'Marechaussees treden de-escalerend op'
Boerenprotestgroep Farmers Defence Force had een landelijke protestdag aangekondigd voor 22 juli tegen de stikstofmaatregelen. De boodschap aan de burger luidde: blijf thuis als je niet per se de weg op hoeft. Ondertussen bereidde de Koninklijke Marechaussee zich voor op diverse scenario’s, met extra materieel en mensen. Uiteindelijk bleef het rustig rond de luchthavens en andere locaties waar de KMar verantwoordelijk is voor de openbare orde. Maar niet voorbereiden was geen optie.
FDF had van de veiligheidsregio op die dag toestemming gekregen om op het plein voor de ingang van Schiphol Plaza te demonstreren, onder bepaalde voorwaarden. Maar zouden ze komen? En zo ja, zouden ze de beperkingen respecteren? De Marechaussee was die bewuste dag in elk geval op alles voorbereid: op de Koningin Máximakazerne was een Staf Grootschalig en Bijzonder Optreden (SGBO) operationeel om de reguliere operaties in het land te ontlasten. Hierin zaten onder meer liaisons van de luchthaven Schiphol, de gemeente Haarlemmermeer en de politie Noord-Holland om - indien nodig - razendsnel beslissingen te nemen.
Onaangekondigd
Daarnaast was er op Schiphol extra personeel ingezet om de wegen rond de luchthaven af te kunnen zetten. Er waren extra Amaroks, en ook YPR’s en shovels stonden binnen handbereik. De inzet was niet voor niets tot in de puntjes voorbereid. De boeren hadden deze maand namelijk eerder van zich laten horen op terreinen waar de Marechaussee de openbare orde handhaaft: 3 juli op Groningen Airport Eelde, 6 juli op Eindhoven Airport en Maastricht Aachen Airport en 8 juli op Schiphol. De ene keer kwamen ze ’s middags, een andere keer ’s avonds laat of ’s nachts. En alle keren onaangekondigd. Bovendien kwamen ze met zwaar materieel: zo togen ze op 10 juli naar Schiphol met maar liefst 80 tractoren.
Alarmroutes
Majoor Henk van Ee, algemeen commandant van de SGBO, benadrukt het belang van de voorzorgsmaatregelen van de KMar op 22 juli: “Het allerbelangrijkste is dat de luchthavenprocessen gewoon door kunnen gaan. En dat we geen grote ophopingen krijgen van gestrande passagiers en luchthavenpersoneel, met eventuele onrust als gevolg. Daarnaast moeten de noodhulpdiensten natuurlijk te allen tijde hulp kunnen verlenen, waardoor zogenoemde alarmroutes altijd toegankelijk moeten zijn. Bovendien zijn opeenhopingen van grote groepen mensen momenteel onwenselijk in verband met COVID-19.”
Tieners
De KMar stond de hele dag paraat, maar de boeren reden uiteindelijk uitsluitend naar het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in Bilthoven. Toch vindt Van Ee het mooi om te zien hoe gemotiveerd en professioneel de KMar-collega’s op straat klaar staan voor eventuele acties. “Bij de boeren heb je te maken met jonge jongens, soms tieners, die op die tractoren zitten. Deze jonge mensen hebben vaak onvoldoende inzicht in de gevaren van zo’n groot landbouwvoertuig. Als het mis gaat kan dat levensgevaarlijke situaties opleveren. Dus het is zaak dat wij ons verstand goed gebruiken en de-escalerend optreden. En dat doen de collega’s heel goed, dat hebben we afgelopen keren ook laten zien.”
De collega’s van Van Ee luisteren volgens de majoor goed naar de wensen van de betogers en blijven rustig, professioneel en zakelijk in de omgang met de demonstranten. “Ik heb diep respect voor de manier waarop zij ad hoc beslissingen moeten nemen. Ga er maar aan staan als er ineens vele demonstranten en tientallen tractoren voor je neus staan. Zij vertegenwoordigen de KMar op een goede manier. En zijn er tot nu toe steeds in geslaagd om de boeren zelfstandig te laten vertrekken. Uiteindelijk is dat ook wat je wilt. Ook de boeren hebben er geen baat bij als de zaak uit de hand loopt. Alleen bij Eelde zijn demonstranten erin geslaagd door een hek heen te rijden en over de landingsbaan te rijden. Dat is gelukkig tot nu toe de enige keer dat ze vernielingen hebben aangericht.”
Protestorganisaties
Ook al gebeurde er op 22 juli niets rondom de luchthavens, de inzet is volgens Van Ee niet voor niets geweest. “We zijn verantwoordelijk voor openbare orde en veiligheid op luchthavens. In nauwe afstemming met onze ketenpartners zorgen we dat we voorbereid zijn om op te kunnen treden indien nodig”, licht hij toe. “Daarnaast is onze planvorming weer helemaal geüpdatet, en hebben we deze zorgvuldig met de lokale gezagen afgestemd. Het is niet onwaarschijnlijk dat de komende tijd meer demonstraties volgen. Niet alleen van boeren, maar er zijn allerlei protestorganisaties die momenteel van zich laten horen, zoals Viruswaanzin, Black Lives Matter, Extinction Rebellion en de gele hesjes.”
Elke keer geldt opnieuw: geen voorzorgsmaatregelen nemen is geen optie. Van Ee: “Zodra we kennis nemen van een demonstratie, maken we meteen een scan van de eventuele impact op de taakstelling. Wat voor organisatie is het? Hoe gedragen ze zich en wat voor middelen hebben ze tot hun beschikking? We blijven alert en plannen wekelijks vooruit. Elke week staat er een SGBO op piket om snel op te treden bij grootschalige incidenten en onveilige situaties te voorkomen. Onze geactualiseerde plannen liggen klaar, zodat we 24/7 adequaat kunnen ingrijpen.”
