeropleiding op Sheppard Air Force Base in Amerika werd het allernieuwste platform – dat niet te vergelijken is met een jachtvliegtuig, helikopter of transportvliegtuig – wél een optie. Ze kreeg de kans om aan de start te staan van een geheel nieuwe manier van opereren. Als vlieger, maar dan wel vanaf de grond op afstand van je kist. Voor de meesten klinkt het misschien als een domper. Want als je het eenmaal hebt geschopt tot vlieger, wil je toch de lucht ín? Zo ziet Charlotte het niet. “Ja, tuurlijk moest ik ook even wennen aan het idee: vlieger worden vanaf de grond op een onbemand toestel. Je voelt het toestel niet meedraaien bij het nemen van een bocht en je ‘360 all around’ heb je ook niet. En toch… voelt het verder eigenlijk niet veel anders dan vliegen ín een toestel.”

Degenen die denken dat het vergelijkbaar is met simulatorvliegen of – erger nog – met een computerspel, zitten er volgens de tweede luitenant compleet naast. “Als ik op de MQ-9 vlieg, dan ben ik in mijn hoofd daar waar het vliegtuig is. Het komt bijvoorbeeld echt niet in me op om ondertussen even koffie te gaan halen om de hoek.” Hoewel het theoretisch gezien natuurlijk kan, is dat tijdens een vlucht toch echt geen optie. Even vlug naar het toilet gaan? Ook een absolute no go. “Je bent net als alle andere vliegers verantwoordelijk voor het toestel dat je vliegt, je kunt niet even afwezig zijn of roepen tegen je collega ‘let jij even op?’ Ook niet als je ’m even, net als dat bij andere ‘fixed wings’ kan, in de autopilot zet.”

Hypermodern

Serieus vervolgt ze: “Je vliegt een missie met een echte opdracht, een echt toestel en een echte vijand. Net als bij alle operaties beginnen we zo’n missie met de mission planning cell en een briefing en we eindigen met een debriefing.” Daarbij draagt ze gewoon een vliegeroveral en voldoet ze aan alle vliegereisen. Over de cockpit in het grondstation zegt ze: “Net als het vliegtuig is ook dat hypermodern.”

Maar wat nou als je de verbinding letterlijk kwijt raakt met je kist die duizenden kilometers verderop vliegt? “Daarvoor programmeren we altijd een ‘emergency missie’”, legt Charlotte uit. “Zodra de MQ-9 niet meer met het grondstation kan praten, schakelt het toestel over op een alternatief vluchtplan waarbij de Reaper zichzelf terugvliegt naar een vooraf bepaalde plek.”

Voordelen

Fysiek niet aanwezig zijn in het toestel heeft aardig wat voordelen, weet de tweede luitenant inmiddels. Behalve dat je als persoon niet uit de lucht kan worden geschoten of kan verongelukken, raak je fysiek ook minder moe. Een G-broek en harnas hoef je ook niet aan. Wat dat betreft is het rustiger en comfortabeler in de cockpit, schat de jonge vlieger in. “Al kan ik het niet echt vergelijken, want ik heb nooit missies gevlogen”, merkt ze bescheiden op. Haar ervaring op diverse lesvliegtuigen en op de backseat van een jachtvliegtuig telt voor haar niet als geldig vergelijkingsmateriaal.

Dat je tijdens een vlucht gemakkelijk van crew kunt wisselen is ook een voordeel op een toestel dat 18 tot 24 uur achtereen kan vliegen. Zo is een frisse crew in principe gegarandeerd. Ook is het gemakkelijker om met anderen te communiceren. “Fysiek vliegend zit je altijd aan een paar communicatiekanalen vast, die heb je in de MQ-9 ook wel, maar daarnaast kun je nog gewoon de telefoon pakken.”

Fascinerend

Charlotte vindt het fascinerend hoe je op duizenden kilometers afstand van je toestel als vlieger toch een missie kan uitvoeren. “En als je dan bekend raakt met alle sensoren, hoe accuraat en scherp die zijn; heel bijzonder en interessant.” Ze had het aan het begin van haar militaire vliegercarrière misschien niet gedacht dat ze dit onbemande systeem zo zou omarmen.

Helaas is het nog even wachten op haar echte operationele vlucht. De 4 Reapers en bijbehorende grondsystemen komen naar verwachting eind dit jaar binnen. Maar van vervelen zal geen sprake zijn. “Er is nog genoeg te doen voor het squadron dat nog volop in oprichting is. Wat mijn taak precies gaat zijn, weet ik nog niet. Vandaag is mijn eerste werkdag en die begon vanwege de hevige sneeuwval helaas vanuit huis met een Telestick en MS Teams, hahaha. Deze week hoop ik vanuit het zuiden toch naar Leeuwarden te kunnen reizen om op de eerste plaats eens kennis te maken met mijn nieuwe collega’s.”