Dit artikel hoort bij: de Vliegende Hollander 07-08 | 2018
Hoe word je ridder?
Generaal-majoor b.d. Ton Tieland legt procesverloop uit
Augustus vorig jaar valt er bij alle 7 vaste leden van het Kapittel der Militaire Willems-Orde een dikke map op de mat. Het is de voordracht voor voormalig Apache-vlieger Roy de Ruiter. Aan het kapittel de taak om te bepalen of De Ruiter de hoogste militaire onderscheiding daadwerkelijk verdient.
Het heeft een tijd geduurd. De Ruiter is sinds 2013 militair-af en werkt in Oman als instructeur-vlieger bij de politie. Zijn daden dateren uit de periode 2004-2009, toen hij 6 missies draaide in Afghanistan. Bijna 10 jaar duurde het dus voordat de luchtmacht met een voordracht kwam. “Cultuur en tijd”, verklaart Ton Tieland, luchtmachtgeneraal-majoor b.d. en lid van het kapittel, die lange periode. “Er heerst een bescheidenheid. Het idee dat ‘we gewoon ons werk doen’. Dat zie je ook in de reactie van Roy zelf. Hij vindt niet dat hij boven de rest uit steekt”, vervolgt Tieland, “En met een hoog operationeel tempo schiet zo’n voordracht er dan bij in.”
Beeld en geluid krijgen
Tieland pakt de map van tafel. “Voordat het stuk bij ons komt, zit er al heel veel tijd in. De samensteller moet gevechtsverslagen doornemen en tientallen mensen interviewen.”
De commissieleden krijgen zo’n 2 weken om alles te lezen. Die eerste analyse kan vragen oproepen. “Dan gaan we in gesprek met de getuigen. Maar het spreken met andere Apache-vliegers geeft ook beeld en geluid bij de ervaringen van Roy. Wat komt er op je af als vlieger? Wat voel je bijvoorbeeld als je beschoten wordt? We bekijken tapes en we spreken met taskforce commandanten uit Afghanistan. Wat hebben zij aan de helikopterondersteuning gehad? Hoe was de samenwerking? Dat alles geeft ons extra bagage bij de beoordeling.”
In den strijd
De daden van de voorgedragen militair moeten ‘in den strijd’ zijn geleverd en tegelijkertijd voldoen aan de 3 pijlers van de orde: moed, beleid en trouw. “Vrijwel alle vliegers in Afghanistan zijn beschoten, veel zijn een schild tussen Taliban en eigen troepen geweest maar Roy ging vaak net iets verder, zonder ooit roekeloos te worden”, benadrukt Tieland. “Ook onder grote druk bleef hij nadenken en daarnaast ontwikkelde hij nieuwe tactieken die nu nog worden gebruikt”. Het is die combinatie van eigenschappen die de MWO rechtvaardigt.
Blijk van waardering
Het kapittel is een raadgevende adviescommissie. Een benoeming kan worden geweigerd. “Maar dat is volgens mij niet vaak gebeurd. Misschien rond eerdere conflicten, toen er door de aard van het militaire optreden veel meer MWO’s werden uitgereikt.” Zelf weigeren kan ook, maar is ongebruikelijk. Het is een goed recht van de betrokkene, maar het belang van de onderscheiding overstijgt de persoon. “In dit geval is het ook een blijk van waardering voor de hele Apache-wereld”, legt Tieland uit. “Uit alle dossiers komt naar voren dat de vliegers van de helikopters een uitzonderlijke prestatie hebben geleverd.”
Proces in het kort
- Het betreffende krijgsmachtonderdeel stuurt een voordracht naar de minister.
- Het ministerie heeft een Commissie Dapperheidsonderscheidingen die de minister bijstaat en de voordracht naar het Kapittel der Militaire Willems-Orde doet komen.
- De commissieleden van het kapittel lezen het dossier en in de weken erna doen zij nader onderzoek door middel van interviews met getuigen en andere betrokkenen.
- Elk commissielid komt met een advies. Die worden uitgewisseld en besproken zodat alle onduidelijkheden uit de wereld zijn.
- De secretaris van de commissie bundelt de adviezen tot een commissieadvies dat via de minister naar de koning gaat.
- De koning besluit daarop de MWO toe te kennen aan de betrokkene.
- Bij de uitreiking op het Binnenhof speldt de koning de MWO op en slaat de betrokkene tot ridder.
Tekst: ritmeester Arthur van Beveren
