Tekst André Twigt
Foto Phil Nijhuis en Valerie Kuyper

‘En routine wordt het nooit’

‘Wat is er aan de hand’, appte een verontruste inwoner van Rotterdam onlangs. 2 grote donkere heli’s boven de stad bezorgen sommige Maasstedelingen in de vroege avond een nieuwsgierig, onbestemd gevoel. Is er reden tot paniek? Welnee, helemaal niet. De mannen van het 300 Squadron zetten in de Waalhaven mariniers per fastrope af op een schip. En zoals altijd doen ze dat snel, soepel en vooral veilig.

Tijdens de boarding beleeft ook de loadmaster hectische momenten.
Boardingoperatie tegen de skyline van Rotterdam.

Lastig bereikbare plekken

Slechts een enkeling heeft het genoegen de oefening van luchtmacht en marine van dichtbij te volgen. Voor wie het weten wil: de actie verliep gesmeerd. Dat mag je verwachten, want de Maritime Special Operations Forces en het Defensie Helikopter Commando (DHC) zijn aan elkaar gewaagd. Sterker, de Cougars van het 300 Squadron gelden binnen de luchtmacht als hofleverancier van helisteun aan speciale eenheden. En daarop zijn ze op thuisbasis Gilze-Rijen natuurlijk best trots. Met behulp van een soepel en zacht aanvoelende (voor meer grip) fastrope personeel op lastig bereikbare plekken neerzetten, geldt als 1 van de specialiteiten die de dames en heren helibemanningen in huis hebben. 

Zicht op de fastrope spot van ongeveer 3 bij 3 meter. Rechts: De operator geeft hier het teken dat de fastrope kan worden losgekoppeld.

Vaak zijn er piraten of drugssmokkelaars in het spel

Kwetsbaar voor kogelvuur

Per fastrope je entree maken, mag er voor de leek misschien makkelijk uitzien. Maar dat is schijn. Zeker wanneer je in het écht een schip wilt enteren. Vaak zijn er dan piraten of drugssmokkelaars in het spel. “Types die in het ergste geval met geweld willen verhinderen ingerekend te worden”, begint loadmaster sergeant 1 Jan. “Dat is slecht voor de mariniers, maar ook voor ons. Ondanks hun ballistische bescherming blijven helikopters kwetsbaar voor kogelvuur. Je wilt dan ook zo kort mogelijk in de buurt van het schip verblijven.” Bij boardings moeten de betrokkenen daarom absoluut op elkaar zijn ingespeeld. Reden waarom dit type operatie vrij regelmatig ook met heli’s wordt geoefend. 

De oefening aan boord het offshoreschip Amazon leverde en een-tweetje tussen luchtmacht en marine op.

Afstand schatten gebeurt puur visueel en op ervaring

Obstakels

Hoverend heel dichtbij het werkelijk gigantische offshoreschip Amazon in de Rotterdamse Waalhaven, kunnen de weinige oplettende toeschouwers de rol van de loadmaster makkelijk volgen. Via een lange bocht nadert de Cougar vloeiend de 3 bij 3 meter grote fastrope-spot. Die zit op het dak van de brug en dichtbij het grote heliplatform voor op het schip. Veel ruimte voor fouten is er niet. Vanuit de vrachtdeur werpt Jan een laatste blik naar buiten. Altijd moeten hoofd- en staartrotor vrij blijven van obstakels. Minimale afstand: 5 meter. Dichterbij komen, is te riskant. Afstand schatten gebeurt puur visueel en op ervaring. Voor aspirant-loadmasters en -vliegers voelt die 5 meter als heel dichtbij. En je bent volgens Jan heel wat vluchtjes verder voordat je die afstand daadwerkelijk durft aan te houden. “Dat vergt gewenning.” Intussen daalt de eerste marinier af. Nummer 2 zit al klaar. Snel, snel… bij het enteren is verrassing een belangrijk argument.

Op voor de tweede ronde. In de Rotterdamse Waalhaven werd de fastrope drill 2 maal beoefend.

Intussen gieren de zenuwen door zijn keel

Tricky

Hoverend in de buurt van het schip is het spitsuur voor de mariniers. Eenmaal compleet beginnen zij meteen aan de instap. Daarbij breken ze eventuele tegenstand desnoods met geweld. Dat laatste is aan boord van de Amazon relatief. Want de vijand bestaat uit hier en daar opgestelde kartonnen doelen. De helibemanning blijft dit keer dichterbij de werkelijkheid. Nabij scheepsinstallaties manoeuvreren is gewoon tricky. Daarbij moeten de mariniers (vanwege COVID-19 werden de operators verdeeld over 2 heli’s) veilig het toestel kunnen verlaten. Laatste check van Jan voordat ze niet-gezekerd afdalen, bestaat eruit te kijken of het persoonlijk wapen van de uitstappers over de rand hangt. Komt een wapen aan de riem klem te zitten, dan schiet-ie vaak weer los. Maar intussen gieren de zenuwen de operator door zijn keel. Dichtbij het hoogtepunt van de actie mag er domweg niets verkeerd gaan. Zeker niet wanneer de operators met het touw stevig tussen handen en voeten geklemd, 16 meter afdalen. Wie valt, valt hard.

Met de bewapening in de deuropening is een Cougar niet helemaal weerloos wanneer hij in de buurt van een vijandelijk schip opereert.
Operators van de Maritime Special Operations Forces zijn gespecialiseerd in het doen van een interventie.

Soms moet ter plekke opnieuw een calculatie worden gemaakt

Boetseren

Voor iedere boardingsoperatie plaatsvindt, moet een helibemanning eerst zijn huiswerk doen. Zomaar ergens naartoe vliegen en ter plekke een operatieplan boetseren, is er niet bij. Sowieso moet vooraf de gunstigste locatie voor de drop off duidelijk zijn. Daarvoor raadpleegt de helibemanning nog weleens Google Maps en andere open bronnen. Ook willen kapitein-vlieger Rens en zijn collega-vlieger exact weten welke vliegrichting de gunstigste nadering oplevert en welke obstakels er eventueel zijn. Om niet tegen de zon in te hoeven kijken, kiest hij er dit keer voor vanuit het zuiden aan te vliegen. “In het echt probeer je zolang mogelijk ongezien te blijven. Met al die obstakels in het havengebied lukt dat wat minder.” Tijdens de vlucht is de cockpitbemanning naast het vliegen ook bezig met vermogensberekeningen. Omdat omgevingstemperatuur en luchtdruk daarop invloed hebben, moet soms ter plekke opnieuw een calculatie worden gemaakt. “Ook wanneer er tijdens het belastende hoveren een motor uitvalt, moeten we in staat zijn daarop goed te reageren.” Van een afstandje lijkt het allemaal een makkie, maar zegt Rens, “met special forces werken, is en blijft een kwestie van aandacht. Routine wordt het in ieder geval nooit.”