NH90 versus onderzeeboot

Jagen op onderzeeboten

“Als je tacco bent, wil je op onderzeeboten jagen.” Luitenant ter zee 2OC Bernd is overtuigd: hij zit op z’n plek. Dat is op moment van spreken de maritieme gevechtshelikopter NH90, hoverend boven de wateren rond zuidwest Engeland. Uit de heli-buik bungelt een sonar, op zoek naar de vijand onder het wateroppervlak. “Een onderzeeboot is een killer. Die breekt een marineschip in tweeën. En wij moeten dat voorkomen.”

Nederland had tot vorige maand 1 crew operationeel inzetbaar voor onderzeebootbestrijding met de NH90. Die bestaat uit een vlieger, tactical coordinator (tacco) verantwoordelijk voor de missie, en 1 of 2 sensor operators die de systemen bedienen. In december kwamen hier 2 bemanningen bij. De komende jaren volgen nog 5 van dit soort Anti Submarine Warfare (ASW) crews.

Scenario

De Atlantische Oceaan ligt uitgestrekt onder de helikopter. Voorin zitten vlieger luitenant ter zee (ltz) 2OC Christian en tacco ranggenoot Bernd, achterin sensor operator sergeant Dave. Aan deze 3-eenheid in opleiding de taak om – onder toeziend oog van instructeurs – de Nederlandse onderzeeboot Zr. Ms. Walrus op te sporen.

Voor alle 3 de mannen geldt dat de simulatortraining pas net achter ze ligt. Nu jagen ze voor 1 van de eerste keren in een echte helikopter, boven water, met een echte sonar op een echte onderzeeboot. “Het grote verschil?”, herhaalt Dave lachend de vraag. “Dat er voor een miljoen aan het kabeltje hangt dat ik laat zakken. Een fuck-up kan nu echt niet.”

Meespelen

De sensor operator doelt op de speciale sonar waar de NH90 voor ASW mee is uitgerust. Deze zendt onder water geluidsgolven uit, die teruggekaatst worden door harde objecten. De sensor operator analyseert de teruggekaatste geluiden en detecteert zo een onderzeeboot. “In het echt is dat een stuk moeilijker dan in de sim”, verzucht Dave. “Een onderzeeboot speelt het spelletje mee. Dat ding is altijd in beweging, het verandert van koers, gaat langzamer, sneller of dieper varen. Dat zorgt voor allerlei verschillende echo’s. In de simulator heb je maar één soort echo: je hebt ‘m of je hebt ‘m niet.”

Direct raak

Bernd is als tacco verantwoordelijk voor de missie. Hij knoopt alle informatie van de sensoren aan elkaar en bedenkt een vervolgplan. “Ik weet wat het doel van de onderzeeboot is. Ik verplaats mij in hem en aan de hand daarvan bepaal ik de locatie en diepte van de sonar”, legt hij zijn eerste stappen uit. Met succes. Het is direct raak. Al bij de eerste dip ontvangt sensor operator Dave een ‘super echo’. Tacco Bernd geeft de ‘vermoedelijke locatie van de onderzeeboot’ door aan zijn partners in de lucht. Dat zijn vandaag zijn Nederlandse collega’s in een andere NH90, een Engelse crew in een Merlin en de Fransen in een Atlantic, een maritime patrol aircraft (MPA). Allemaal uitgerukt om gezamenlijk ASW te oefenen.

Sonoboeien

De Fransen hebben de leiding en besluiten zogenoemde sonoboeien te gooien. De NH90 heeft die ook. Ze zenden net als de sonar onder water geluidsgolven uit, maar ze zitten niet met een kabel vast aan de helikopter of het vliegtuig. “De onderzeeboot hoort onze geluidsgolven”, legt tacco Bernd uit. “Daar past hij zijn plan op aan. Hij zal vluchten. En wij kunnen pas achter hem aan als we de sonar uit het water halen. Dan zijn we hem even kwijt.” De sonoboeien worden rondom de laatst bekende locatie van de onderzeeboot gegooid. En zo kan deze geen kant meer op. “Elke acht minuten een torpedo op het ding”, klinkt het door de intercom.

Bekijk in onderstaande video hoe de NH90 de Nederlandse onderzeeboot Zr. Ms. Walrus opspoort. 

Vernietigen is overigens niet de standaard aanpak, vertelt Bernd. “Het detecteren van een onderzeeboot is al een heel sterk wapen. Ons doel is het beschermen van de vloot. Zolang wij de onderzeeboot bezighouden, kan deze geen aanval uitvoeren. Als je weet waar-ie zit, is het al mission failure voor de vijand. We kunnen vuren, maar alleen als dat echt nodig is.” Een waarschuwingsschot is geen optie: “Het is alles of niets.”

Onderzeebootbestrijding

De vraag naar onderzeebootbestrijding stijgt, merkt detachementscommandant en tacco-instructeur ltz 1 Johan. “De wereld verandert, de focus verschuift. Steeds meer landen investeren in onderzeebootcapaciteit en daar is een passend antwoord voor nodig.” Vooral voor oefeningen in Europese wateren met NAVO-eskaders wordt veel om ASW-heli’s gevraagd. En Nederland loopt wat apparatuur betreft voorop. “De ASW-systemen in de NH90 zijn echt hele goede”, zegt Johan. “Neem alleen al de Helras-sonar. In vergelijking met de sonar in de Lynx reikt deze vele malen verder. We krijgen ook steeds meer vat op de NH90 zelf. We leren de helikopter kennen. De uitdagingen rond materieellogistiek worden minder en de inzetbaarheid neemt toe. De NH90 heeft nu de wind mee. Zeker op het gebied van ASW.”

^{Foto onder: adjudant Arnoud Schoor}

Tekst: ritmeester Bianca Brasser 
Foto’s: sergeant-majoor Gerben van Es
Video en montage: adjudant Arnoud Schoor