Dit artikel hoort bij: de Vliegende Hollander 12 | 2017
‘Motorbril’ voor F-16
Experiment met ‘augmented reality’ tijdens Purple NECtar
Even lijkt het erop dat sergeant-majoor Erik aan het warmlopen is voor de televisiehit Maestro. De vingers van de floormanager Ground Support Equipment van het 901 Squadron ‘grijpen’ regelmatig in het luchtledige. Voor hem staat een Pratt & Whitney straalmotor van een F-16 in levende lijve, terwijl Erik op zijn speciale bril virtueel door onderhoudsboeken en instructiefilmpjes scrollt. “Met dit hulpmiddel kunnen we een deel van opleiding, training en werk samenvoegen. Alle informatie is direct binnen handbereik”, legt kapitein Kubilay Yildirim van het innovatiecentrum CLSK AIR uit.
Voordat iedere onderhoudsmonteur direct de boeken in de prullenbak gooit: het gaat hier nog om een experiment. De eerste versie van de virtuele bril kreeg de vuurdoop tijdens het jaarlijkse innovatieplatform Purple NECtar in Amersfoort. “Dit concept is pas een week of 4 oud, we zijn er nog volop mee bezig”, verontschuldigt Yildirim zich.
Praktijkkennis
De opdracht lijkt eenvoudig: bedenk iets waarmee de technici in letterlijk 1 oogopslag oplossingen voor problemen met (de motor van) de F-16 kunnen vinden. Cap Gemini blijkt als commerciële partij geïnteresseerd in het experiment, mogelijk met het oog op buitenlandse interesse. Innovatiecentrum AIR (Ambition, Innovation, Results) van de Staf Commando Luchtstrijdkrachten levert met Yildirim de innovatiespecialist en via sergeant-majoor Erik en sergeant Tim de praktijkkennis. “We kunnen alles wel leuk in de toren in Breda bedenken, maar dan heb je kans dat degenen voor wie het is bedoeld er niets aan hebben”, concludeert Yildirim.
Virtual Reality versus Augmented Reality
De begrippen en technieken lijken op elkaar, maar er is wel degelijk een groot verschil. Bij virtual reality (VR) kijkt de gebruiker naar een virtuele, dus kunstmatige wereld. Er is geen contact meer met de echte wereld. Dit is bijvoorbeeld bruikbaar bij opleidingen. Bij augmented reality (AR) wordt virtuele informatie over een werkelijke omgeving geprojecteerd.
App
Het mag best dapper heten dat Yildirim en Cap Gemini zich presenteren, na amper 8 weken experimenteren. De eerste 4 weken gingen namelijk verloren met een plan waarvan de bedenkers toch maar afstapten. Het idee is gebaseerd op Promise-MON, waarmee landmachtmonteurs-op-missie via een veilige verbinding hulp kunnen vragen in Nederland. Tele-maintenance via een live feed is ook voor de luchtmacht mogelijk in de toekomst. “Zo ver zijn we nog lang niet”, zegt Yildirim. “We denken trouwens wel ver vooruit, zoals aan een app en een gesimuleerde 3D-omgeving waarin de monteurs kunnen werken. Zo kun je bijvoorbeeld de configuratie waarin de F-16 moet vliegen op de bril projecteren of meteen de bandenspanning in beeld brengen. Maar dat is toekomstmuziek.”
Fouten
De virtuele bril is voorlopig bedoeld als ondersteuning voor monteurs op vliegbases in eigen land. “Het is echt een hulpmiddel, heel basaal”, zegt Yildirim. “Degene die het werk moet doen, heeft alle informatie op 1 plek. Bovendien haal je er mogelijke onderhoudsfouten uit. Een monteur kan nog zo ervaren zijn, alles weten van een F-16-motor is bijna onmogelijk. Deze bril kan enorme tijdwinst opleveren, want je hoeft niet meer te bladeren in een dikke map. Je scrollt zo naar de oplossing, op pdf en op video. Je krijgt instructie on demand.”
Recept
Het is of je staat te koken met het recept voor je neus en een filmpje op Youtube op de achtergrond, ervaart sergeant Tim van vliegbasis Volkel. De ervaringen van de deelnemers aan Purple NECtar zijn belangrijk voor CLSK AIR en Cap Gemini. Yildirim: “De eerste vraag is natuurlijk of het allemaal wel werkt. Ook de effecten van het dragen van zo’n bril zijn belangrijk. We kijken dan ook naar de verschillende ervaringen van jonge en oudere gebruikers.”
Waarom dit systeem nog bedenken en ontwikkelen als de F-35 al bijna binnen is? “Voorlopig vliegt de F-16 nog wel een aantal jaren naast de F-35”, zegt Yildirim. “Dus is het goed de kennis over het toestel te borgen. Of er ook een bril komt voor de nieuwe gevechtsvliegtuigen? Als dit experiment slaagt, is dat zeker een mogelijkheid. Voorlopig richten we ons op de motor van F-16 en daarna hopelijk meer.”
Tekst: Evert Brouwer
Foto’s: Microsoft
