Achter de schermen

…bij het Multidisciplinair Interventieteam (MIT)

De moord op advocaat Derk Wiersum in september 2019 vormde het droevige startsein voor de oprichting van het Multidisciplinair Interventieteam (MIT). In de politiek was al eerder gepleit voor een steviger aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit, maar na de moord op Wiersum - de advocaat van de kroongetuige in het liquidatieproces Marengo - werd de aanpak nog urgenter: er moest snel méér gebeuren tegen de ontwrichtende werking van zware misdaad.

En zo werd het MIT geboren: een samenwerkingsverband van 6 moederorganisaties: politie, Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst (FIOD), Douane, de Koninklijke Marechaussee/Defensie, Openbaar Ministerie en de Belastingdienst. Ze werken samen als één overheid. Lid van het Programmateam MIT kolonel Jan Trompert van de Marechaussee: “Samen kunnen we veel hardere klappen uitdelen aan criminele sectoren door die gecoördineerd op verschillende fronten aan te pakken.” Volgens Trompert was die coördinatie op deze manier met 6 partijen er voorheen niet. “Dit is absoluut vernieuwend.” 

Meer weten over het MIT? Scroll naar beneden.

Tekst: kapitein Henny de Boer | Foto’s: Rob Gieling

Urgentie

De dreiging van de ondermijnende criminaliteit is in de loop der jaren toegenomen. Criminelen verdienen steeds meer geld en geven dat niet alleen meer uit aan feesten, dikke auto’s en mooie spullen. Ze investeren hun kapitaal in hun criminele ‘bedrijven’, maar ook in ‘gewone’ bedrijven en bijvoorbeeld onroerend goed, om verder te kunnen groeien. Het is een business waar miljarden in omgaan, met schimmige geldconstructies om het illegaal vergaarde vermogen wit te wassen. Bovendien schuwen deze zware criminelen grof geweld niet. “Drugscriminelen huren bijvoorbeeld motorbendes in om ambtenaren te intimideren, of kopen ambtenaren om om informatie te lekken of de andere kant op te kijken”, schetst Trompert de gevaren. “Dit ondermijnt het vertrouwen in onze rechtsstaat.” Het grootste gevaar is dat de onderwereld steeds machtiger en gewelddadiger wordt en steeds meer invloed kan uitoefenen in de bovenwereld. 

Opbouwfase

Momenteel zit het MIT in een opbouwfase. Trompert: “Het MIT bestaat nu uit zo’n 100 FTE en we willen groeien naar circa 200 eind dit jaar. Dan moet het MIT operationeel zijn, met een kern, die we steeds verder uitbouwen tot een volwaardig MIT. Uiteindelijk willen we groeien naar zo’n 400 FTE.” De meeste functies gaan naar de politie met 192 FTE omdat daar ook de bedrijfsvoering en ondersteuning is belegd; de Marechaussee krijgt er 32. Dit personeel komt bovenop de huidige sterkte van de 6 moederorganisaties. Dus het MIT is een toevoeging met een eigen budget.

Na een plaatsing van circa 3 jaar bij het MIT keren medewerkers in principe weer terug naar hun eigen organisatie, verrijkt met de kennis, ervaringen en het multidisciplinaire netwerk dat ze hebben opgebouwd bij het MIT.

De organisatie is momenteel tijdelijk gehuisvest in een vleugel van een politiebureau in Gorinchem, al werken veel mensen nu nog thuis vanwege corona. Om iedereen te kunnen huisvesten wordt gezocht naar een centrale locatie in of nabij Utrecht.

Fenomeen

Waar de moederorganisaties vooral optreden naar aanleiding van een incident, handelt het MIT meer vanuit een fenomeen. “Kijk bijvoorbeeld naar de aanpak van in Nederland geproduceerde synthetische drugs”, legt Trompert uit. “We proberen dit fenomeen op verschillende manieren te bekijken, en kijken dan op welke manieren dat fenomeen kan worden aangepakt, en stellen bepaalde interventies voor. Dat kan bijvoorbeeld een voorstel voor nieuwe wetgeving zijn, een advies aan een branchevereniging, een opsporingsonderzoek of een gerichte controleactie. Kortom, met alle mogelijkheden die het MIT heeft vanuit de moederorganisaties, maar ook met andere publieke of private partners.”

Het MIT experimenteert al met de nieuwe werkwijze in zogeheten MIT-labs. Dat zijn kleine teams die elk werken aan een nieuwe aanpak van hardnekkige problemen op het gebied van zware ondermijnende criminaliteit. Zoals wapenhandel, identiteitsfraude en financiële of logistieke facilitators van criminelen. Vakspecialist opsporing Rik van de Marechaussee werkt binnen het MIT-lab dat criminele geldstromen onderzoekt op luchthaventerreinen. Er wordt namelijk veel contant geld via de lucht vervoerd, al zijn er weinig vondsten. “We treffen geregeld drugs aan, maar weinig cash. Terwijl een lijntje cocaïne of xtc-pil niet met pin wordt betaald.” Na een grondige analyse van de gehele vervoers- en bankketen ter plaatse, zijn inmiddels de eerste controles geweest. Het signaal is afgegeven dat de autoriteiten dit steviger gaan aanpakken. “Het zou mooi zijn als we de zware misdaad een hak kunnen zetten.”

Pijlers

Het MIT rust op 3 pijlers: data-analyse, intelligence en interventies. Dat betekent dat de organisatie op zoek is naar veel uiteenlopende functies, zoals rechercheurs, dossiervormers en planners voor de intell. Voor het multidisciplinaire datacenter hebben ze specialismes als data-analisten en software-engineers nodig, en voor de staf ondersteunende functies als HR, communicatie, facilitair management en juristen. Het is de bedoeling dat de moederorganisaties binnen het MIT straks alle info kunnen én mogen delen. Samen beschikken zij over veel denkkracht en informatie om criminele organisaties op meerdere fronten tegelijk aan te pakken.

Binnen het MIT levert elke organisatie haar eigen expertise. Bij de KMar betekent dat met name kennis van identiteitsdocumenten voor het bestrijden van identiteitsfraude. Trompert: “Ook heeft de KMar een belangrijke informatiepositie in havens en op luchthavens, zijn we goed vertegenwoordigd in het Caribisch gebied en hebben we kennis van de bredere Defensieorganisatie. Deze kennis, expertise en bevoegdheden vormen een belangrijke meerwaarde voor het bestrijden van ondermijning.”

Zingeving

Het bestrijden van ondermijning klinkt als een nuttige taak, en dat is precies waarom mensen voor deze organisatie kiezen, vertelt Trompert. “We hebben bijvoorbeeld mensen uit het bank- of verzekeringswezen die bewust kiezen voor het MIT, om ondermijning te bestrijden. Het draait om zingeving.” En dat merkt Trompert ook in de bevlogenheid van de nieuwe eenheid. “Het is heel mooi om met zo’n enthousiast team te werken. Het zijn allemaal pioniers, die de drive hebben om gezamenlijk zware criminaliteit aan te pakken.” Ook Rik is enthousiast. “Iedereen neemt veel kennis, ervaring en een netwerk mee. Daardoor krijg je hier toegang tot ontzettend veel informatie. Dat is echt magnifiek. Daarmee willen we samen iets positiefs neerzetten. Misdaad mag niet lonen.”