Luchtmachtbazen: generaal-majoor Theo ten Haaf

Wie zijn onze luchtmachtbazen? Wat houdt hen bezig, waar krijgen ze energie van en hoe vullen ze hun vrije tijd? In elk nummer stellen we één van hen aan u voor.

Wie: generaal-majoor Theo ten Haaf (62)
Functie: met functioneel leeftijdsontslag na 43 dienstjaren
Sinds: 1 augustus 2021
Thuisfront: echtgenote Giete, dochter Dynph (30), zoons Pim (28) en Joep (25), † hond Indy (15)
Woonplaats: Hoevelaken

“Ja, dat ben ik wel. Ik sla graag nieuwe paden in en bepaal ze het liefst zelf. Gebaande paden waarbij je de afslag al kunt zien, vind ik niet zo interessant. Nieuwe dingen ontdekken heeft me altijd getrokken. Op mijn vierde was ik al gek van vliegen; op mijn veertiende vloog ik zelfstandig een zweefvliegtuig. In 1998 met de Apache was ook alles nieuw. Ik was squadroncommandant van 301 toen we de eerste toestellen kregen. Tot die tijd hadden we alleen de Bölkow en de Alouette. Dit was echt totaal iets anders, de bewapening alleen al.

Met het DHC (Defensie Helikopter Commando, red.) en later met SOCOM (voluit: Netherlands Special Operations Command, red.) mocht ik een hele nieuwe organisatie opzetten. Samen zoiets opbouwen en zorgen dat het werkt, is fantastisch. En dat was echt niet mijn eer en glorie hoor, het was de kracht van het team met een gezamenlijke missie. Belangrijk is dat je denkt in mogelijkheden in plaats van in problemen. Bij mij is het glas dan ook altijd halfvol.”

“Dan denk ik direct aan de Amerikaanse kreet: ‘accomplish the mission and take care of your soldiers’. Op uitzending breng je mensen in risicovolle omstandigheden om letterlijk het verschil te kunnen maken, maar ondertussen moet je ook goed voor ze zorgen. Net als voor hun thuisfront. Mensen moeten op je kunnen terugvallen. Pamperen is niet nodig, een simpel gesprekje kan al zoveel doen. Aandacht met de vraag hoe het gaat of een bloemetje. Ik onthoud veel dingen van mensen en merk dat dat wordt gewaardeerd. De schoonmaker kennen we hier ook bij naam; kost niets, maar is toch veel leuker om op die manier met elkaar om te gaan? Met Sinterklaas vergeten we hem of haar ook niet.

Verder moet je in mijn ogen als commandant duidelijk en eerlijk zijn. Een slechte boodschap is een slechte boodschap. Maak zaken gewoon niet mooier dan ze zijn en houd geen dingen achter om de sfeer beter te houden. Mensen met dubbele agenda’s ben ik ook gauw klaar mee.

Ik sta bekend als bruggenbouwer en weet hoe ik mensen het beste bij elkaar kan brengen; draagvlak en een team creëren met oog voor de verschillen. Toen de marineheli’s overgingen naar het DHC, was men bang opgegeten te worden door het grote DHC. Maar ik heb de MLD-tradities (Marine Luchtvaartdienst, red.) bewust levend gehouden. Die hadden ze al jaren, waarom zouden die overboord moeten? Zo ook bij SOCOM waar alle kleuren van de krijgsmacht werken. Al die subculturen maken ons juist sterker en staan het gezamenlijk doel niet in de weg. Het gaat erom de verbinding te zoeken en niet de verschillen.”

“In de tijd dat we met de Belgische luchtmacht een gezamenlijke vliegeropleiding hadden, was ik vliegerinstructeur op de Marchetti; een propellervliegtuig. Ik zat met een leerling in een looping, maar hij had ’m met te weinig snelheid ingezet. Daardoor viel de kist uit de looping en begon ondersteboven naar beneden te tollen. ‘U heeft ’m, u heeft ’m?!’, riep ’ie. Waarop ik zei: ‘Ik heb helemaal niks. Wat heb je geleerd?’. ‘Gas terughalen en kist recht rollen!’; ‘Doe dat dan’, reageerde ik kalm. Hij corrigeerde en het kwam goed. Voor hem een goede les die hem veel zelfvertrouwen bracht. Anders zou dat altijd een schrikmoment gebleven zijn.”

