Tekst Evert Brouwer
Foto sergeant-majoor Gerben van Es
Meetfaciliteit bij 981 Squadron laat werking antenne zien
Een antenne is een elektrisch geleidend object dat kan ontvangen en zenden. Tot zover de kennis van schrijver dezes vóór het bezoek aan de Antenne Meetfaciliteit (AMF) van 981 Squadron op Vliegbasis Woensdrecht. Samenwerking met vooral het 982 Squadron en veel experimenteren heeft geleid tot een vernuftige applicatie die de resultaten van een antennemeting zichtbaar maakt. “Deze innovatie is een mooi voorbeeld voor het ‘5th gen-denken’ bij het Commando Luchtstrijdkrachten”, vindt projectleider majoor Bas van Odenhoven.
De AMF op Vliegbasis Woensdrecht voert metingen uit aan antennes van onder meer vliegtuigen, helikopters en grondgebonden systemen van het CLSK. De uitkomsten van deze metingen zijn vaak complex en worden beschreven in een dik rapport met conclusies en aanbevelingen, grafieken en tabellen. “Het kostte de engineers van de AMF meestal veel tijd om het rapport aan de klanten uit te leggen”, legt Van Odenhoven uit.
‘Zowel de gebruiker als een medewerker staan in een virtuele ruimte’
Beter en sneller
Als hulpmiddel is nu een Virtual Reality-applicatie ontwikkeld als aanvulling op het meetrapport. “Dat bevordert het begrip, waardoor de klant de metingen beter en sneller kan interpreteren. In de applicatie staan zowel de gebruiker als een medewerker van de AMF in een virtuele ruimte. De engineer kan dan in het 3D-model de meting toelichten wat de klant als eindproduct heeft gekregen. Dit versnelt het proces aanzienlijk en is tevens een leuke en innovatieve manier om de metingen zichtbaar te maken voor onze klanten”, aldus majoor Van Odenhoven.
‘Je hebt ‘m pas door als je ’t ziet’
Wondere wereld
De apparatuur staat al gereed voor een demonstratie, maar eerst wil HTS-ingenieur Max Reuser uitleggen hoe de klanten voorheen de uitkomsten bij de AMF kregen voorgeschoteld. Voor iemand die op de middelbare school ooit één voldoende voor natuurkunde bijeen spiekte, is zo’n theorieles niets minder dan een geestelijke marteling. De hertzen, in de formaten kilo en mega, vliegen je om de oren in een geduldige monoloog. Er komen vergeefs nog een opblaasbal en een 3D-model aan te pas om de theorie te ondersteunen.
Maar dan is er de hulp van een visueel spektakel, inclusief VR-bril, dat de wondere wereld van de antennes en hun bereik voor iedereen toegankelijk maakt. Om een citaat van ’s lands beroemdste universeeldeskundige Hendrik Johannes Cruijff eens om te draaien: je hebt ‘m pas door als je het ziet.
‘Het effect zien als een antenne een kras oploopt’
En laat het daar nu ook precies voor zijn bedoeld, zegt majoor Van Odenhoven. “Er kwamen hier klanten binnen met net zulke vraagtekens in de ogen als jij. Voor gespecialiseerde technici als Max is het gesneden koek, maar juist de gebruiker moet kunnen zien wat het effect is als een antenne een kras oploopt of in een andere hoek wordt geplaatst.”
Do not paint
Reuser komt met een paar voorbeelden. Lachend: “Er staat weliswaar ‘do not paint’ op antennes van vliegtuigen, maar we zijn er Nederlanders voor om daar van af te wijken. Nee, serieus, geheel te goeder trouw wordt er soms wat veranderd. Zo wil een van de antennes van de C-130 wel eens beschadigd raken bij een landing op ruw terrein zoals in Mali. Ter bescherming is er ooit tape omheen gedraaid. Moet kunnen, toch? Wij kunnen hier dan klip en klaar duidelijk maken welke gevolgen dat heeft voor zenden en ontvangen, en daarmee mogelijk degradatie van een systeem veroorzaakt.”
‘Ter bescherming tape er omheen draaien, moet kunnen toch?’
F-16
De F-16 levert nog steeds het meeste werk op, maar dat is eindig. De F-35 dan? “Was het maar waar dat we daar wat aan mogen doen, maar de benodigde competenties zijn in ieder geval aanwezig”, mijmert de HTS-ingenieur. Dus is er ruimte voor andere klanten, zoals de AMF de nieuwe schotels voor het Defensie Grondgeboden Luchtverdedigings Commando heeft getest. En niet te vergeten ook die van de Brick II. “We zijn dus ook al met het domein space bezig”, vertelt Reuser. “We kunnen alles aan tussen 370 megahertz en 40 gigahertz. Om te vergelijken: je telefoon heeft tussen de 800 MHz en 2,5 GHz. De omvang van de meetruimte heeft natuurlijk ook wel beperkingen: de Smart-L van de fregatten past hier echt niet in. Maar voor de rest kan iedereen bij ons terecht. Graag zelfs.”
Meetresultaten aan huis
Het duurde even voordat de soft- en hardware op elkaar waren ingespeeld, maar dan heb je ook wat. Nog mooier: de VR-applicatie is een mobiel systeem, waardoor de klant niet eens naar Woensdrecht hoeft te reizen om de meetresultaten letterlijk onder ogen te krijgen. “Laptops, beeldschermen, controllers en bijbehorende apparatuur zijn zo in te pakken en te vervoeren”, weet Max Reuser.
