Hoe handel ja als marechaussee in het heetst van de strijd? In deze rubriek vertellen collega’s over een bijzonder moment tijdens de dienst. Een moment waarbij het er echt op aankomt.
Het is alweer 25 jaar geleden: de vliegramp in Eindhoven met de Belgische C-130 Hercules waarbij 34 mensen omkwamen en 7 mensen gewond raakten. Het toestel kwam destijds in aanvaring met een zwerm vogels en stortte neer. Persvoorlichter kapitein Stan Verberkt weet het nog als de dag van gisteren. Hij was op het moment van de Herculesramp wachtmeester-1 medewerker Politiedienst bij de brigade Eindhoven en werd opgeroepen. Voor KMarMagazine blikt hij terug op de fatale gebeurtenis.
Wat deed je op het moment van de ramp?
“Het was een mooie zomeravond op 15 juli 1996. Iets na half 7 in de avond werd ik gebeld of ik met spoed naar vliegbasis Eindhoven wilde komen. Er was zojuist een ‘kist gecrasht’ met een groot aantal slachtoffers. In de korte rit van mijn huis naar de basis probeerde ik mij een voorstelling te maken van hetgeen ik zou aantreffen. Mijn mogelijke scenario’s kleurden donkerder bij het zien van de enorme zwarte rookpluimen die uit die richting kwamen. Later bleek dat mijn ergste voorstelling in het niet viel bij hetgeen ik zou gaan zien.
Naast de landingsbaan op de militaire basis lag een inmiddels aan de voorzijde uitgebrand Hercules C-130 militair transportvliegtuig. Er omheen was het een drukte van jewelste. Brandweerlieden, ambulancepersoneel, marechaussees en politieagenten. Er werden op dat moment nog lichamen uit de buik van het toestel gedragen. Hierop volgde een triage, gewond of overleden. Overleden personen werden bedekt met een laken, de gewonden werden per ambulances vervoerd naar de omliggende ziekenhuizen, onder begeleiding van motorrijders.”
Wie zaten er ook alweer aan boord?
“Zoals later bleek had een Hercules van de Belgische Luchtmacht, op verzoek van hun Nederlandse collega’s, het militaire fanfarekorps van de Koninklijke Landmacht opgehaald in Italië. Zij kwamen terug na een optreden op een muziekfestival in de Noord-Italiaanse stad Modena. Aan boord zaten 37 leden van het korps en de 4-koppige Belgische bemanning. Bij het landen was een zwerm vogels in de motoren gekomen waardoor deze uitvielen en het vliegtuig neerstortte. Hierbij braken vleugels en propellers af en ontstond een enorme brand. Later werden er 170 dode vogels geteld in de buurt van het toestel.
De communicatie omtrent hoeveel personen er in het toestel zaten was onduidelijk. Op het moment dat de brandweer het veilig genoeg vond om het toestel binnen te treden, zagen zij dat er veel meer mensen aan boord waren dan alleen de 4 bemanningsleden. Op deze avond kwamen 32 mensen om het leven. 2 zwaar verbrande slachtoffers overleden enkele dagen later. 7 leden van het fanfarekorps overleefden de Herculesramp.”
Wat was jouw taak?
“Ik merkte dat bij het zien van deze beelden er een soort onwerkelijke roes ontstond. Je wilt er naartoe, je wilt meehelpen, er toe doen. Maar dat is werk voor brandweer- en ambulancepersoneel, ik kreeg andere taken toebedeeld. Ik heb onder meer geholpen bij het inrichten van een mortuarium ter plaatse.”
Waar werden de slachtoffers naartoe gebracht?
“De overledenen werden naar een hangaar op de basis overgebracht, onder andere ter identificatie. Tezamen met andere collega’s onderzocht en registreerde ik de (militaire) kleding en zaken die de overledenen bij zich droegen. Het was belangrijk om de slachtoffers goed te identificeren, om de nabestaanden zo snel mogelijk te kunnen informeren over het lot van hun dierbaren.
