…adjudant Michaël, afdeling Beveiliging BSB
Het Forensisch- en Opsporingsteam van de KMar heeft in Oekraïne onderzoek gedaan naar mogelijke oorlogsmisdaden voor het Internationaal Strafhof in Den Haag. De KMar heeft, met ondersteuning van specialisten van andere krijgsmachtdelen, een bijdrage geleverd aan het veiligstellen en onderzoeken van bewijsmateriaal. De Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten van de Marechaussee verzorgde de beveiliging van het FO-team. Tweede teamleider adjudant Michaël van de afdeling Beveiliging BSB blikt terug op de missie.
“Vanwege de beelden van verwoestingen op televisie, de berichten over lichamen in de straten en over massagraven hebben we ons vooraf op het ergste voorbereid. Er werd ingezet op een hoge dreiging. We zouden immers verantwoordelijk zijn voor de bewaking en beveiliging van de collega's die bewijsmateriaal van oorlogsmisdaden moesten verzamelen, zodat zij veilig konden werken. Voorafgaand en tijdens de inzet brachten we het werkgebied in kaart en bepaalden we de risico's. De grootste uitdaging voor ons ter plaatse was de grootte van de groep waarmee we samenwerkten en iedereen veilig van A naar B vervoeren. Daarnaast hadden we soms een korte reactietijd, omdat de opdrachten redelijk snel veranderden.
Gelukkig viel de dreiging in de praktijk mee. Oekraïne is een enorm groot land. De Russen waren ver van ons verwijderd. Soms ging wel een aantal keer per dag het luchtalarm af en dan moesten we schuilen in een bunker. Maar je zag dat het normale leven weer op gang kwam: de winkels gingen open en mensen zaten op het terras. Hoe groot is dan het contrast, als je weet dat er op 6 uur rijden hard wordt gevochten. De sporen van de oorlog waren goed zichtbaar. Met autobanden hadden de Oekraïners bijvoorbeeld onontplofte munitie gemarkeerd. Ook zag je loopgraven, bunkers, kapotte bruggen, uitgebrande tanks, flats met een hap eruit en compleet verwoeste gebouwen. Het was duidelijk te zien tot hoever de Russen waren opgerukt.
Voor mijn gevoel hebben we een succesvolle en unieke missie gedraaid. Ik vond het een hele uitdaging. We werkten in een heel ander werkgebied met een heel andere dreiging dan bijvoorbeeld in Arabische landen. IS had een andere manier van oorlogvoering, zij maakten onder andere gebruik van heel andere wapens. Je was daar als westerling ook een target. Nu werkten we tussen de strijdende partijen in. Ook was de samenstelling van ons team bijzonder: bewaken en beveiligen in combinatie met opsporing. Dat had ik nog niet eerder meegemaakt. De samenwerking verliep prima. Het ijs was snel gebroken. Als we een locatie bezochten, gingen wij eerst op onderzoek uit, zodat de opsporingsspecialisten op een veilige manier konden werken. Ze hebben goede dingen kunnen doen.
In het begin van de missie was het voor ons eerst even zoeken. Maar ik denk dat we als Marechaussee uiteindelijk iets hebben neergezet waar we trots op mogen zijn en waar nog lang over gesproken gaat worden. We hebben een mooi product geleverd en echt onze handen uit de mouwen gestoken. Iedereen deed waar hij goed in was en alles verliep in samenspraak, waarbij de veiligheid vooropstond. De Oekraïners gaven aan erg tevreden te zijn over het werk dat we verrichtten en vroegen zelfs of we niet langer konden blijven. We hebben ook met de lokale bevolking, normaal wat gereserveerder, contact gelegd en ze hulp geboden. Zo namen we extra lunchpakketten mee en hebben we bijvoorbeeld medische goederen achtergelaten. Daar waren ze superblij mee. Dat is mooi om te zien."
In de bijna 20 jaar die ik nu bij de BSB werk, ben ik in veel landen geweest waar het op z'n zachts gezegd niet leuk is. In Afrikaanse landen, Irak en Afghanistan heb ik gezien wat een oorlog teweeg kan brengen. In Oekraïne sprak ik met een politieagent. Hij toonde mij zijn huis, dat helemaal met de grond gelijk was gemaakt door de Russen. Het was gebeurd toen hij net zijn dienst startte en niet thuis was. Hij verloor in een keer zijn hele familie. Een stukje verderop was hij begonnen met het maken van een nieuwe slaapplaats voor zichzelf. Je bent er voor opgeleid en erop voorbereid om in hoogrisico- en oorlogsgebieden te werken, maar zo'n verhaal doet natuurlijk wel wat met je. Het is indrukwekkend, hard en wreed.
Voor het thuisfront is een missie als deze wel pittig. Toen ik mijn vrouw vertelde dat ik naar Oekraïne zou gaan, was het eigenlijk de eerste keer dat ze zei dat ze niet blij was. De beelden op televisie en de ellende die wordt beschreven zorgen ervoor dat alles een stuk dichterbij komt. Als ze het niet zien, maken ze zich minder druk, dat was nu niet het geval. Het is een mindset die je niet kunt veranderen. Daarbij komt nog dat Oekraïne relatief dichtbij Nederland ligt, je rijdt er met de auto zo naar toe. Gelukkig zijn we niet in gevaar geweest en hebben we weinig meegekregen van de gruwelijkheden, zoals die in de media zijn beschreven. Alhoewel de verhalen die je hoort en het omgevingsbeeld duidelijk maken dat er weldegelijk iets aan de hand is."
