‘100 seconden leken een eeuwigheid’

Bevrijders Taipan gedecoreerd

13 jaar geleden is het alweer, de kaping van het Duitse containerschip Taipan bij Somalië. De bevrijdingsactie die volgde trok wereldwijd aandacht. Op 5 april 2010 steeg de Lynx-boordhelikopter Turtle Flight op van Hr.Ms. Tromp. Aan boord 3 bemanningsleden en 6 mariniers met volle bepakking. “Het was passen en meten of we iedereen en alles konden meekrijgen”, zegt de toenmalige tactical coördinator (TACCO) luitenant ter zee 1 Eric. De deelnemers aan de bevrijdingsactie werden onlangs gedecoreerd.

Vorige week maandag ontvingen hij en vlieger luitenant ter zee 2OC (V) b.d. Yvonne voor hun ‘moedig en beleidvol optreden’ het Vliegerkruis uit handen van defensieminister Kajsa Ollongren. “Een onwaarschijnlijk grote eer. De laatste keer dat marinevliegers met het Vliegerkruis zijn gedecoreerd, was voor wapenfeiten uit de Tweede Wereldoorlog”, aldus Yvonne. Ook boordschutter en sensoroperator sergeant ODOPS Mark, nu luitenant ter zee 2, en sergeant-majoor van de mariniers algemeen Mike, destijds marinier 1, stonden aangetreden op de Van Ghentkazerne in Rotterdam. Zij kregen van de minister het Kruis van Verdienste.

YouTube

Onlangs waren ze, in de aanloop naar de ceremonie, voor het eerst weer als ploeg bij elkaar op het ministerie van Defensie. Ze hadden elkaar in die samenstelling niet meer gezien, maar de band is nooit verdwenen. Na een paar minuten zijn ze weer terug op die Tweede Paasdag van 2010 en vullen ze elkaar moeiteloos aan. “Om te zeggen dat ik er heel veel mee bezig ben geweest de afgelopen jaren? Nou nee”, bekent Mark. “Ik heb er echt een aantal jaren niet aan gedacht, tot deze procedure begon te lopen." Ook Mike, toenmalig lid van de Unit Interventies Mariniers (UIM), stond er lange tijd niet echt bij stil. “Mijn zoontje is nu op een leeftijd dat hij vraagt waarom ik een medaille krijg. We hebben samen naar het filmpje op YouTube gekeken (meer dan 1 miljoen views, red.), dus hij heeft er nu wel beeld bij.”

Juiste moment, juiste plaats

De geschiedenis verdwijnt snel uit de hoofden van mensen, merkt Eric. “Ik heb een aantal keer op de Nederlandse Defensie Academie ons verhaal verteld. De bevrijding van de Taipan? Het zegt de jeugd vaak niets meer.” Vandaar dat hij en de anderen blij zijn dat er op deze wijze weer aandacht komt voor die bijzondere bevrijdingsactie voor de kust van Somalië. Al relativeren ze, zoals wel vaker bij militairen die een onderscheiding ontvangen, hun eigen rol.

“Wij vormden toevallig het boarding-team. Op het juiste moment op de juiste plaats”, vult Yvonne aan. “Voor mij was het helemaal toeval, omdat ik een collega verving. Maar ik weet zeker dat ook ieder ander de bevrijding succesvol had uitgevoerd. We wisten wat we aan elkaar hadden. We hebben uitgebreid kunnen oefenen en waren inderdaad aan elkaar gewend.”

Haken en ogen

Toch zaten er behoorlijk wat haken en ogen aan de actie, die zeer warme middag (‘zeker 30 graden en er stond geen zuchtje wind’) toen het alarm even na de lunch afging. De Tromp was onder EU-vlag (Operatie Atalanta) op zoek naar een zogenoemde dhow – een wat groter visserschip – dat als aanvalsschip kon worden gebruikt. “We waren net aan de middagrust begonnen toen de Taipan het noodsignaal uitzond, dat werd opgevangen door een Duits marinepatrouillevliegtuig. Nota bene een voormalige Nederlandse P3C-Orion!”, weet Mark.

Turtle Flight was binnen de kortste keren in de lucht. “Toen we zicht hadden op de Taipan was al duidelijk dat we weinig meer konden doen. De piraten klommen al aan boord. We zijn zo lang mogelijk blijven hangen om te observeren. Hoeveel piraten zijn er, welke wapens hebben ze?”

