‘Vrouwen krijgen een eerlijke kans’

Krijgt Korps Mariniers straks ook rok met rode bies?

Wat eeuwen ondenkbaar was, kan vanaf 1 januari 2017 werkelijkheid worden: vrouwen bij het Korps Mariniers. Defensieminister Jeanine Hennis-Plasschaert heeft de principiële belemmeringen weggenomen voor dames om toe te treden tot het keurkorps. Kolonel der mariniers Frederik Swart is voorzitter van de CZSK-werkgroep Introductie Vrouwelijke Mariniers. Deze heeft de afgelopen tijd onderzoek gedaan naar de wijze van uitvoering van het besluit. Op 1 november presenteert hij zijn bevindingen.

Als Groepsoudste en commandant van het Marine Training Command in Doorn weet Swart qua Korps Mariniers van de hoed en de rand. En van de rode bies, een belangrijk symbool van het Korps Mariniers. Dat deze straks ook kan prijken op een rok, is voor velen onvoorstelbaar. Vraag er oud-mariniers naar en het huis is te klein. Ook veel actief-dienenden moeten op hun minst erg wennen aan het idee. En toch kan het gebeuren vanaf 2017. Maar waarom ook eigenlijk niet?

Gelijke behandeling

Swart komt over als een man die de zaak weloverwogen beschouwt. Hij kent de argumenten van tegenstanders, maar kijkt ook welwillend naar de mogelijkheden. “Onze opdracht als werkgroep is: ‘make it happen, make it work’. Natuurlijk deed de aankondiging stof opwaaien. Na het besluit van de minister is de marineleiding ook meteen naar de kazernes in Doorn en Rotterdam gegaan om het toe te lichten. Zo stelde de minister niet dat er vrouwelijke mariniers móéten komen en ook niet dat er gestreefd wordt naar een bepaald percentage dames in, bijvoorbeeld, 2020. Het gaat puur om gelijke behandeling.”

Wat Swart betreft is de belangrijkste boodschap bij de verandering: aan de eisen wordt niet getornd. “Ook vrouwen krijgen straks dezelfde keuring als mannen en moeten aan dezelfde fysieke en psychologische eisen voldoen. Daar horen ook de Marinier Algemeen Selectie Test en de Praktische Officiers Selectie Test bij.”

Geen pardonregeling

De kolonel voorziet om te beginnen wel een grote fysieke hindernis voor dames om ook daadwerkelijk door te kunnen dringen tot het Korps Mariniers. “Een vrouw heeft 20 procent minder spiermassa dan een man, daardoor zal zij bij ons altijd op 80 à 90 procent van haar kunnen moeten presteren. Mannen zitten dan rond de 65 procent. Dat krachtsverschil leidt onvermijdelijk tot slijtage, blessures en meer uitval. Medische rapporten van het Amerikaanse United States Marine Corps (USMC) en de Britse Royal Marines wijzen dat ook uit.”

Swart ziet dit als een risico dat Defensie als werkgever bewust aangaat. “Je kunt het opvoeren van de inspanning aanpassen, maar de leerdoelen moeten wel gehaald worden aan het einde. Passen we het programma aan, dan doen we onszelf tekort. Er is geen pardonregeling; die heeft de vijand ook niet. Dan heb ik het nog niet gehad over de maandelijkse mindere belastbaarheid van dames en bijbehorende hormoonschommelingen. Dat alles is van invloed op het fysieke vermogen.”

Extreme omstandigheden

Maar, hoe dan ook, er zijn toch ook vrouwen in gevechtsfuncties bij andere krijgsmachtdelen in Nederland? “Tot het Korps Commando Troepen is nog geen vrouw doorgedrongen. Alleen bij de Luchtmobiele Brigade is een klein aantal dames geplaatst op een gevechtsfunctie. Maar dat is voor de duur van een plaatsing en niet zoals bij ons ‘van spijkerbroek tot pensioen’. Daarbij zijn wij overal inzetbaar, onder alle klimatologische omstandigheden.” En dat hakt erin, als de jaren verstrijken, bedoelt Swart.

Het Korps Mariniers is overigens niet onbekend met dames in de gelederen. Maar dan gaat het bijvoorbeeld om Algemeen Militair Verpleegkundigen van de vloot, die aan eenheden zijn toegevoegd. “Er zijn er die door persoonlijke ambitie best een eind mee kunnen komen, maar ze zijn niet echt in staat om op te treden onder alle extreme omstandigheden; ook de mannen trouwens niet. Fysiek zijn ze ook niet ‘cluster 6’ gekeurd.

Dame met mannelijke buddy

Naast een andere fysieke bouw en dus belastbaarheid, moeten ook praktische zaken in ogenschouw worden genomen. Zoals sanitaire voorzieningen. “Op kazernes zijn die gescheiden en in trainingssituaties hebben we dixi's, dus dat levert geen uitdagingen op. Als je echter kijkt naar de praktische training op Texel, dan kunnen we niet veel kanten op. Daar hebben we 1 centrale ruimte, met een drooghok en een groepsdouche. Dat blijft ook zo, maar dat hoeft geen problemen te geven. Ik heb dames gesproken die op Texel de introductieperiode van het Koninklijk Instituut voor de Marine hebben gedaan. ‘De eerste keer is het nieuw, daarna let je er niet meer op’, was hun reactie.”

Lig je echter bij min 40 graden Celsius te kleumen in Noord-Noorwegen, dan gelden hele andere wetten. Daarvoor kent het Korps Mariniers juist ook het buddysysteem. “Heb je een oneven aantal vrouwen in de eenheid, dan krijgt 1 dame een mannelijke buddy”, stelt Swart. “Mensen mogen niet alleen komen te staan onder dat soort extreme omstandigheden.”

Minder presteren, meer risico

Los van praktische zaken, spelen er binnen het eeuwenoude Korps Mariniers natuurlijk ook culturele aspecten. En daar zijn de mannetjesputters zeer sterk aan gehecht. De vermaarde korpsgeest is gevormd door eeuwenoude tradities en een groepsgevoel van ‘mannen onder elkaar’, wereldwijd (‘can do’) uitdagingen aangaan en ‘hard werken, hard ontspannen’. “Mannen-onder-elkaar is een andere cultuur dan mannen-met-vrouwen-erbij”, zegt Swart terecht. “Met dames erbij gaan mannen zich als haantjes opstellen en nemen ze een beschermende rol in.” Swart raadt in dit opzicht graag de film ‘GI Jane’ aan, met Demi Moore in de hoofdrol. Wat de kolonel in deze film vooral opviel, was dat mannen bereid bleken om geheime informatie prijs te geven, als daarmee een zware ondervraging van hun vrouwelijke collega zou stoppen. “Onderzoek bij het USMC toont ook aan dat heterogene gevechtseenheden minder presteren en meer risico lopen dan homogene eenheden. Dit komt juist omdat mannen anders reageren met vrouwen erbij.”

Keuze is gemaakt

De Nederlandse realiteit wordt vast minder filmisch, maar Swart wil absoluut dat het Korps Mariniers straks klaar is voor de komst van dames. “De keuze is gemaakt, wij gaan het proberen en ik kan zeggen: vrouwen krijgen echt een eerlijke kans. Het begrip marinier wordt gender-vrij”