Het zien van dode mensen, sommigen met ernstige verbrandingen, krijgt nog meer impact op het moment dat je een foto van familie of kinderen in hun portemonnee aantreft. Dan komt het dichtbij. Ook de geur, een combinatie van chemische lucht en verbrand vlees, blijft lang hangen. Dat vergeet je nooit meer.”
En toen moest er sectie worden verricht…
“Laat in de avond kwam vanuit het Openbaar Ministerie de opdracht om sectie te laten verrichten op de 4 bemanningsleden bij het Nationaal Forensisch Instituut in Rijswijk. De volgende ochtend ging ik met een andere collega op weg naar Rijswijk om de bevindingen van de patholoog-anatoom op te tekenen voor het proces-verbaal.
De patholoog-anatoom onderzocht de 4 stoffelijke overschotten om te achterhalen welke mogelijke oorzaken tot het overlijden hebben geleid. Hij keek daarbij naar zaken als uiterlijk letsel. Tijdens de sectie benoemde hij zijn bevindingen en ik zat naast de snijtafel om die direct te noteren.
Na afloop van de onderzoeken door de patholoog-anatoom heb ik zijn voorlopige onderzoeksverslag (visum repertum) samen met mijn proces-verbaal van bevindingen overgedragen aan de onderzoeksleiding.”
Had je nog andere taken?
“Binnen het inmiddels geformeerde onderzoekteam werden allerlei taken uitgezet. Ik heb onder meer getuigen gehoord om de toedracht van het ongeval te achterhalen. Ook was ik belast met de coördinatie van de op de plaats delict aangetroffen persoonlijke en militaire goederen van de slachtoffers. Na de registratie en identificatie werden die aan de nabestaanden overhandigd. Hieronder vielen ook de muziekinstrumenten.
De nabestaanden hadden veel behoefte om bij de uitvaart van hun dierbare, zijn of haar muziekinstrument op de kist te leggen. Veel instrumenten waren beschadigd en zwart van het roet. Deze werden door de inzet van diverse instrumentenwinkels binnen zeer korte tijd weer toonbaar gemaakt zodat wij ze op tijd bij de nabestaanden konden afleveren. Een dankbare taak.”
Wat gebeurde er na de uitvaarten?
“In de tijd daarna vonden vele onderzoeken plaats door allerlei instanties. Zo heeft een onderzoekscommissie voor het ministerie van Binnenlandse Zaken alle betrokkenen gehoord. De opnames van al die gesprekken heb ik samen met enkele collega’s uitgetikt. Dan krijg je mee hoe iedereen het heeft beleefd, van brandweer tot luchtmacht. In totaal ben ik behoorlijk lang bij de zaak betrokken geweest.
In de nasleep werd in het algemeen enorme aandacht besteed aan zaken die niet goed waren gegaan bij het optreden op het vliegveld. Ik heb gezien dat, nadat bekend werd dat er meerdere personen in het toestel zaten, iedereen keihard zijn of haar best heeft gedaan om mensen te redden. Tijd en omstandigheden doen er niet toe als het erop aankomt.”
Hoe heb je de gebeurtenissen verwerkt?
“25 jaar later zijn de scherpe kantjes van mijn beleving inmiddels verdwenen. Ik heb er gelukkig over kunnen praten met naasten en collega’s, waardoor ik de zaak goed heb verwerkt. Dat geldt helaas niet voor iedereen. Maar nu ik opnieuw de gebeurtenissen zo goed en zo kwaad als het kan probeer terug te halen, komt zelfs de geur van destijds terug. Sommige dingen zullen je altijd bijblijven.
Op 15 juli zal ik de 25-jarige herdenking bijwonen bij het monument op de vliegbasis, dat daar 5 jaar geleden is ingericht. Van elke organisatie zijn enkele betrokkenen uitgenodigd om stil te staan bij de ramp en de slachtoffers te gedenken.”
Ben of ken jij een collega die iets bijzonders heeft meegemaakt tijdens de dienst? Een moment waarbij ‘het erop aankwam’? Laat het ons weten via kmarmagazine@mindef.nl.
