Training morele oordeelsvorming voor P&O-adviseurs
Stel: De commandant wil graag een bekende collega binnen zijn eenheid
op een vacature plaatsen. Een probleem, de man voldoet eigenlijk niet aan de
eisen die in de functiebeschrijving staan. Hij vraagt zijn P&O (Personeel
& Organisatie)-adviseur de vacaturepublicatie naar deze collega aan te
passen. Wat doe je? Ziedaar, een moreel dilemma is geboren. Om P&O’ers
hiermee beter te leren omgaan, gaat iedere adviseur de Training Morele
Oordeelsvorming (TMO) volgen.
Om betrokkenheid te creëren voor de TMO, kregen alle hoofden P&O in
januari alvast een presentatie over de training. Maar achterover hangen en
domweg luisteren was er niet bij op de Kromhoutkazerne. Ook de hoofden P&O
werd gevraagd hun dilemma’s op tafel te gooien. Daaruit bleek dat het aantal
morele dilemma’s waar P&O’ers tegenaan lopen, behoorlijk divers is;
Iemand krijgt vier maanden voor zijn Functioneel Leeftijdsontslag (FLO) geen
Verklaring Geen Bezwaar (VGB) meer verstrekt vanwege een vergrijp dat hij
gepleegd heeft in de burgermaatschappij. Oneervol ontslaan of toch met FLO laten
gaan?;
Een medewerker in het ‘Van werk-naar-werk’-traject vraagt een studie aan die
meer kost dan waar hij recht op heeft. De studie vergroot echter wel zijn kansen
op de arbeidsmarkt aanzienlijk. Laat je hem studeren of volg je de regels?
Iemand gaat het Management Development (MD)-traject in, omdat het hem gegund
wordt. Niet omdat hij aan de regels voldoet. Zeg je daar wat van of niet?
Tijdens de TMO ‘pellen’ de adviseurs met elkaar de morele dilemma’s af
Afpellen
“De P&O-adviseur bevindt zich soms in een kwetsbare positie,” vertelt
Ankje Hovinga. Zij werkt bij de DPOD (Divisie Personeel en Organisatie Defensie)
en leidt samen met Miriam de Graaff van de Centrale Organisatie Integriteit
Defensie (COID) het project ‘Verankering integriteit binnen het P&O-domein’.
“Dilemma’s kunnen ontstaan doordat P&O’ers niet altijd onder de
leidinggevende vallen die ze adviseren, maar daar wel een directe relatie mee
hebben”, vervolgt ze. “Daarnaast hebben zij toegang tot alle personeelssystemen
en moeten daar zorgvuldig mee omgaan. Deze systemen mogen niet oneigenlijk
gebruikt worden. Ook niet op verzoek van een commandant of collega.”
Tijdens de TMO gaan de adviseurs dan ook met elkaar de morele dilemma’s
‘afpellen’. Verschillende vragen komen daarbij aan de orde. Een belangrijke is
bijvoorbeeld: van wie is het dilemma eigenlijk? In veel gevallen ligt de
uiteindelijke beslissing bij de leidinggevende en adviseert de P&O’er
slechts. Welke wegen bewandel je? En wat zijn de consequenties?
"De P&O-adviseur bevindt zich soms in een kwetsbare positie"
Negatieve besluiten
Behalve dat hij adviseert, heeft de P&O’er een uitvoerende rol in veel
personeelszaken. Dus na het advies houdt zijn taak niet op. Zo bleek tijdens de
presentatie dat adviseurs, vooral in het functietoewijzingsproces, nogal eens te
maken krijgen met zaken die niet helemaal volgens de regels verlopen.
Bijvoorbeeld een commandant die buiten de procedure om al de toezegging heeft
gedaan aan een kandidaat dat hij de baan krijgt. Op zo’n moment heeft de
adviseur een actieve rol in het proces. Laat hij het dan lopen of trekt hij aan
de bel? Kiest hij voor de laatste optie: in hoeverre is de relatie met de
leidinggevende dan verstoord? Ook moeten adviseurs soms negatieve besluiten
adviseren over mensen die ze later in hun loopbaan weer tegen gaan komen.
Gevoelskwesties
Hovinga: “Morele dilemma’s spelen zich af in een grijs gebied waar de
regelgeving onvoldoende houvast biedt. Vaak zijn het gevoelskwesties. Tijdens de
Training Morele Oordeelsvorming gaan collega’s met elkaar aan de slag met
integriteit en maken samen afwegingen. Het doel is dat besluiten en adviezen aan
de commandant meer weloverwogen tot stand komen. Belangrijk leerdoel is dan dat
je heel duidelijk onder woorden kunt brengen hóe je tot het oordeel gekomen
bent. En op welke wijze je recht doet aan alle betrokkenen, welke keuze je ook
maakt. Dan kun je je oordeel goed verdedigen tegen iedere belanghebbende.
Uiteindelijk draagt dit bij aan de verdere professionalisering van de
P&O’er.”
Opzet TMO
Iedere P&O functionaris en loopbaanbegeleider doorloopt de 1-daagse TMO
verplicht. Die van januari is het startpunt. Om het thema onder de aandacht te
houden, wonen de functionarissen jaarlijks 3 keer een Moreel Leeroverleg bij.
Daarin bespreken de P&O’ ers nieuwe morele dilemma’s en andere zaken over
integriteit.
Een extern bureau verzorgt in eerste aanleg de TMO en het Morele Leeroverleg.
Dit bureau, Governance and Integrity, heeft ook een ‘train the
trainer’-programma opgezet, zodat eigen P&O-personeel de sessie op den duur
zélf kan geven.
Behalve dat Defensie zijn P&O-functionarissen verder professionaliseert,
biedt de TMO een unieke gelegenheid om het aantal en de soorten dilemma’s
waarmee het personeel te maken krijgt, te inventariseren. Aan de hand van die
gegevens wil de projectorganisatie in de toekomst een ‘manifest’ over morele
dilemma’s uitbrengen.