“Dat krijg ik van dingen met hart en ziel doen. Op nummer één staat vliegen. Met een zweefvliegtuig langs de wolken omhoog klimmen, eroverheen en er dan doorheen naar beneden… fantastisch! Ik heb ook weleens tussen honderden meeuwen gevlogen. Dat was een prachtig gezicht vanuit mijn eigen bubbel. Op de Spitfire wil ik ook graag gaan vliegen. Eigenlijk vind ik alles waarin je kunt vliegen leuk.

Mijn andere passie is jagen. Afschieten doe ik alleen om de populatie te beheren. Bij teveel reeën komt de vliegveiligheid namelijk in het geding. Schieten doe ik heel zorgvuldig. Ik raak ze in één keer door de longen en het hart. Dieren moeten niet onnodig lijden. Soms ben ik een paar uur op pad geweest en schiet ik niets, gewoon omdat de positie ervoor niet ideaal was.

Ook kan ik enorm genieten van lang tafelen met mijn vrouw en onze vrienden: het bourgondische leven.”

“Je hoeft niet thuis te zijn om samen te zijn. Wij meten wat dat betreft in kwaliteit en niet in kwantiteit. Zowel mijn vrouw als ik zijn voor ons werk veel van huis geweest. Ik maakte vaak lange dagen en was zelfs een paar jaar binnenslaper – waaraan ik overigens een hekel had. Maar mijn vrouw stond altijd achter me. Zoals die keer dat ze als stewardess net weer thuis was en ik belde dat ik weg moest om te helpen bij de bosbranden in Israël. ‘Pas je wel op?’, was het eerste dat ze zei, gevolgd door ‘Heb je nog iets nodig?’. Ze doelde daarmee op het halen van cadeautjes; het was aan de vooravond van Sinterklaas.

We hebben ook een jaar in Amerika gewoond voor mijn conversie op de Apache. Twee weken nadat onze jongste geboren was, zaten we in het vliegtuig. Eerst woonden we vier maanden in een mobile home in Alabama, daarna in een huis vlakbij Ft. Hood in Texas. Ik maakte lange dagen, zag de kinderen óf bij het ontbijt óf bij het avondeten en meestal nog even bij de lunch.

Giete en ik kennen elkaar al vanaf ons zeventiende en zijn nog steeds hartstikke gek op elkaar. Ze is mijn steun en toeverlaat… een topvrouw!”

“Geloven in je eigen ideeën is heel belangrijk. Anders krijg je anderen nooit mee. Kijk, als ik met een mes in je rug loop te prikken, loop je wel. Maar stop ik daarmee, dan stop jij ook. Ik kan beter zeggen: ‘Kijk eens daarheen en zie hoe mooi het daar is’, dan loop je vanzelf. En is het nog prettiger ook. Wel moet je daarbij altijd duidelijk en eerlijk zijn, geen luchtkastelen beloven. En tot slot: bepaal samen de weg. Stippel de route niet uit voor anderen.”

“Oh dat wordt ook weer mooi. Sowieso met zweefvliegen en jagen, maar ook in kwantiteit meer bij mijn vrouw zijn. Al zullen we elkaar altijd blijven vrijlaten en nooit van acht tot vijf in de wedstrijd staan.

Ik wil me nog heel graag nuttig maken in een organisatie met een maatschappelijk doel. Ik heb onlangs een programma voor commissarissen en toezichthouders aan de Erasmus Universiteit gevolgd. Mocht ik nog gaan werken in een Raad van Commissarissen of een bestuur, dan kom ik beter beslagen ten ijs. Weet je, ons werk is altijd zo relevant geweest, het gaat echt ergens om. Ik ben dan ook geen dag met tegenzin naar het werk gegaan. Ik wil graag een bijdrage blijven leveren.”