HRB oefent predictive profiling
Het is woensdagmorgen, 09.00 uur. Op Den Haag Centraal is de ochtendspits in volle gang. Treinen komen tot stilstand en uit de openglijdende gele deuren stromen honderden forenzen de stationshal in. Mannen met aktetassen, vrouwen in mantelpakjes haasten zich naar de uitgang, terwijl hipsters, studenten en toeristen rustig door de hal slenteren. Plots tikt marechaussee-2 Niels zijn ranggenoot Marcel op de schouder. Zijn lippen bewegen nauwelijks als hij wat zegt, maar zijn collega luistert aandachtig en volgt zijn blik.
Hun ogen blijven rusten op een man die, een slordige 50 meter bij hen vandaan, een moment eerder tegen een pilaar leunde en een krantje las. Nu loopt hij weg, maar het AH-tasje dat hij bij zich had, blijft staan. De mannen van het 3e peloton Hoog Risico Beveiliging (HRB), die nonchalant tegen de ruit van de Starbucks stonden opgesteld, komen meteen in actie. Ze zijn ongewapend, gekleed als burgers en vallen niet erg op tussen de andere mensen op het station. Niels neemt het voortouw. Hij zet de pas er in en onderschept de man.
Methodiek
"Het is nu de truc om op de juiste manier het gesprek aan te gaan", legt directeur Leen van der Plas van SoSecure uit. De ex-politieman is expert in predictive profiling. Hij werkt samen met de Koninklijke Marechaussee, begeleidt de oefening en houdt samen met opperwachtmeester Arian vanaf een afstandje in de gaten hoe alles verloopt. Van der Plas: "Ze moeten leren mensen op de juiste manier te benaderen, precies de juiste hoeveelheid druk te zetten om de persoon die afwijkend gedrag vertoont informatie te ontfutselen, zonder de boel te laten escaleren."
Afwijkend gedrag herkennen, dit koppelen aan een mogelijke dreiging en vervolgens de juiste interventie plegen; dat is waar het bij predictive profiling om draait. Arian: "We willen onze mannen en vrouwen leren effectief grote mensenmassa's op normafwijkend gedrag te scannen. Door proactief te handelen kan een criminele of terroristische actie in een vroeg stadium ontdekt worden."
Aanslagen verijdelen
En dat is hard nodig. Nice, Parijs, Berlijn, Brussel en Londen. Ook in Nederland zijn voorzorgsmaatregelen getroffen. Daarom bewaken en beveiligen leden van de HRB objecten met een hoog risico profiel, zoals overheidsinstellingen. "Onze aanwezigheid moet een aanslag voorkomen dan wel in de kiem te smoren", legt Arian uit.
De man die zijn AH-tas 'vergeten' was, heeft zich inmiddels door zijn antwoorden en gedrag verdacht gemaakt. Niels en Marcel vermoeden dat het weleens om een zogenaamde 'dry-run' kan gaan, een actie waarbij iemand, vaak in voorbereiding op een aanslag, probeert te peilen hoe de autoriteiten zullen reageren op een bepaalde situatie. Arian kapt de casus af, complimenteert de mannen en stuurt hen terug naar hun post. "We hebben vandaag verschillende cases voorbereid waarin de mannen het tegen onbekende tegenstanders moeten opnemen, zoals de man met de AH tas. Alles om zoveel mogelijk situaties na te bootsen, waarin ze deze vaardigheden kunnen oefenen en evalueren in een 'echte' hoog-risico omgeving, waardoor ze geprikkeld worden."
Signalen oppikken
Van der Plas, die de 'acteurs' uit zijn netwerk rekruteerde, knikt bevestigend. "Normafwijkend gedrag is plaats-, tijd-, en cultuurgebonden. Je moet mensen trainen dit soort signalen op te pikken en vervolgens juist te interpreteren. Hier op het station is het bijvoorbeeld raar als mensen overal foto’s van staan te maken, een tas achterlaten of langere tijd op een perron staan terwijl ze alle trams of treinen aan zich voorbij laten gaan."
Niels en Marcel, die hun plek bij de Starbucks inmiddels weer hebben ingenomen, zijn blij met de oefening. "Je leert hier scherp te zijn op afwijkingen van de norm en vervolgens op de juiste manier op mensen af te stappen. Door die confrontaties vaak te oefenen, leer je situaties beter in te schatten en dat is, zeker als we dit in het echt uitvoeren, erg nuttig."