Achter de schermen

…bij de afdeling Zeden van de brigade Recherche

‘Dat werk van jullie zou ik nooit kunnen!’, horen de collega’s van de afdeling Zeden vaak. “Misschien schrikt het onderwerp kinderporno mensen af”, oppert opperwachtmeester Floor. Maar zeker weten doet de zedenrechercheur van de brigade Recherche in Eindhoven dat niet. Beelden van kinderporno zijn natuurlijk ook verre van prettig om te bekijken, “zeker als er geluid bij zit”. Maar aan de andere kant motiveert het werk juist enorm om een ontuchtpleger of een grote downloader van de straat te halen. “Als dat lukt, voel je je erg nuttig.”

De afdeling Zeden valt onder de afdeling Specialistische Opsporing van de brigade Recherche. Zij is verspreid over 3 verschillende locaties in het land: Eindhoven, Apeldoorn en Schiphol. Samen vormen ze 1 team, dat bestaat uit 16 mensen, inclusief teamleiding. Behalve ontucht met kinderen handelen de zedenrechercheurs van de Koninklijke Marechaussee ook onderzoeken af naar onder andere aanranding, verkrachting en openbare schennispleging.

Scroll naar beneden en kom meer te weten over het werk van de afdeling Zeden.

Tekst: kapitein Henny de Boer | Foto’s: sergeant Aaron Zwaal

Win-win

De zedenrechercheurs zijn in eerste instantie gericht op hun eigen regio. Voor Eindhoven is dat bijvoorbeeld Eindhoven Airport, de Generaal-majoor De Ruyter van Steveninckkazerne in Oirschot en de Koninklijke Militaire Academie in Breda.

Buiten kantooruren handelen ze piketmeldingen in het hele land af. Dat is soms een eind rijden, maar dat maakt het werk wel interessant, benadrukt Floor. “Je praat met militairen uit allerlei vakgebieden en van verschillende rangen. Van soldaat tot generaal.” 

Ook nemen ze zedenzaken van de politie over. “Dat is een win-win-situatie: de politie is blij met extra handen en wij kunnen onze kennis en vaardigheden op peil houden. Maar als er weer een defensiegerelateerde zaak binnenkomt, dan gaat die voor, want dat is onze hoofdtaak.” 

Militaire verdachte

Binnen Defensie betreffen de werkzaamheden van de zedenrechercheurs onderzoeken naar zedenfeiten met een militaire verdachte, op militair terrein, op een luchthaven(terrein), in een missiegebied of in het Caribisch gebied.

Centraal in het onderzoek staat waarheidsvinding. “We houden constant een open vizier over mogelijke scenario’s om een tunnelvisie te voorkomen.” Het is uiteindelijk aan de rechter om te bepalen of iemand schuldig is of niet. De zedenrechercheurs leveren ‘alleen’ het dossier met bevindingen aan bij de officier van justitie. En die besluit om wel of niet tot vervolging over te gaan. 

Floor: “Het allermoeilijkste vind ik als de waarheid niet boven tafel komt. Dat betekent namelijk dat een verdachte ergens mee wegkomt of valselijk beschuldigd is. Beide varianten zijn heftig. Hetzelfde geldt voor de aangever. Diegene die hem of haar iets heeft aangedaan blijft ongestraft of het verhaal is onwaar.”

Verhoor

Naast de kerntaak Opsporing volgen collega’s van Zeden de opleiding ‘Handelen in zedenzaken’ op de Politieacademie en velen voltooien ook de opleiding ‘Verdieping op Verhoor’. En dat is niet voor niets. “In deze functie neem je veel verhoren af, dat moet je leuk vinden”, legt de opperwachtmeester uit. “In een onderzoek hangt namelijk veel af van het verhoor. Het gaat vaak om een 1-tegen-1-verhaal. Het is dus belangrijk dat je zo’n verhoor tactisch goed opbouwt.”