Dodemansknop

Terug aan boord van de Tromp was de info van doorslaggevend belang. Inmiddels was bekend dat de (Duitse) kapitein van de Taipan op de zogenoemde dodemansknop had gedrukt en dat de bemanning zich in een zogenoemde safe room had verschanst. De motoren lagen stil, maar ook de energievoorziening. Communicatie met de bemanning was er dus niet meer.

De mannen van de UIM hadden inmiddels via openbare bronnen beelden van de Taipan bekeken. “Maar elke foto was weer anders, door de opbouw met containers. Daarop konden we geen actie baseren”, legt Mike uit. Nog een belangrijk gegeven: “We zagen de piraten als een kip zonder kop over het schip rennen”, vertelt Mark. “Dat bevestigde onze indruk dat ze de bemanning niet konden vinden om ze in gijzeling te nemen.” De TACCO en sensoroperator meldden zich meteen in de commandocentrale van de Tromp met hun informatie en daar werd vervolgens toch een plan gesmeed om een bevrijdingsactie te ondernemen.

Enorme invloed

Bijzonder was dat de commandant van het marineschip, kapitein ter zee (inmiddels b.d.) Hans Lodder, alle deelnemers individueel vroeg of ze bereid waren de actie uit te voeren. Ze wisten allemaal zeker dat als er ook maar 1 iemand had getwijfeld, de bevrijdingsactie niet was doorgegaan. “Dit is waarvoor we allemaal hadden getraind, dus het was voor ons geen enkele overweging”, zegt Mike namens het UIM-team.

Het probleem zat dus niet in de bereidheid van de deelnemers, maar vervolgens wel in de beperkingen van de helikopter en de omstandigheden. “Hot and heavy (warm weer en een zwaar beladen toestel, red.)”, stelt vlieger Yvonne, “Dit had een enorme invloed op de vliegcapaciteiten.”

Voor de mariniers was een limiet aan wapens of munitie, laat staan de grootte van het UIM-team, onbespreekbaar. “We hebben vanwege het gewicht even overwogen om varend te gaan, met RHIB’s.”

Supergoed getraind

Uiteindelijk stond iedere marinier individueel, met bepakking en al, op de weegschaal en nam vlieger Yvonne de beslissing. “We pasten weliswaar net aan met z’n allen in de heli, maar toch was de Lynx bij uitstek de helikopter die dit aankon”, blikt zij terug. Zij deed voor het aanvliegen eerst een ultieme test aan de, voor de piraten, niet zichtbare zijde van de Tromp.

“Dan gaat er wel wat adrenaline door je lijf”, erkent marinier Mike. “Maar op het moment dat wij daadwerkelijk naar de Taipan vlogen, viel die spanning weg. Je vertrouwt op je team en de skills & drills die je hebt meegekregen. Laat dat heel duidelijk zijn: we waren supergoed getraind en vormden een hechte ploeg.”

Helikopter kwetsbaar

Aan boord van de Lynx hielden Mark en Eric intussen alle ballen in de lucht, Yvonne het toestel. Mark moet ervoor zorgen dat de 6 mariniers veilig per fast rope aan boord komen en tegelijkertijd de vijand bestoken met de MAG-boordmitrailleur. “We hebben uiteindelijk 100 seconden boven het schip gehangen; dan is een helikopter kwetsbaar. Het zijn maar 100 tellen, maar die leken wel een eeuwigheid”, blikt Eric terug. “Of het een groot risico was? De brug, waar de gewapende piraten zaten, lag zwaar onder vuur van Mark en de Tromp. Neem daarbij dat de piraten geen zeer goed getrainde militairen zijn, maar eigenlijk wanhopige vissers met een wapen in hun handen.”

Erkenning

Eenmaal aan boord ging het razendsnel. Een van de mannen, sergeant van de mariniers Frank, raakt weliswaar gewond, maar kan de missie volbrengen. “We hadden snel alle 10 de piraten, ook 1 die we al eerder waren tegengekomen, en hun wapens, te pakken.”

Hoewel inmiddels bekend was waar de bemanning zich aan boord bevond, duurde het toch nog een tijd voor zij hun veilige onderkomen durfden te verlaten. “Pas toen de Duitse kapitein hoorde dat er Nederlands werd gesproken”, verklaart Mike.

Nu 13 jaar later zijn ze trots op de bevrijdingsoperatie en zeker op de onderscheiding. “Supermooi, een stuk erkenning”, vindt Mike. Mark en Eric zien het als een waardering voor de gehele Marineluchtvaartdienst (MLD). Mark: “Onze MLD-collega’s zijn net zo trots als wij. We hebben er als team gestaan en dat doen we nu weer. Het laat zien dat we een bijzonder beroep hebben.”