Tekst Jopke Rozenberg-Van Lisdonk, André Twigt, luitenant-ter-zee 2OC Vanessa Strijbosch en Arno Marchand
Luchtmacht ‘op alle scenario’s voorbereid’
De enorme veiligheidsoperatie rond de nucleaire top die in Den Haag werd gehouden, was noodzakelijk, zei Plaatsvervangend Commandant der strijdkrachten luitenant-generaal Hans Wehren voorafgaand aan de NSS. De komst van veel wereldleiders op Schiphol en Den Haag vroeg daarom. ‘Het hele pakket was noodzakelijk om de veiligheid te garanderen. Dan moet je op alle scenario’s zijn voorbereid.’ En dat was Defensie en daarmee de luchtacht, zo bleek maar al te duidelijk.
Onderschepping
Tijdens de NSS staan de F-16’s in verhoogde staat van paraatheid. De Quick Reaction Alert (QRA)-taak die normaliter bij toerbeurt vanaf vliegbasis Leeuwarden of Volkel draait, is op beide bases actief. ‘Daarbij vliegen we op gezette tijden met F-16’s boven Nederland om de reactietijd bij incidenten te verkorten’, vertelt kapitein Martijn van het 313 Squadron.
Tijdens de eerste dag van de NSS onderscheppen F-16’s van Volkel een vrachtvliegtuig dat zonder toestemming vanuit Amerika het Nederlands luchtruim binnenvliegt. De jachtvliegers escorteren het vliegtuig vervolgens naar de Duitse grens, waar het zelfstandig zijn weg naar Frankfurt vervolgt. Martijn: ‘Behalve de verhoogde paraatheid is ons werk in principe niet anders dan normaal. Tijdens een QRA staan we het hele jaar 24 uur per dag, zeven dagen per week paraat om ongeïdentificeerde vliegtuigen te onderscheppen.’
Tankvluchten
Om de vluchtduur van de F-16’s te verlengen, voorzien KDC-10 van het 334 Squadron de jagers in de lucht van brandstof. Ook de tankvliegtuigen zijn urenlang in de lucht te vinden. ‘Om de drie kwartier hing er weer een F-16 onder ons toestel voor een tankbeurt’, vertelt boomoperator sergeant-majoor Jurgen Pompe. Het werk van de KDC-10 crew was niet anders dan normaal. ‘Behalve dat we nu operationeel boven Nederland vlogen want dat komt eigenlijk nooit voor.’
Luchtruimbewaking op Noordzee
Niet alleen boven land draagt de luchtmacht bij aan de veiligheidsoperatie van de NSS-top. Ook aan boord van Zijner Majesteits schepen voor de kust van onder andere Noordwijk en Scheveningen laat de luchtmacht zich zien. Aan boord van patrouillevaartuigen Zr.Ms. Holland en Zeeland staan twee NH90’s van het 860 Squadron stand by. De helikopters zouden alleen in actie komen wanneer er een beroep gedaan wordt op de Special Forces-mariniers, bijvoorbeeld voor militaire bijstand. Maar de NH90’s blijken ook van waarde voor bijvoorbeeld boardings. Zo trekken ze er met aan boord een multidisciplinair inspectieteam op uit voor een papierinspectie op een boorplatform. Vlieger luitenant-ter-zee 2OC Wesley Haas genoot er wel van: ‘Bijzonder dat we dit doen voor de kust van je eigen land. Mooi om mee te maken.’
Vanaf zee vindt ook nog op een andere manier luchtbewaking plaats. Het Luchtverdedigings- en Commandofregat Zr.Ms. De Zeven Provinciën zoekt met haar radar het luchtruim af naar afwijkende vliegbewegingen. Ook dit gebeurde onder leiding van het Air Operations Control Station Nieuw Milligen.
Snuffelen bij wereldtop
Ook op de grond draag de luchtmacht haar steentje bij in de beveiliging en bewaking. Speurhonden en hun geleiders werken zij aan zij met die van de marechaussee en politie. De luchtmacht zet twee soorten in: Explosive Detection Dogs (EDD) zijn gespecialiseerd in het vinden van explosieven in bijvoorbeeld gebouwen, voertuigen en kleine gebieden. De Route Overwatch Search Dogs zijn opgeleid voor het opsporen van explosieven in grotere gebieden. ‘Een hele uitdaging, maar hartstikke mooi dat we met ons vak een bijdrage kunnen leveren aan de veiligheid van deze top’, zegt Explosieven speurhondengeleider sergeant Dick Zwaagman. Samen met zijn EED-hond Ayla, en met collega hondengeleiders van de vliegbases Leeuwarden, Gilze-Rijen en Woensdrecht, is hij een week lang in touw.
Het wakende oog over Nederland
Wat er ook in de lucht gebeurd, niets ontgaat de radar van de AWACS. Want niet alleen land- en luchtmacht, maar ook de bondgenoten van de NAVO doen mee aan de bescherming van het Nederlandse luchtruim tijdens de NSS. Vanaf Geilenkirchen Air Base zette de NATO E-3A Component AWACS radarvliegtuigen in. Aan deze operatie werkten ook de Britse E-3D en de Franse E-3F Component mee. Ter ondersteuning van de luchtradars op de grond voerden ze gezamenlijk acht vluchten uit. Daarvan merkte niemand in Nederland iets. Bij het in kaart brengen van het vliegverkeer in de wijde omtrek van de Haagse top opereerden de radarvliegtuigen op grote hoogte. De AWACS- bemaningen ontging niets. Zo waren ze er snel bij toen een Amerikaanse vrachtkist door de beveiligde zone wilde vliegen. Tactical director luitenant-kolonel Peter Geubbels toont zich tevreden over het verloop van de bijstand. AWACS toestellen zorgden tijdens een van de belangrijkste evenementen van de afgelopen jaren voor absolute controle van het luchtruim. ‘Ik ben blij met hoe het is gegaan. Het had niet beter gekund.’
