‘Who you’re gonna call?’

Luchtmachthelikopters onmisbaar bij grootschalige brandbestrijding

Wie bel je wanneer een grote brand zich in razend tempo uitbreidt of niet te bereiken is vanaf de grond? Juist! De Koninklijke Luchtmacht. De Chinooks van het 298 Squadron voerden de afgelopen maanden ruim 240 waterdrops uit op brandhaarden verspreid over Nederland, Duitsland en in Amerika. En ondanks dat de teller richting de 2 miljoen liter gaat, zit het enthousiasme er bij de mannen en vrouwen nog steeds in. “Dat komt mede door de enorme waardering die we voor dit werk ontvangen”, erkent vlieger majoor Sander.

Het is zogezegd een geluk bij een ongeluk dat de KLu voor dit seizoen 298 als eenheid van dienst voor de zogeheten Fire Bucket Operations (FBO) aanwees. De heli’s van het squadron zijn de krachtigste in de luchtmachtinventaris en dus sterk genoeg om met de grootste Bambi Bucket (waterzak, red.) per keer zo’n 7.000 liter op de vuurhaard te storten. “Daarmee is dit de effectiefste combinatie”, zegt Hoofd Operaties 298 Sander. De aanzienlijk lichtere Cougars van het 300 Squadron zitten met buckets van rond de 2.500 liter aan hun limiet. “Het was overigens in 2014 voor het laatst dat we de waterzakken voor een echte inzet van stal haalden.”

Intensief

Wat de brandbestrijding vanuit de lucht betreft, is 2018 een uitzonderlijk jaar. 7 keer kwam bij de luchtmacht een verzoek om bijstand binnen, waarvan 1 maal vanaf Schiermonnikoog. Maar dat bleek loos alarm. Er waren natuurbranden, duinbranden, een veenbrand en branden bij afvalverwerkingsinstallaties in Emmen en Twente. Opmerkelijk was de inzet net over de grens. Op verzoek van de Duitse brandweer kwam een Chinook in actie om een natuurbrand op het terrein van voormalig vliegveld Venlo op de grens met Duitsland met 30 drops te doven. “Deze opdracht bracht bij de lokale autoriteiten meteen een momentje van bezinning teweeg”, aldus vertegenwoordiger Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland Frank Lutke. “Met de oosterburen hebben we geen convenant waarin de bijstandsverlening bij brand is geregeld. Na dit geval zal het denk ik niet lang duren voordat hierover op tafel een sluitende afspraak ligt.”

Zo kijkt de loadmaster van een Chinook naar het blussen van een brand.

Hechte band

Lutke is coördinator bij het zogenoemde heliteam van Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland. Bij brand stappen leden van de 4 man sterke unit aan boord om vliegers te adviseren hoe ze het veiligst en effectiefst een brand moeten aanvallen. Inmiddels vele inzetten verder is er volgens de brandweerman een hechte band ontstaan tussen beide partijen. “Ik beschouw de luchtmachters gewoon als échte collega’s”, typeert Lukte de samenwerking. “Telkens weer zie ik gelijkenissen tussen militairen en brandweerlieden. De no-nonsense mentaliteit, de laagdrempeligheid van het optreden; deze samenwerking verdient alleen maar lof.”

Volgens Lutke is de luchtmacht bij omvangrijke branden niet weg te denken. Sowieso omdat je met een helikopter heel gemakkelijk op moeilijk bereikbare plaatsen kunt komen. Ook van belang is het enorme effect dat grote volumes water op een brand hebben. “Door het gewicht van zulke hoeveelheden dring je diep in de brandhaard door”, aldus Lutke. “Bij de bestrijding van broeiende afvalbranden is dat een must! Onze blusvoertuigen zijn uiteraard een krachtig wapen. Maar toch komen ze ook bij dit type brand vaak niet verder dan de boel nathouden.”

Emotie

Ook korporaal 1 Sander, als heli handling instructor verbonden aan het Mobile Air Operations Team op vliegbasis Gilze-Rijen, hield een positief gevoel over aan de recente brandbestrijding. Bij brand gaan Sander en zijn collega’s snel ter plaatse om in hun rap ingerichte Forward Operating Base te assisteren bij onder meer het aanlijnen van de Bambi Bucket. “Vervolgens vertellen de mensen van de veiligheidsregio waar ze precies dat water willen hebben en vertalen wij hun wensen naar de vliegers toe.”

Het werk van Sander bij brandbestrijding beperkt zich niet tot de daadwerkelijke uitruk. Vele malen eerder trokken hij en zijn collega’s erop uit om overal in Nederland vennetjes, meertjes, kanalen en waterputten op hun bruikbaarheid voor inname vanuit de lucht in kaart te brengen.

Dankbaarheid

Aan welke brand de MAOT-specialist de meeste herinneringen heeft? “Die in de Loonse en Drunense Duinen, midden juli. Hier werkten we op een gegeven moment met 2 heli’s. Het was een speciale ervaring. Sowieso kon je de brand heel goed ruiken. En zo vaak maken we een natuurbrand ook weer niet mee.” “We hebben koolmonoxide-meters aan boord om te controleren of er nog voldoende zuurstof is om te ademen”, reageert vlieger Sander in het kader van de veiligheid. “Daarbij mogen er niet teveel roetdeeltjes in de motoren terechtkomen. Rook kan draaiende delen stroever maken, waardoor het vermogen terugloopt.”

De enorme dankbaarheid voor de inzet vanuit de maatschappij raakt hem diep. “Op Twitter liep het storm met louter positieve berichtjes” vertelt een enthousiaste Marijke van Dijk, woordvoerder bij Veiligheidsregio Noord- en Oost-Gelderland, waarmee de KLu het meeste samenwerkt. “Militaire en civiele bijstand hebben mooi laten zien waartoe ze samen in staat zijn. Ik vond het fantastisch.”

Tekst: André Twigt
Foto’s en video: Koninklijke Luchtmacht