Marinevlieger ondersteunt Europese grensbewaking

'Je kijkt in deze omgeving net even anders'

Honderden vissersbootjes dobberen op het glinsterende water rond het Italiaanse eiland Pantelleria. Vanuit de cockpit van een Nederlands kustwachtvliegtuig tuurt marinevlieger LTZ 2OC (V) Mattijn van Deelen naar beneden. In opdracht van het Europees agentschap Frontex surveilleert hij samen met een Nederlands team boven de Middellandse Zee. Vanuit de lucht houden zij de vluchtelingenstroom vanuit Noord-Afrika in de gaten. “In theorie kunnen al deze bootjes mensen smokkelen.”

De gehele maand september leverde Nederland een bijdrage aan het bewaken van de Europese buitengrenzen voor de operatie Joint Operation EPN-Hermes 2014. Inmiddels is het de 4^de keer dat Nederland op verzoek van Frontex ondersteuning biedt. De focus ligt dit jaar op het Middellandse Zeegebied tussen Italië, Libië en Tunesië. Dit wordt gedaan met een Nederlands kustwachtteam dat in eigen land soortgelijke taken uitvoert. 

Honderden bootjes

“Normaal gesproken voeren wij controle- en observatievluchten boven de Noordzee uit”, vertelt Van Deelen. De marineman behoort tot de Nederlandse kustwachteenheid dat vanaf Schiphol ingezet wordt voor diverse nationale taken. “Bij deze operatie in Italië ligt onze focus op het in kaart brengen van de vluchtelingenstroom. Door de omgeving en omstandigheden is het toch net iets anders werken. In dit gebied zitten ontzettend veel vissers op zee. Tijdens onze 4 uur durende vluchten komen we honderden bootjes tegen. Ook ik als vlieger kijk dan mee of ik iets aparts zie.”

Een divers team

Tijdens de vluchtbriefing is te zien dat de individuele leden van het kustwachtteam goed op elkaar zijn ingespeeld. Gezamenlijk worden de routes en bijzonderheden besproken. Rangen en krijgsmachtdelen zijn in deze groep geen issue. “Wij gebruiken elkaars kennis en ervaring”, vertelt Van Deelen. “Ik ben bijvoorbeeld de enige marineman in dit gezelschap, maar merk daar niet veel van. Daar waar ik kan, ondersteun ik mijn collega’s hier met hun taken. We zitten hier als team en benaderen ook de operatie zo.” 

“We weten allemaal waarop we moeten letten en spelen daar op in. Dat is denk ik ook de kracht van een klein team zoals dit”, vindt de marinevlieger. Van Deelen noemt de diversiteit aan achtergronden, krijgsmachtdelen en zelfs ministeries verfrissend. “Je leert door andere ogen naar zaken te kijken. Iedereen heeft zijn eigen expertise en omdat je zo nauw samenwerkt steek je daar sneller iets van op. En zo zorg je weer voor betere inzet zoals hier voor Frontex”,vertelt de vlieger. 

Noodzaak

Volgens Van Deelen is het belangrijk dat Nederland en de andere EU-lidstaten ondersteuning bieden aan Frontex. “Door de geografische ligging hebben de Italiaanse autoriteiten veel te maken met vluchtelingen die over zee Europa willen bereiken. Gezien de hoeveelheid is het haast onmogelijk om dit als land zelfstandig op te vangen”, legt de marinevlieger uit. “Het op tijd onderscheppen van dit soort bewegingen is noodzakelijk om goede opvang te creëren, humanitaire hulp te verlenen en uiteindelijk ook om dit soort problemen bij de bron te kunnen aanpakken.”

Overvolle bootjes

Deelen zegt dat het humanitaire aspect van deze operatie zeer belangrijk is. “Het komt geregeld voor dat er kleine, slecht onderhouden vissersbootjes aangetroffen worden met honderden migranten. Zonder schoon drinkwater en voedsel zijn ze dan dagen bezig met de oversteek. Meestal zijn het mensen die duizenden euro’s betaald hebben aan een mensensmokkelaar. Iemand die hen beloofd heeft dat zij op een snelle en goede manier Europa kunnen bereiken. Ik vind het onze plicht om die mensen uit die barre situatie te helpen. Een taak die Frontex heel serieus neemt.”

De Nederlandse Kustwacht

De Nederlandse Kustwacht is een zelfstandige civiele organisatie die taken uitvoert voor 6 ministeries. Voor de operatie van Frontex heeft de Nederlandse overheid een kustwachtvliegtuig, 1 marinevlieger, 2 luchtmachtvliegers, 2 Marechaussee luchtwaarnemers, een luchtwaarnemer van Rijkswaterstaat en van de Douane geleverd. Deze operatie wordt, wat Nederland betreft, geleid door de Koninklijke Marechaussee onder auspiciën van het Ministerie van Veiligheid en Justitie.