Vliegerkruis voor Cougar-vlieger

“Als militairen kunnen we meer dan we denken”

Oud-commandant van 300 Squadron kolonel-vlieger Jorik ter Veer is begin april, evenals veertien andere militairen, onderscheiden voor moedig optreden tijdens een uitzending. In dit geval Uruzgan. Dat gebeurde op de Van Ghentkazerne in Rotterdam. De toenmalige kapitein leidde in december 2009 een even ‘tijdkritische’ als risicovolle helikoptermissie om een Talibanleider en diens trawanten gearresteerd te krijgen. Hij ontving daarvoor het Vliegerkruis.

^{Tekst: Jack Oosthoek | Foto boven: sergeant-majoor Christian Schrik}

De operatie waarbij Jorik, tegenwoordig werkzaam op het ministerie van Defensie in Den Haag, betrokken was mocht er wezen. Na een sinterklaasviering wordt in de nacht van 5 op 6 december 2009 rond 02.00 uur op zijn slaapkamerdeur geklopt. Even later zit hij om de tafel met stafleden van Task Force 55, een Special Operations Force-eenheid. In een quala – een ommuurde woning – in de buurt overnacht een Talibanleider die moet worden gearresteerd, omdat hij hoog genoteerd staat op een lijst met Most wanted persons.

Weinig geslapen

“De intentie was om met Cougars, Apaches en operators van de Task Force 55 een deliberate detention operation uit te voeren”, legt Jorik uit. “Ze vroegen me hoe snel dat kon worden geregeld… Nou, het was midden in de nacht, iedereen had de dagen ervoor veel gevlogen en weinig geslapen en de volgende dag zouden we niet vliegen. Daarnaast was het pikkedonker zonder maan, een situatie waarin onze nachtzichtapparatuur nauwelijks werkt. De limieten stonden vliegen niet toe. Bovendien zou die boef beslist niet vrijwillig meegaan. Er waren kortom onzekerheden, onduidelijkheden, vragen en overwegingen. Door de grote risico’s voelde ik me niet comfortabel om snel te vertrekken. Aan de andere kant hadden we door onze maandenlange aanwezigheid in het gebied een goede band opgebouwd met Task Force 55. We wilden graag helpen, hoe lastig het ook zou worden.”

Verrassing en snelheid

En zo gebeurt na ampel beraad. Bij het krieken van de dag vliegen drie Cougar en twee Apaches naar Kamp Holland bij Tarin Kowt. In de buurt ligt de quala met de slapende Talibanleider. In de tactiek om hem te overmeesteren staan verrassing en snelheid centraal. “Ik kon goed leven met het plan”, herinnert Jorik zich. “We kenden en vertrouwden elkaar en hadden vaker samengewerkt.”

Na take-off keren de heli’s snel terug: mission abort. Volgens nieuwe informatie bevindt de Talibanleider zich waarschijnlijk elders. Er komt een nieuw plan op tafel. De heli’s gaan opnieuw de lucht in, maar voor de tweede keer mission abort vanwege opnieuw actuele inlichtingen. Besloten wordt om de missie in de schemering sowieso uit te voeren.

Doelwit zijn drie quala’s. Jorik: “We naderden zo laag mogelijk om in één keer over de rand van de vallei te komen, een soort duinrand. Zo zou de Taliban verrast worden. Lastig was wel dat wij de landingsplaats pas laat zouden waarnemen en tegen de zon in moesten kijken. Toch lukte het om te landen. In de achtertuin van de quala’s met naast mijn Cougar de Apaches. Het ging heel snel. We kwamen bijna terecht op een Afghaan die het land bewerkte. Acht man werden gevangengenomen, maar of de boef erbij was… Ik kan er niets over zeggen.”

Pionieren en doorzetten

Snel vliegen de heli’s weg om geen vuur aan te trekken. Ondertussen komt via de radioverbinding informatie binnen over vluchtende personen, onder wie mogelijk de Talibanleider. Wist hij dat de heli’s zouden komen? Was het toeval? Jorik weet het nog steeds niet. Uiteindelijk worden twee vluchtende mannen gevangengenomen. Tegelijkertijd halen de resterende Cougars de operators met nog eens acht gevangenen uit het dorpje. Einde missie.

“Het netwerk van de Taliban was door deze actie in elk geval tijdelijk een slag toegebracht”, weet Jorik. Vanwege het geheime karakter ervan kan hij geen mededelingen doen over het uiteindelijke resultaat.”

Meer dan we denken

Jorik noemt de operatie ‘een intense ervaring in pionieren en dóórzetten met een groep’. “Je leert met z’n allen grenzen verleggen.” Ook deed hij nieuwe ervaringen op in leiderschap onder moeilijke omstandigheden, optreden met helikopters en inzet van het luchtwapen. “Als militairen kunnen we meer dan we denken.”

Dat hij soms aan (grote) gevaren blootstond, relativeert hij. “Ik ben simpel geconfronteerd met de risico’s van een uitzending. Vooral heli-landingen vormen soms een enorme uitdaging. En: ben je aan ’t hardlopen op het Nederlandse kamp en slaat een raket in op een plek waar je zojuist langskwam…. Ook is een van onze Cougars niet lang na de actie beschoten. Gelukkig overleefde iedereen het”, aldus Jorik die veertien jaar na dato nog steeds uitnodigingen ontvangt van opleidingsinstructeurs om nieuwe ‘luchtmachters’ bij wijze van leerzame les te vertellen over zijn ervaringen in Afghanistan.

Erkenning en inspiratie

Jorik noemt de onderscheiding een mooie erkenning en een inspiratie om lastige situaties niet uit de weg te gaan. Graag onderstreept hij dat hij de missie samen met collega’s uitvoerde. “Weliswaar was ik de leidinggevende, maar íedereen leverde een bijdrage en presteerde in Uruzgan boven zijn of haar kunnen. Misschien had de totale bemanning van 300 Squadron een onderscheiding moeten krijgen. Daarom was ik blij met de aanwezigheid van een DHC-detachement op de Van Ghentkazerne. Dat dit voornamelijk bestond uit collega’s van die bewuste uitzending, symboliseerde het teamwork in Afghanistan.”