Achter de schermen

…bij de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO)

Terwijl het gros van Nederland peentjes zweet voor de televisie, proberen collega’s van de Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) het hoofd vooral koel te houden. Voor hen betekent deze langverwachte voetbalzomer een bomvol rooster en volle focus. “Bij calamiteiten is het een kwestie van heel snel schakelen.”

Ja! Hij is zeker een groot voetbalfan. Maar dat hij niet alle wedstrijden vanuit eigen tuin, met een biertje in de hand kan kijken? “Ach, risico van het vak. En op die momenten wil ik stiekem ook gewoon hier zijn.”

Majoor Henk van Ee is in het dagelijks leven Chief Operations bij het Landelijk Tactisch Commando (LTC), maar als de spreekwoordelijke ‘shit the fan hits’ wisselt hij razendsnel van pet en neemt hij plaats op de stoel van SGBO-commandant. Een nevenfunctie die hij nu zo’n 3 jaar vervult. 

Scroll naar beneden voor een kijkje in de SGBO-keuken!

Tekst: kapitein Charlotte Snel | Foto’s: Herman Zonderland en sergeant Aaron Zwaal

Crisis

De Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden is een staf van 12 tot 14 KMar-collega’s die bijeen worden gebracht bij grootschalige incidenten en de preparatie van geplande grote evenementen. Aan tafel schuiven onder andere collega’s van intell, bewaken en beveiligen, mobiliteit, interventie en communicatie aan. Samen managen zij de effecten van een crisissituatie op tactisch niveau. Daarbij kwalificeren en prioriteren zij de verschillende risico’s en werken scenario’s uit.

Maatregelen

Van Ee: “Wij schatten een scenario razendsnel in: wat is er aan de hand, hoe groot zijn de gevolgen en wat hebben we nodig om deze te beperken? De SGBO kan op- en afschalen als daar vanuit een incident of calamiteit aanleiding voor is. Daarnaast kunnen verschillende maatregelen genomen worden om de situatie beheersbaar te maken. Denk aan het oproepen van extra personeel, het regelen van materieel, openen van alarmroutes of inzetten van bijstandseenheden. Alles om de reguliere operaties in het land te ontlasten.”

EURO2020

Jaarlijks wordt de SGBO zo’n 6 tot 8 keer opgeroepen. Dit kan acuut zijn, dus bij plotselinge dreiging als terreur of uit de hand gelopen rellen. Of preparatief, bij geplande evenementen. Denk aan het MH17-proces, de boerenprotesten, de klimaatactie van Greenpeace op Schiphol en op dit moment bij het Europese Kampioenschap voetbal. Ofwel, EURO2020.

Supporters

Al begin 2019 werd besloten dit evenement voor te bereiden met een SGBO, vertelt Van Ee. “Van heinde en verre zouden supporters naar de Johan Cruijff Arena komen waar 3 groepswedstrijden en de achtste finale worden gespeeld. Die mensen komen veelal via de luchthaven het land in en moeten, na de nodige alcoholische consumpties, ook op een veilige manier weer het land uit. Een omvangrijke operatie op het gebied van handhaving, openbare orde en de samenwerking met verschillende partners zoals de Nationale Politie, luchthaven en KNVB. Het SGBO is ingeschakeld om de situatie in te schatten en alles in goede banen te leiden.”

Beperkingen

Er zou in eerste instantie een tijdelijke terminal worden gebouwd, bemand met extra personeel waar supporters met speciale EK-vluchten aan zouden komen en op de bus naar het Amsterdam konden stappen. Snel en overzichtelijk. Maar ja, corona. Het EK werd een jaar opgeschoven en in plaats van tienduizenden buitenlandse supporters, trekt het evenement er door alle beperkingen dit jaar slechts een kleine 5.000 per wedstrijd. Van Ee: “Niks vergeleken met de tienduizenden reizigers die we op Schiphol die dagen sowieso al zien.”

Risicoberekening

Hoewel de dienstdoende marechaussees deze supportersstroom dus prima kunnen verwerken, werd toch besloten de SGBO intact te houden om de lang lopende samenwerking met ketenpartners niet te onderbreken. In ieder geval voor de eerste poulewedstrijd, Nederland-Oekraïne, die op 13 juni 2021 werd gespeeld.

Een kwestie van risicoberekening, stelt Van Ee. “Oekraïne heeft een vrij fanatieke supportersgroep en daarnaast komt het merendeel per vliegtuig het land in. Voor ons als marechaussee spannender. Vanuit Oostenrijk en Noord-Macedonië werd er meer met de auto gereden.”

De achtste finale die aanstaande zaterdag in Amsterdam wordt gespeeld tussen Wales en Denemarken is voor de KMar-operatie vooralsnog niet als risicowedstrijd aangemerkt. Op grond van de huidige intell zal de SGBO de inzet en organisatie van de KMar-taakstelling tot vrijdag preparen en, wanneer het intell-beeld niet wijzigt, overdragen aan de ‘staande organisatie’. Te weten de Chief Operations (CHOPS), de kernstaf Current OPS en brigades Grensbewaking en Politie & Beveiliging op Schiphol.

Korte lijntjes

Ook wanneer de supporters het luchthaventerrein verlaten houden Van Ee en zijn SGBO-collega’s nog een oogje in het zeil. Maandenlang is er intensief overlegd met externe partners zoals het NCTV, de gemeentes Haarlemmermeer en Amsterdam en uiteraard de politie. Van Ee: “De lijnen zijn kort. Signaleert iemand iets of dreigt de situatie ergens uit de hand te lopen dan komt dat ook bij ons terecht.” Het zwaartepunt van de SGBO ligt desalniettemin op de momenten voor en na de wedstrijd. En tussendoor? Dan mag er van de commandant best even verantwoord ontspannen worden. “Dat grote scherm bij ons gaat echt wel aan!”