Informatief gesprek

Na een melding die niet acuut is, volgt er in eerste instantie een informatief gesprek. Hierin vertelt een aangever globaal wat er is gebeurd. De zedenrechercheur kijkt of er sprake is van een strafbaar feit. Daarna wordt uitgelegd wat de (on)mogelijkheden en de procedures zijn. “Wij geven nooit adviezen over vervolgstappen. Mensen moeten doen waar ze zich zelf goed bij voelen. Soms kiezen mensen ervoor om geen aangifte te doen om een gebeurtenis snel achter zich te laten. Of ze kiezen voor bemiddeling, die wij uitbesteden aan een externe organisatie.”

A tot Z

Het leuke aan het werken bij de afdeling Zeden is de diversiteit en zelfstandigheid, vertelt Floor enthousiast. “We draaien het hele onderzoek van A tot Z zelf. Vanaf het moment dat een melding binnenkomt, tot het moment dat we het dossier inleveren bij de officier van justitie. We doen bijvoorbeeld huiszoekingen, analyseren in beslag genomen materiaal, luisteren gesprekken af en gaan naar meldingen toe."

Soms gaan ze bijvoorbeeld zelf gegevensdragers in beslag nemen bij iemand thuis. Zoals bij een persoon die kinderporno heeft gedownload op zijn pc en via zijn IP-adres in beeld is gekomen. “Als je aanbelt, heb je geen idee wat je zult aantreffen of hoe mensen zullen reageren. Boos, overstuur of juist ontdaan. Dan is het zaak om zelf rustig te blijven en alles goed uit te leggen, want je wil niet dat de zaak escaleert.”

Naar huis

Floor neemt zaken mentaal bijna nooit mee naar huis. Maar heel soms blijven bepaalde nare beelden toch in haar hoofd hangen. “Dan denk ik bah, daar is het weer. Gelukkig is dat altijd bespreekbaar en kan je altijd bij collega’s terecht. We werken in een hele veilige werkomgeving.” En daarnaast heeft iedereen voor de zekerheid jaarlijks een gesprek met een psycholoog.

Een zaak die haar nog altijd is bijgebleven gaat over misbruik van een minderjarig meisje, te jong voor een eigen aangifte. “De zaak is me altijd bijgebleven doordat de moeder, die de aangifte heeft gedaan, daar 2 dagen voor nodig had. Zoveel viel er te vertellen. Het greep me vooral aan door de jonge leeftijd van het meisje, de duur van het misbruik en het feit dat de pleger iemand uit haar vertrouwde omgeving was.”  

Beelden

De collega’s hebben veel beelden en zaken voorbij zien komen en zijn niet zo gauw meer ergens van onder de indruk. Ze komen de gekste seksuele voorkeuren tegen, maar gek wil niet zeggen dat het strafbaar is. Ook zijn de collega’s gewend om heel vrij te praten over seks en alles precies te benoemen. In een onderzoek wil je tenslotte exact weten wat er is gebeurd. Maar niet alle aangevers of verdachten voelen zich meteen op hun gemak bij het benoemen van bepaalde lichaamsdelen en handelingen. De rechercheurs moedigen mensen dan ook aan om de tijd te nemen en de gebeurtenis in hun eigen woorden te vertellen.

Preventie

De afdeling Zeden doet niet alleen onderzoek, maar geeft ook voorlichting in het land aan defensiecollega’s. Zo weet iedereen hen te vinden en wijzen ze commandanten erop dat zij een meldingsplicht hebben bij strafbare feiten. Ook probeert Zeden mensen zo bewust te maken van risicovolle gedragingen. “We willen voorkomen dat militairen onbedoeld gekke dingen doen die hun carrière kunnen schaden.” Wat voor de een lollig bedoeld is, kan voor een ander bedreigend overkomen. Niet iedereen beseft welke gevolgen een ‘grap’ of het delen van een grappig bedoeld plaatje in een app-groep kan hebben. Mensen kunnen bijvoorbeeld hun Verklaring Omtrent Gedrag verliezen, een vereiste voor een functie bij Defensie.